Trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ tác động và làm chuyển đổi nhiều lĩnh vực ngành nghề. Việc định hướng, trang bị kỹ năng lựa chọn nghề nghiệp để thích ứng với sự dịch chuyển của AI đối với ngành nghề là cực kỳ quan trọng.
Các chuyên gia tư vấn trong chương trình hướng nghiệp “Cùng bạn chọn nghề cho tương lai” lần thứ 18 năm học 2025-2026 với chủ đề “Gen Z chọn ngành nghề trong kỷ nguyên AI” đã làm rõ những kỹ năng này cho học sinh. Chương trình do Tạp chí Giáo dục TP.HCM phối hợp cùng Sở GD-ĐT TP.HCM, ĐH Quốc gia TP.HCM và Trung tâm Phát triển GD-ĐT phía Nam (Bộ GD-ĐT) tổ chức, với sự đồng hành của Trường ĐH Công nghệ TP.HCM (HUTECH), Trường ĐH Kinh tế – Tài chính TP.HCM (UEF) và DOL IELTS Đình Lực.
Chọn ngành nghề thế nào trước AI?
ThS. Chế Dạ Thảo (chuyên gia tư vấn tâm lý) nhìn nhận, trong câu chuyện chọn ngành nghề hiện nay nhiều học sinh còn khá chủ quan, chọn ngành nghề còn theo bạn bè, theo xu hướng, theo bói toán…, vì thế “bại trận” trong chính lựa chọn của bản thân.
Đặt trong bối cảnh kỷ nguyên số, chuyên gia này nhấn mạnh, người học càng cần thiết phải chú tâm, chủ động, nghiêm túc hơn nữa trong việc chọn ngành học. Trong đó AI chỉ là bối cảnh, còn quyết định chọn vẫn là bản thân người học, không hoang mang rằng sẽ bị thay thế, mà cần phải làm chủ công nghệ.
Để chọn được ngành học phù hợp trong kỷ nguyên số, ThS. Chế Dạ Thảo khuyên người học trước hết cần phải yêu thích, đam mê ngành học mình đã chọn. Để biết ngành học nào mình đam mê thì cần trả lời được các câu hỏi bản thân muốn tạo ra giá trị thế nào; muốn làm việc với đối tượng nào; muốn làm việc trong môi trường thế nào. “Thực tế có không ít người học, vì mê 1 ngành học nào quá mà chọn để theo đuổi đam mê. Tuy nhiên, năng lực lại không đủ vì thế học làng nhàng, ra trường đi làm cũng làm công việc làng nhàng, không phát huy được hết thế mạnh, khả năng của bản thân”, ThS. Chế Dạ Thảo cho biết.
Chính vì thế, chuyên gia này khuyên người học cần đặc biệt chú trọng đến năng lực của bản thân để theo đuổi ngành học. Khái niệm học giỏi là khái niệm rất chung chung, cần biết mình có năng lực ở lĩnh vực nào để theo đuổi. Cạnh đó là cân nhắc nhu cầu thị trường lao động ở các lĩnh vực ngành nghề để lựa chọn phù hợp.
Ông Nguyễn Công Kỳ (Trưởng phòng Nghiệp vụ, Trung tâm Phát triển GD-ĐT phía Nam – Bộ GD-ĐT) cho rằng, yếu tố quan trọng để chọn được ngành nghề phù hợp đó là mỗi học sinh cần phải hiểu về chính bản thân mình, từ năng lực, sở trường, sở thích, nắm bắt về nhu cầu thị trường lao động, nhu cầu nhân lực, sự tác động của môi trường…
Dự báo tương lai AI có thể tác động đến 100% lĩnh vực ngành nghề, trong đó sẽ làm mất đi vĩnh viễn của một số nhóm ngành nghề; làm phát sinh các ngành nghề mới; nhóm ngành nghề phải chuyển đổi do tác động bởi AI; còn lại là nhóm ngành nghề không thể thay thế bởi AI. Do đó, Nguyễn Công Kỳ nhấn mạnh đến vai trò của việc trang bị năng lực, kỹ năng để thích ứng.
Trong khi đó, ThS. Nguyễn Trần Ngọc Phương (Giám đốc Trung tâm Marketing và Phát triển thương hiệu, Trường ĐH Công nghệ TP.HCM) cho rằng, dù AI có phát triển thế nào đi nữa thì các yếu tố về kỹ năng, tư duy, sự sáng tạo của người học với nghề nghiệp vẫn là yếu tố tối thượng. “Ngay từ bây giờ, mỗi học sinh cần phải nghiêm túc, trách nhiệm trong việc học”, ThS. Nguyễn Trần Ngọc Phương khuyên.
