Cần xem văn mẫu như là công cụ hỗ trợ

Hiện nay trên thị trường, đặc biệt trong các nhà sách, văn mẫu (VM) xuất hiện ngày càng nhiều. Việc học sinh (HS) sử dụng VM không có gì sai trái. Sai trái ở đây là giáo viên (GV) không biết hướng dẫn HS sử dụng VM như thế nào cho hiệu quả.

Theo tôi, tùy vào từng khối lớp mà GV hướng dẫn HS cách sử dụng VM. Cụ thể, đối với HS khối lớp 2 và 3, đây là hai khối lớp bắt đầu làm quen với phân môn tập làm văn (TLV), vì thế GV không nên cho HS sử dụng VM. Thứ nhất, mỗi tiết, mỗi bài TLV của các em đều đã có câu hỏi gợi ý rồi. Từ các câu hỏi đó, GV chỉ cần gợi ý, hướng dẫn cho các em cách trả lời miệng. Qua phần trả lời miệng, các em lắng nghe nhau, bổ sung vốn từ và ý để hoàn chỉnh câu trả lời cho bản thân, viết thành một đoạn văn theo câu hỏi gợi ý là tốt rồi. Thứ hai, đối với người GV và ngay bản thân tôi – hai năm qua tôi được phân công dạy lớp 2 – cần hướng dẫn HS học văn như sau: Từ các câu hỏi gợi ý, định hướng cho sẵn, GV cần bổ sung thêm một số câu hỏi khác để các em có thể biểu lộ tình cảm, cảm xúc của mình trong bài văn kể. Trước khi cho HS viết đoạn văn, GV nên cho các em trả lời miệng từng câu hỏi một và cùng lắng nghe, bổ sung vốn từ, ý cho nhau. Sau đó, các em sẽ viết đoạn văn hoàn chỉnh cho riêng mình và đoạn văn của các em sẽ giàu hình ảnh, cảm xúc hơn. Khi chấm bài, GV cần sửa chữa cẩn thận từng câu, từng ý và hướng dẫn cặn kẽ cho các em những câu cú chưa hoàn chỉnh. Ngược lại, đối với HS khối lớp 4 và 5, TLV là một phân môn rất khó đối với các em. Nhất là HS lớp 4, từ việc trả lời câu hỏi sang việc tự viết hoàn chỉnh đoạn văn, bài văn là một việc không dễ bởi vốn từ của các em chưa nhiều và giờ dạy văn trên lớp còn hạn chế. Chính vì điều đó, theo tôi, việc HS tham khảo các bài văn, sách VM là cần thiết, nó giúp các em mở rộng vốn từ và biết cách hành văn – làm văn hay hơn, nhiều ý và sáng tạo hơn. Tuy nhiên, GV và phụ huynh cần hướng dẫn các em biết cách đọc và sử dụng VM như là một công cụ hỗ trợ nhằm học tốt hơn phân môn TLV ở tiểu học.

Đã 10 năm đứng trên bục giảng và giảng dạy HS khối lớp 4 và 5, tôi đã từng gặp những cô cậu HS của mình sử dụng VM một cách máy móc. Đó là chép cả bài VM trong sách tham khảo; chép từng đoạn một của nhiều bài VM, ghép lại thành bài văn của mình; chép VM của các anh chị mình khi đã được GV chấm sửa. Trước thực trạng này, không GV nào có thể giấu được nỗi buồn. Xác định giúp các em sử dụng VM sao cho hiệu quả, ngay từ đầu năm học, trong buổi họp cha mẹ HS đầu năm, tôi đã giới thiệu với phụ huynh cách dạy văn của mình và hướng dẫn họ mua sách VM cho HS tham khảo. Tôi không giới thiệu một cuốn sách VM cụ thể nào cả mà chỉ khuyến khích họ nên mua những cuốn sách do chính Nhà xuất bản Giáo dục in ấn và phát hành.

Để sử dụng VM hiệu quả, bên cạnh sách VM, các em cần có một quyển sổ tay ghi chép. Các em sẽ ghi lại những câu văn, từ ngữ, những ý hay hình ảnh sinh động trong VM vào sổ tay ghi chép của mình và đọc đi đọc lại nhiều lần vào những lúc rảnh rỗi hoặc đọc cho bạn bè cùng nghe. Khi đó, vốn từ của các em sẽ phong phú, ý dồi dào hơn, và khi làm một bài văn cụ thể, các em sẽ đưa những từ ngữ ấy vào để bài văn của mình hay và giàu cảm xúc hơn.

Một điều quan trọng là GV cần nhắc nhở HS đọc VM để lấy ý, lấy từ chứ không được chép VM.

Trần Thị Ngọc Hiếu

(Giáo viên khối lớp 4 Trường TH Bình Triệu, Q.Thủ Đức)