Cần hiện thực hóa mục tiêu Chương trình GDPT 2018

PGS.TS Chu Cẩm Thơ – Trưởng ban Nghiên cứu đánh giá giáo dục – Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam nhìn nhận, kỳ thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 cần gắn liền, bám chặt và hiện thực hóa được mục tiêu của Chương trình GDPT 2018, trong đó hướng tới đánh giá toàn diện phẩm chất, năng lực người học, gắn với mục tiêu định hướng nghề nghiệp…

PGS.TS Chu Cẩm Thơ

Hướng tới đánh giá toàn diện phẩm chất, năng lực học sinh

+ PV: Bà nhìn nhận thế nào về kỳ thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 – kỳ thi được đánh giá là “bước chuyển” để phù hợp với đổi mới giáo dục, từ việc truyền thụ kiến thức sang chú trọng phát triển năng lực người học?

PGS.TS Chu Cẩm Thơ: Chương trình GDPT 2018 với mục tiêu giúp học sinh làm chủ kiến thức, biết vận dụng hiệu quả nội dung, kỹ năng đã học vào đời sống và tự học suốt đời. Học sinh có định hướng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp; biết xây dựng và phát triển hài hòa các mối quan hệ xã hội; có cá tính, nhân cách và đời sống tâm hồn phong phú… Trong triển khai chương trình, ngành giáo dục đang hướng đến thực tiễn dạy và học chất lượng, học thật, thi thật. Mục đích của kỳ thi tốt nghiệp THPT là đánh giá kết quả học tập của người học để xét tốt nghiệp đạt mục tiêu của chương trình giáo dục.

Khi chương trình giáo dục thay đổi, bối cảnh xã hội thay đổi thì kỳ thi tốt nghiệp THPT cũng phải thay đổi. Thay đổi để đảm bảo đánh giá được mức độ đáp ứng yêu cầu cần đạt theo Chương trình GDPT 2018 đối với người học; gắn kết quá trình dạy và học, nâng cao chất lượng dạy học; kế thừa và ứng dụng tốt sự phát triển của khoa học, công nghệ, ưu điểm của các phương thức tổ chức thi…

Sự thay đổi của kỳ thi nên hướng tới đánh giá học sinh tốt nghiệp THPT bảo đảm tính xác thực, toàn diện yêu cầu cần đạt về phẩm chất và năng lực, gắn kết quá trình học tập và thi cuối cấp học theo Chương trình GDPT 2018. Kỳ thi phải góp phần nâng cao chất lượng dạy và học, tăng độ tin cậy vào quá trình học tập. Tổ chức kỳ thi cần khoa học, linh hoạt để ứng dụng được những tiến bộ của thời đại như công nghệ thông tin, chuẩn hóa câu hỏi, đề thi… phù hợp với điều kiện học tập, sinh sống của học sinh.

Đánh giá cả quá trình, thay vì chỉ tập trung vào kết quả thi

+ Theo phó giáo sư, làm thế nào để kỳ thi thực hiện được yêu cầu đánh giá này?

– Chương trình GDPT 2018 nói riêng, mục tiêu giáo dục và phát triển con người của Việt Nam nói chung chú trọng phát triển phẩm chất, năng lực người học. Như vậy, không thể chỉ dựa vào thành tích, kết quả cuối cùng để đánh giá học sinh. Thời gian qua, toàn ngành giáo dục cũng đang tập trung vào thay đổi nhận thức của nhà giáo, học sinh, phụ huynh về mục tiêu giáo dục mới; thay đổi phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá. Học sinh được học gắn với trải nghiệm, tăng cường trải nghiệm, có cơ hội lựa chọn môn học; tiếp cận với phương thức học tập đa dạng như trực tuyến, trực tiếp, học với công nghệ.