Theo ThS. Huỳnh Vũ Chi (Phó Giám đốc Trung tâm tư vấn Tuyển sinh, Trường ĐH Kinh tế – Tài chính TP.HCM), AI không chỉ ứng dụng trong các ngành nghề liên quan đến công nghệ thông tin mà ở tất cả các ngành nghề khác đều sẽ có sự hiện diện, tham gia của AI. Các ngành học tại Trường ĐH Kinh tế – Tài chính TP.HCM đều được tiếp cận, đào tạo lồng ghép vào AI. Đơn giản như làm bài thuyết trình, sinh viên sẽ được hướng dẫn để sử dụng AI thiết kế các bài thuyết trình hấp dẫn, sử dụng các công cụ AI trong chuyên ngành học tập… với mục tiêu sau khi ra trường, sinh viên không chỉ đủ kiến thức chuyên ngành mà còn vững vàng kỹ năng số để làm chủ công việc.
10 nhóm ngành nghề phát triển mạnh trong kỷ nguyên số
Thông tin về nguồn nhân lực trong kỷ nguyên số, ông Trần Anh Tuấn (Phó Chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp TP.HCM) nhấn mạnh, AI có thể sẽ thay thế tất cả các lĩnh vực ngành nghề nếu con người không trang bị kỹ năng làm chủ AI. Mỗi học sinh cần trang bị được năng lực học tập suốt đời, khả năng tự học, học liên tục, năng lực số, tư duy số… để thích ứng với sự thay đổi, biến động của các ngành nghề.
Theo ông Trần Anh Tuấn, trong bối cảnh AI, dự báo sẽ có 10 nhóm ngành nghề phát triển, bao gồm: nhóm ngành công nghệ kỹ thuật, cơ điện, tự động hóa, robot, công nghệ ô tô, cơ điện tử, công nghệ kỹ thuật, đường sắt và metro, công nghệ nano, năng lực tái tạo, năng lượng xanh…; nhóm ngành công nghệ thông tin phát triển mạnh về an toàn thông tin, thiết kế vi mạch, khoa học dữ liệu; nhóm ngành kiến trúc, thiết kế đô thị, khoa học dược liệu, thiết kế thời trang, mỹ thuật ứng dụng…; nhóm ngành khoa học xã hội như luật, tâm lý, nhân sự, truyền thông, ngôn ngữ, quan hệ quốc tế…; nhóm ngành sư phạm, giáo dục; nhóm ngành y dược; nhóm ngành chăm sóc sắc đẹp; nhóm ngành du lịch, quản trị lữ hành; nhóm ngành văn hóa nghệ thuật…
Giải đáp về sự tác động của AI đối với khối ngành ngôn ngữ, ThS. Đỗ Hữu Nguyên Lộc (Giám đốc ĐH Gloucestershire Việt Nam) lưu ý người học cần biết rõ về ngành học theo đuổi, mong muốn công việc gắn bó sau khi ra trường. “AI chỉ là công cụ song không thể thay thế được yếu tố con người trong cảm xúc, kết nối, kỹ năng. Riêng khối ngành ngôn ngữ thì ngôn ngữ luôn đi kèm với văn hóa, xã hội. AI có thể hỗ trợ phiên dịch song vẫn không thể thay thế con người về mặt cảm xúc…”, ThS. Đỗ Hữu Nguyên Lộc nhấn mạnh.
Trước thắc mắc của học sinh về sự khác nhau giữa ngành quản trị kinh doanh và kinh doanh quốc tế, ThS. Trần Minh Phăng (Giám đốc Tuyển sinh Greenwich Việt Nam) cho hay, kinh doanh quốc tế là một nhánh của quản trị kinh doanh, cứ 4 học sinh lựa chọn vào ĐH thì có 1 học sinh chọn khối ngành kinh doanh và quản lý. 60-70% thời lượng học của kinh doanh quốc tế có sự tương đồng với quản trị kinh doanh. Tuy nhiên, kinh doanh quốc tế sẽ có sự ưu tiên hướng đến đối tượng là doanh nghiệp đa quốc gia để giải quyết hỗ trợ các vấn đề về pháp lý, kinh doanh… “Theo học ngành kinh doanh quốc tế trong bối cảnh hiện nay, người học cần trang bị nhóm kỹ năng về công dân toàn cầu vì lựa chọn đối tượng làm việc là doanh nghiệp đa quốc gia. Vì thế người học phải trang bị được kỹ năng mềm là kỹ năng công dân toàn cầu, bao gồm kỹ năng về ngôn ngữ quốc tế, kỹ năng giao tiếp quốc tế”, ThS. Trần Minh Phăng cho biết.
Yến Hoa
Bình luận (0)