Cần tạo cơ chế liên thông thực chất, thuận lợi, không phân biệt

Cho rằng học sinh tốt nghiệp trung cấp nghề hoặc CĐ vẫn gặp trở ngại khi liên thông lên ĐH do thiếu hệ thống chuẩn hóa học phần và sự phối hợp giữa các cấp đào tạo, một số trường CĐ đề xuất khi sửa đổi Luật Giáo dục và Luật Giáo dục nghề nghiệp cần quy định rõ quyền liên thông lên trình độ cao hơn của người học nghề. Bộ GD-ĐT cần xây dựng khung tín chỉ tích hợp để việc chuyển tiếp giữa các trình độ được thực hiện thuận lợi, không phân biệt xuất xứ bằng cấp.

Kiến nghị luật bổ sung quy định mọi trình độ trong giáo dục nghề nghiệp (sơ cấp, trung cấp, CĐ) được liên thông ngang và liên thông dọc trong hệ thống giáo dục quốc dân

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục và Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) đang được lấy ý kiến. Vừa qua, Hội Giáo dục nghề nghiệp TP.HCM cũng đã tổ chức hội thảo góp ý cho các dự thảo luật này.

Cơ hội để đồng bộ hóa hệ thống pháp luật về giáo dục

Trong báo cáo đề dẫn, TS. Đặng Minh Sự (Ủy viên Ban Thường vụ Hội Giáo dục nghề nghiệp TP.HCM) nhận định, quá trình chuyển đổi số, cách mạng công nghiệp lần thứ tư và hội nhập quốc tế sâu rộng đang làm thay đổi cấu trúc nghề nghiệp, yêu cầu về kỹ năng lao động và phương thức đào tạo. Luật Giáo dục 2019 và Luật Giáo dục nghề nghiệp 2014 đã bộc lộ nhiều điểm không còn phù hợp như việc thiếu quy định về trung học nghề, cơ chế tích hợp đào tạo văn hóa – nghề, quản lý văn bằng số, phân luồng chưa hiệu quả, liên kết yếu với doanh nghiệp. Đây chính là bối cảnh đặt ra yêu cầu sửa đổi đối với hai luật nói trên.

Theo TS. Sự, việc sửa đổi, bổ sung Luật Giáo dục và Luật Giáo dục nghề nghiệp là cơ hội lớn để đồng bộ hóa hệ thống pháp luật về giáo dục, nâng cao hiệu quả quản lý và phù hợp hơn với thực tiễn chuyển động của thị trường lao động, xu hướng quốc tế và kỳ vọng đổi mới giáo dục của toàn xã hội.

Từ đó, TS. Sự góp ý rằng cần xem xét sửa đổi Luật Giáo dục theo hướng quy định khung tổng thể, bao trùm cả giáo dục phổ thông, giáo dục nghề nghiệp và giáo dục ĐH; đảm bảo một hệ thống giáo dục quốc dân thống nhất, mở, liên thông và học tập suốt đời. Luật Giáo dục nghề nghiệp có thể trở thành luật chuyên ngành nằm dưới luật khung là Luật Giáo dục với các nội dung được quy định rõ trong chương riêng về giáo dục nghề nghiệp. Các chương trình trung học nghề nên được quy định như một hình thức hợp pháp thuộc hệ thống giáo dục quốc dân, có chuẩn đầu ra, văn bằng quốc gia và quyền liên thông lên ĐH, CĐ.

Đồng quan điểm, ông Trần Anh Tuấn (Phó Chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp TP.HCM) cho rằng, trên thực tế, chất lượng đào tạo giáo dục ĐH và giáo dục nghề nghiệp còn chưa đồng đều, thiếu liên kết giữa chương trình đào tạo và nhu cầu thực tế của thị trường lao động. Đây chính là những nguyên nhân, hạn chế khiến chất lượng giáo dục chưa đạt được như kỳ vọng. “Vì vậy, cần thống nhất quan điểm xây dựng một hệ thống giáo dục phát triển toàn diện và bền vững. Những chính sách liên quan đến giáo dục không thể phát triển trong sự tách biệt mà phải nhất quán và gắn bó chặt chẽ giữa các cấp bậc như tiểu học, trung học, giáo dục nghề nghiệp và ĐH. Các chính sách này phải được cam kết thực hiện trong xã hội và các cộng đồng địa phương; cần định hướng và xác định rõ vấn đề cốt lõi để có thể hoàn thiện đủ nội dung cần thiết, phù hợp” – ông Tuấn nói.

