Cần giải pháp mạnh cho phân luồng sau THCS

Tuy được định hướng theo 4 luồng chính sau THCS nhưng thực tế hiện nay phần lớn các tỉnh/thành đều có tình trạng “dồn toa” theo luồng học tiếp lên THPT với tỷ lệ hơn 70%, thậm chí có địa phương hơn 80% (Hà Nội 75%, TP.HCM 77%…). Trong khi đó, việc chọn luồng giáo dục thường xuyên chỉ là giải pháp của rất ít học sinh.

Theo TS. Nguyễn Đức Nghĩa (Phó Chủ tịch Hiệp hội các trường ĐH, CĐ Việt Nam) hiện nay phần lớn các tỉnh/thành đều có tình trạng “dồn toa” theo luồng học tiếp lên THPT. Ảnh: Thí sinh thi THPT quốc gia năm trước

TS. Nguyễn Đức Nghĩa (Phó Chủ tịch Hiệp hội các trường ĐH, CĐ Việt Nam) nhận định điều này tại Hội thảo “Phân luồng và triển khai chuẩn tiếng Anh Cambridge vào hệ 9 + CĐ” do Trường CĐ Quốc tế TP.HCM vừa tổ chức.

Còn xa mới đạt chỉ tiêu

Theo ông Nghĩa, hàng năm có khoảng 1,2 triệu học sinh tốt nghiệp THCS. Học sinh sau tốt nghiệp THCS nói chung hiện được định hướng vào 4 luồng chính là: học tiếp lên THPT; học lên TCCN hoặc TC nghề; vừa làm vừa học tiếp THPT theo chương trình giáo dục thường xuyên và trực tiếp đi làm kiếm sống.

Từ năm 2016 trở về trước, hệ thống các trường TCCN đặt dưới sự quản lý của Bộ GD-ĐT, còn các trường TC nghề thuộc quản lý của Bộ LĐ-TB&XH. Trước khi hệ thống đào tạo TCCN chuyển giao quản lý từ Bộ GD-ĐT về Bộ LĐ-TB&XH từ năm 2017, số học sinh tốt nghiệp THCS vào học TCCN chỉ khoảng hơn 10%. Con số này vẫn còn quá thấp so với chỉ tiêu 30% học sinh sau THCS phải vào hệ thống các trường nghề vào năm 2020. Có đến 20 trường TCCN không tuyển được học sinh trong năm học 2015-2016.

Số liệu thống kê từ Bộ LĐ-TB&XH tuy có phấn khởi hơn nhưng cũng còn xa mới chạm được chỉ tiêu. Theo Bộ LĐ-TB&XH, trong năm học 2015-2016, số học sinh tốt nghiệp THCS vào TC nghề và TCCN là 116.222 em. Như vậy, dù lạc quan cách mấy thì với tỷ lệ như hiện nay (chỉ khoảng 10% học sinh sau THCS tiếp tục học ở các trường thuộc hệ thống đào tạo nghề nghiệp) sẽ khó lòng nâng tỉ lệ này lên 30% trong 3 năm tới. “Có thể ví von rằng nếu con đường vào ĐH, CĐ ngày càng rộng mở khi học sinh có thể được xét tuyển bằng học bạ THPT thì con đường vào trường nghề, trung tâm giáo dục thường xuyên lại trở nên ngoằn ngoèo, gập ghềnh khó đi”, ông Nghĩa đánh giá.

Cần giải pháp cụ thể

Phân luồng sau THCS: nhiệm vụ trọng tâm của ngành GD

Theo TS. Nguyễn Đức Nghĩa, đầu tháng 6 hàng năm nhiều địa phương trên cả nước đồng loạt tổ chức kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 THPT. Kỳ thi này diễn ra trước thời điểm thi THPT quốc gia và tuyển sinh ĐH, CĐ nhưng mức độ căng thẳng cũng không kém. Nhất là ở các thành phố lớn chỉ tiêu vào lớp 10 giảm dần hàng năm theo lộ trình trong khi số lượng thí sinh tăng hoặc không đổi. Và mỗi năm cứ đến mùa tuyển sinh lớp 10 vào các trường THPT công lập thì điệp khúc bài toán phân luồng sau THCS lại được nhắc đến với nhiều băn khoăn lo ngại.

Ông Nghĩa cho biết việc phân luồng sau THCS không phải bây giờ mới đặt ra. Trước đây, đã có rất nhiều chỉ thị, nghị quyết của Đảng và Nhà nước, Bộ GD-ĐT đề cập khá kỹ về phân luồng nhằm tạo nguồn lao động có chất lượng, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội. Bài toán phân luồng sau THCS từ nhiều năm qua không còn là vấn đề của một địa phương mà đã trở thành vấn đề lớn trong cả hệ thống giáo dục và là một trong các nhiệm vụ trọng tâm của ngành giáo dục trong nhiều năm học gần đây.

Ông Nghĩa nhìn nhận, lộ trình đến năm 2020, TP.HCM phấn đấu có 30% số học sinh tốt nghiệp THCS hoặc THPT sẽ học nghề tại các trường TCCN hoặc TC nghề thật sự là một nhiệm vụ rất nặng nề, vì con số 30% đó ở năm 2020 sẽ liên quan đến khoảng 25.000-30.000 học sinh lớp 9 mới chỉ ở độ tuổi 15-16. Theo ông, tuy nêu được nguyên nhân bất cập trong việc phân luồng học sinh sau THCS (như việc lựa chọn nghề của học sinh còn theo tâm lý đám đông; tâm lý xã hội chạy theo bằng cấp; hệ thống thông tin thị trường lao động thiếu cập nhật; thị trường việc làm cho những người học nghề, TC còn hạn chế; hầu hết các trường THCS và kể cả các trường THPT không có phòng tư vấn hướng nghiệp, cũng không có kinh phí tổ chức công tác giáo dục hướng nghiệp gắn với thực tiễn để học sinh được tìm hiểu về các ngành, nghề phổ biến tại địa phương)…, nhưng các giải pháp để khắc phục vẫn còn khá chung chung. Cụ thể như: Tiếp tục tuyên truyền nâng cao nhận thức về công tác giáo dục hướng nghiệp và phân luồng học sinh, triển khai khung cơ cấu hệ thống giáo dục quốc dân, khung trình độ quốc gia, hoàn thiện Đề án giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng trong giáo dục phổ thông trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, đổi mới chương trình giáo dục phổ thông theo hướng đáp ứng yêu cầu phân luồng mạnh sau THCS…

“Hệ thống đào tạo nghề nay đã hoàn toàn do Bộ LĐ-TB&XH quản lý, do đó việc phối hợp giữa Bộ GD-ĐT với Bộ LĐ-TB&XH trong chỉ đạo các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, giáo dục trung học thực hiện giáo dục hướng nghiệp, tư vấn nghề; thí điểm mô hình kết hợp dạy văn hóa phổ thông và dạy nghề là điều hết sức cần thiết”, ông Nghĩa nhấn mạnh.

Thục Trân