Cần sân chơi bình đẳng cho ĐH ngoài công lập

Từ năm 1993, khi những viên gạch đầu tiên của GD NCL bắt đầu được hình thành ở Việt Nam, đến nay, cả nước đã có 83 trường ĐH, CĐ NCL, trong đó có hơn 30 trường đã hoạt động vô cùng hiệu quả, góp phần tạo nên diện mạo mới của nền GD nước nhà, tạo thêm nhiều cơ hội được học tập và tạo việc làm cho hàng chục vạn người. Những trường ĐH NCL đầu tiên thành lập còn gặp nhiều khó khăn như ĐH Thăng Long, ĐH Kinh doanh và Công nghệ, ĐH dân lập Hải Phòng cho đến những trường ĐH NCL mới được thành lập sau này có điều kiện hơn như ĐH Tân Tạo, ĐH Quốc tế Miền Đông… Các trường NCL đã huy động được sự đóng góp rất lớn của người dân đối với hệ thống GD quốc dân. Hiện nay, số SV học tại các trường NCL theo Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Bùi Văn Ga là 17%. Chất lượng đào tạo của một số trường NCL không thua kém gì các trường công lập. 

Theo Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Bùi Văn Ga, có 3 khó khăn lớn nhất mà các trường NCL đang gặp phải hiện nay. Thứ nhất là hoàn thiện thêm hệ thống cơ chế chính sách đối với các trường NCL. Bởi vì thực tế chính sách hiện nay đối với các trường NCL chưa đồng bộ; hệ thống văn bản liên quan chưa thật đầy đủ. Do đó, chúng ta khó tạo được niềm tin cho nhà đầu tư đối với GD NCL. Thứ hai là cơ chế cạnh tranh cho các trường trong toàn hệ thống, sân chơi bình đẳng để nâng cao chất lượng. Bộ đang soạn thảo trình Chính phủ hệ thống phân tầng xếp hạng các trường miễn là đạt tiêu chí chất lượng, không phân biệt công lập, NCL. Hiện bộ đã quyết định cho thành lập trung tâm kiểm định chất lượng độc lập đầu tiên. Không phân biệt công lập hay NCL. Thứ ba là việc chuyển đổi các trường dân lập sang tư thục. Hiện một số trường bị kẹt không chuyển được do khối tài sản chung không chia được vì mỗi trường mỗi khác. Bộ đang nghiên cứu cùng các trường tìm giải pháp chuyển loại hình sang tư thục vì mỗi trường mỗi quan điểm khác nhau, khó tìm tiếng nói chung. Không những thế, một khó khăn nữa của các trường NCL đó là cơ sở vật chất thiếu thốn, nhiều trường còn phải đi thuê, chắp vá. Thứ trưởng Bùi Văn Ga khẳng định, những bất cập hiện nay trong nội bộ một số trường, đặc biệt mới chuyển sang tư thục là mất đoàn kết, kiện cáo nhau… ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo. “GDĐH của chúng ta chưa hoàn thành được sứ mạng cao cả là đào tạo ra lực lượng lao động cấp cao, có chất lượng; xây dựng được sức mạnh trí tuệ của đất nước; góp phần trực tiếp xây dựng quốc gia, làm cho đất nước phát triển nhanh chóng và bền vững” – GS. Trần Hồng Quân, Chủ tịch VIPUA thừa nhận.

Tại hội nghị, GS. Trần Phương, Hiệu trưởng Trường ĐH Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội – nguyên Phó thủ tướng đã đặt câu hỏi: Phải chăng xã hội hóa (XHH) GD chính là các trường NCL? GS. Trần Phương mạnh dạn đề xuất cần phải XHHGD ngay trong chính trường công lập. Thực tế, nếu chi cho GD-ĐT chiếm 20% ngân sách mà đảm bảo HS không phải đóng học phí thì chúng ta còn bao nhiêu tiền? Hiện nay chúng ta bao cấp cho tất cả SV trường công lập đến 70% học phí. Chưa kể Nhà nước bỏ tiền ra để xây trường. Cứ giữ bao cấp, chúng ta sẽ tiến lên bằng cách nào? Theo GS. Trần Phương, một giải pháp quan trọng nhất là tất cả các trường công lập đều phải yêu cầu phụ huynh HS đóng tiền chi phí đào tạo cho con em, trừ một số ngành đặc biệt. Bộ GD-ĐT cần mạnh dạn đề xuất việc này. GS. Phương cũng khẳng định không phải vì dân không có tiền cho con đi học. Cụ thể như ngay tại Trường ĐH Kinh doanh và Công nghệ, năm trước học phí của trường là 9 triệu đồng/năm/SV thì có 5.000 SV vào học; năm nay, do trượt giá, trường tăng lên thành 9,6 triệu đồng/năm/SV nhưng vẫn có hơn 6.000 SV đến học. Như vậy, vấn đề không phải là vì tiền. Còn GS. Trần Hồng Quân thì cho rằng: Đột phá không có cách nào khác là thực hiện thật tốt XHHGD. Chủ trương của chúng ta tốt nhưng còn nhiều mắc mứu. Còn nhiều định kiến. XHH có nhiều nội dung. Trường NCL là một trong những sản phẩm của XHH. Cuối những năm 80, mở khoảng 15 trường. Lộ trình phát triển của lớp trường đầu tiên này từ “tay không”. Vì chỉ có hai lựa chọn, hoặc không cho mở, hoặc mở bằng… tay không. Phần lớn đến nay có trụ sở khang trang, đào tạo tốt.

Như vậy hiện nay, giữa các trường công lập và NCL đang có một sân chơi không bình đẳng. Bộ GD-ĐT cần có chính sách tháo gỡ khó khăn cho các trường để huy động được sự đóng góp của người dân, giảm chi cho ngân sách Nhà nước.

Bài, ảnh: Nghiêm Huê