Cần tạo cơ chế liên thông thực chất, thuận lợi, không phân biệt

Góp ý cho những nội dung liên quan đến giáo dục nghề nghiệp trong dự thảo Luật Giáo dục (sửa đổi), ông Đỗ Hữu Khoa (Hội Giáo dục nghề nghiệp TP.HCM) đánh giá, dự thảo xác định “nhà giáo là người giảng dạy, giáo dục” trong mọi cấp học, tuy nhiên chưa phân biệt rõ nhà giáo trong giáo dục nghề nghiệp (vốn yêu cầu không chỉ lý thuyết mà còn thành thạo tay nghề, công nghệ mới và phương pháp dạy thực hành). Vì vậy, ông Khoa kiến nghị bổ sung điều khoản thể hiện tiêu chuẩn kép với nhà giáo trong giáo dục nghề nghiệp. Tiêu chuẩn kép đó là có trình độ chuyên môn kỹ thuật phù hợp (kỹ sư, cử nhân nghề…); có năng lực sư phạm (được đào tạo nghiệp vụ sư phạm dạy nghề); có kinh nghiệm thực tế hoặc năng lực hành nghề thực tế trong lĩnh vực đào tạo…

Sinh viên ngành công nghệ thông tin Trường CĐ Bách khoa Bách Việt trong giờ thực hành

Bên cạnh đó, ông Khoa cũng đề xuất cho phép người lao động có tay nghề cao, kỹ sư trong doanh nghiệp được thỉnh giảng tại cơ sở giáo dục nghề nghiệp mà không cần qua nghiệp vụ sư phạm, tạo điều kiện phát triển đội ngũ linh hoạt. Nhà giáo là nguồn tài nguyên quốc gia, vì vậy, Nhà nước cần đảm bảo chế độ cho đội ngũ nhà giáo công lập và ngoài công lập. Ngoài ra, ông Khoa còn kiến nghị luật bổ sung quy định mọi trình độ trong giáo dục nghề nghiệp (sơ cấp, trung cấp, CĐ) được liên thông ngang và liên thông dọc trong hệ thống giáo dục quốc dân; học sinh sau THCS được học chương trình trung học nghề và được cấp bằng tốt nghiệp tương đương với bằng THPT.

Trong tham luận, bà Phan Thị Lệ Thu (Phó Hiệu trưởng Trường CĐ Viễn Đông) nhìn nhận, thực tế cho thấy, học sinh tốt nghiệp trung cấp nghề hoặc CĐ vẫn gặp trở ngại khi liên thông lên ĐH do thiếu hệ thống chuẩn hóa học phần và sự phối hợp giữa các cấp đào tạo. Nên bà đề xuất luật cần quy định rõ quyền liên thông lên trình độ cao hơn của người học nghề, đặc biệt là học sinh hệ trung học nghề (thay thế trung cấp cũ). Bộ GD-ĐT cần xây dựng khung tín chỉ tích hợp để việc chuyển tiếp giữa các trình độ được thực hiện minh bạch, không phân biệt xuất xứ bằng cấp.

Đặc biệt, chính sách tuyển sinh, tài chính cần công bằng giữa công lập và ngoài công lập. Bà Thu cho rằng, cùng thực hiện sứ mệnh giáo dục nghề nghiệp nhưng các cơ sở ngoài công lập vẫn chưa được tiếp cận chính sách tài chính, tuyển sinh bình đẳng với trường công. Chính vì vậy, cần mở rộng chính sách hỗ trợ học phí, vay vốn cho học sinh học nghề tại trường ngoài công lập; cho phép cơ sở ngoài công lập tham gia đấu thầu, đặt hàng đào tạo từ ngân sách Nhà nước dựa trên năng lực thực tế và chất lượng đào tạo.

Việt Ngân