Như vậy, kỳ thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 cần làm thế nào để đánh giá được năng lực của người học một cách hiện đại, công bằng, có giá trị bền vững. Để làm được, việc xét tốt nghiệp bao gồm kết quả quá trình học tập, thi cuối cấp học (thông qua kỳ thi) thay vì chỉ tập trung vào kết quả thi tốt nghiệp. Đánh giá kết quả học các môn văn hóa được chọn trong kỳ thi chỉ là một phần, còn lại cần thể hiện được quá trình học tập xuyên suốt cấp THPT. Cạnh đó, kỳ thi phải hướng đến sự phân hóa phù hợp với lựa chọn môn học mà người học đã chọn.

Cần thể hiện được mục tiêu định hướng nghề nghiệp

+ Chương trình GDPT 2018 bậc THPT hướng tới mục tiêu định hướng nghề nghiệp cho học sinh thông qua các môn học lựa chọn. Vậy, theo bà mục tiêu này nên được thể hiện thế nào trong kỳ thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025?

– Tôi cho rằng kỳ thi tốt nghiệp THPT nói riêng, và việc xét tốt nghiệp THPT nói chung từ năm 2025 chắc chắn phải thể hiện được yêu cầu về định hướng nghề nghiệp cho học sinh.

Kỳ thi nên có các môn thi phù hợp với sự lựa chọn của thí sinh và gắn kết với quá trình tuyển sinh đại học, cao đẳng. Đề thi nên xây dựng được ngân hàng với kiểu câu hỏi đa dạng để đánh giá được năng lực sát với môn học. Linh hoạt tổ chức các đợt thi có sự phân quyền cho trường học – địa phương ở phạm vi nhất định. Đồng thời, làm tốt việc kết nối hệ thống kỳ thi cuối cấp và quá trình học tập được thể hiện trong học bạ mới có thể đảm bảo định hướng nghề nghiệp có ý nghĩa với việc học của học sinh.

PGS.TS Chu Cẩm Thơ cho rằng kỳ thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 cần hiện thực hóa được mục tiêu Chương trình GDPT 2018

Đặc biệt, với quá trình chuyển đổi số mạnh mẽ của ngành giáo dục thời gian qua và lộ trình đến năm 2025, tôi cho rằng, đây là tiền đề để đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong kỳ thi tốt nghiệp từ năm 2025. Chúng ta có thể tổ chức cuộc thi trên máy tính; tổ chức nhiều điểm thi, đợt thi mà vẫn đảm bảo an toàn, công bằng. Chúng ta có thể xây dựng ngân hàng câu hỏi, tự luận, trắc nghiệm với nhiều kiểu câu… để đảm bảo kỳ thi chuẩn hóa, sẵn sàng cho sự phân cấp trong tổ chức mà vẫn đảm bảo chất lượng.

+ Bộ GD-ĐT đang tính toán việc đưa lịch sử thành môn bắt buộc trong kỳ thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 thay vì lựa chọn như hiện nay, phó giáo sư nhìn nhận điều này như thế nào?

– Môn lịch sử đã trở thành môn học bắt buộc đối với mỗi học sinh THPT vì ý nghĩa của nó đến sự phát triển nhận thức về xã hội, về văn hóa và chiều sâu tư duy của con người. Việc nhận thức được ảnh hưởng của lịch sử đến năng lực của học sinh sẽ thúc đẩy trách nhiệm dạy lịch sử. Cần thay đổi cách dạy học, để học sinh không những nắm vững kiến thức lịch sử mà còn vận dụng được tư duy, phương pháp lịch sử trong học tập các môn học khác, trong cuộc sống, bao gồm cả lịch sử nhiều lĩnh vực khác. Đặc biệt với sự phát triển của công nghệ và hướng nghiệp, nếu dạy lịch sử khoa học, hấp dẫn, có ý nghĩa thì cùng với việc môn lịch sử là môn thi bắt buộc sẽ thúc đẩy sự phát triển năng lực cho các học sinh, giúp các em vững vàng hành trang vào đời.

+ Xin cảm ơn PGS.TS Chu Cẩm Thơ.

Đỗ Yến Hoa (thực hiện)