Chàng trai đồng bằng đạt giải quốc tế

“Em mong trở thành người có ích cho xã hội”. Đó là mục tiêu vươn tới của Nguyễn Diệp Xuân Quang (18 tuổi), chàng trai đạt huy chương bạc Olympic Tin học châu Á – Thái Bình Dương năm 2017.

Xuân Quang và cha bên máy tính

Tuổi nhỏ tài cao

Nhiều người bảo Quang là cậu học sinh rất có duyên với các giải thưởng. Điều ấy không có gì sai, bởi từ năm học lớp 7 đến lớp 9, em liên tục đạt danh hiệu học sinh giỏi cấp thành phố về môn toán và tin học.

Do yêu thích môn tin học nên khi vào lớp 10, Quang chọn học lớp toán – tin ở Trường THPT chuyên Lý Tự Trọng (TP.Cần Thơ). Từ năm lớp 10 đến lớp 12 em đạt tổng cộng 14 giải thưởng về học sinh giỏi và huy chương vàng các hội thi tin học trong và ngoài nước; trong đó, hồi học lớp 10, em đã đạt giải ba quốc gia tin học và huy chương vàng tin học kỳ thi Olympic chuyên khoa học tự nhiên.

Đam mê tin học là do Quang thừa hưởng từ người cha – anh Nguyễn Anh Việt (giảng viên Trường CĐ Kinh tế đối ngoại, chi nhánh Cần Thơ). Anh Việt kể: “Từ năm 4 tuổi, Quang thường ngồi cạnh bàn máy tính xem tôi làm việc. Tranh thủ lúc tôi ra ngoài, cháu bắt chước cha, dùng tay “đập” loạn xạ lên bàn phím, làm hư của tôi đến mấy bàn phím. Bước vào tuổi đi học, ngay từ tiểu học, Quang đã học giỏi môn toán và các môn khoa học tự nhiên, nhất là rất thích tin học nên tôi hướng dẫn cháu lý thuyết căn bản môn này. Lên THCS, cháu bắt đầu mày mò nghiên cứu, và có năng khiếu về lập trình phần mềm…”. Với sự hỗ trợ của cha, từ năm lớp 7, Quang đã lập website về biến đổi khí hậu nhằm cảnh báo xã hội về tác hại của tình trạng này. Sau đó, em làm hàng loạt các phần mềm như: Trình duyệt web dành cho người khiếm thị; phần mềm giúp học tốt các môn: Anh văn, tư duy toán, tin học, sửa lỗi chính tả; phần mềm giúp xếp thời khóa biểu và lịch tổ chức thi học kỳ, giúp các trường sắp xếp hoạt động giảng dạy khoa học, không trùng lặp. Những phần mềm này đang được nhiều học sinh và trường phổ thông ở Cần Thơ và các tỉnh sử dụng.

Quá trình học phổ thông, Quang luôn nằm trong đội tuyển học sinh giỏi quốc gia, nên phải dành nhiều thời gian để ôn luyện. Anh Việt luôn đồng hành cùng con, vì: “Chúng tôi không đặt nặng yêu cầu về thành tích, cháu được giải cao thì mừng, không được cũng chẳng sao. Vì khi cho Quang tham gia các cuộc thi tôi chỉ mong con có dịp cọ xát, nhìn rõ năng lực bản thân, cố gắng vượt lên chính mình; đồng thời có dịp giao lưu cùng bạn bè, mở rộng kiến thức, rèn luyện tinh thần cầu tiến”.

Học sinh giỏi toàn diện

Vì sao em yêu thích môn tin học?

Trả lời câu hỏi này, Quang nói: Bởi đây là môn học kết hợp giữa máy tính và con người. Con người có bộ não để tư duy, từ đó có những sáng tạo tuyệt vời, nhưng sức làm việc lại giới hạn; và vì lý do nào đó, có thể thiếu độ chính xác trong công việc. Máy tính sẽ bù vào những hạn chế trên. Tuy nhiên, máy tính dù có nhiều khả năng nhưng nếu không có con người lập trình thì máy cũng trở nên vô dụng. Học tin học là để giúp con người biết lập trình cho máy tính, giúp khai thác hết sức mạnh của máy, và sử dụng tin học là phương tiện để phục vụ cuộc sống, phục vụ con người. Đó cũng là mục đích em cố gắng vươn tới khi đầu tư cho tin học.

Là học sinh giỏi toàn diện các môn, lại rất chăm ngoan nên Quang luôn là lớp trưởng từ bậc tiểu học đến THCS; lên THPT, em cũng được bạn bè tín nhiệm bầu “chức” lớp phó học tập. Thầy Nguyễn Hoàng Phú (giáo viên tin học và là thầy chủ nhiệm lớp Quang 3 năm THPT) nhận xét: “Quang rất ngoan, hiền như cục bột, có tố chất thông minh, xử lý các vấn đề khá nhanh và hiệu quả. Em hòa đồng với các bạn và luôn xung phong “gánh vác” các hoạt động, phong trào của trường, của lớp. Là lớp phó học tập, bạn nào chưa hiểu bài em tận tâm hướng dẫn. Quy định của lớp là mỗi tổ phụ trách trực vệ sinh một tuần. Đến lượt tổ của Quang trực, nhiều hôm, đến lớp tôi thấy mình em đang lui cui quét dọn. Tôi hỏi em sao không kêu các bạn cùng làm?, Quang rụt rè nói: “Tại em vào trường sớm. Đây là tự em làm, không liên quan đến các bạn vì các bạn không biết em đến trường vào giờ này”.

Chúng tôi hỏi Quang về bí quyết học tập, em khiêm tốn nói: “Em không có phương pháp nào đặc biệt, cũng giống như các bạn học tốt khác: Trên lớp em chăm chỉ nghe thầy cô giảng, phần nào chưa hiểu thì hỏi thầy cô ngay, cố gắng nhớ các trọng tâm của bài. Về nhà làm đầy đủ bài tập. Để khắc sâu kiến thức thì làm thêm nhiều bài tập nâng cao trên mạng. Theo em, giải bài tập trên mạng là một trong những phương pháp tự học rất tốt. Em chỉ dành thời gian cho môn tin khi đã hoàn thành các môn học khác”.

Năng lực tự học tốt là một trong những yếu tố khiến Quang đạt giải trong hầu hết các hội thi, cũng như tự học ngoại ngữ. Đến nay Quang có khả năng đọc các tài liệu khoa học bằng tiếng Anh, góp phần học tốt các môn khác. Với tin học, ngoài những giờ học với thầy cô, Quang thường tìm để giải các bài tập trên mạng như: codeforces.com, vn.spoj.com, atcoder.jp, contest.yandex.com… Quang thành thật: “Không phải đề bài nào em cũng giải được. Nhưng gặp đề khó em rất thích vì là cơ hội để đào sâu nghiên cứu về cách giải, về thuật toán. Thường thì sau hơn 1 giờ suy nghĩ, khi chắc chắn bản thân thật sự “bí”, em mới tìm lời giải trên mạng, còn nếu vẫn có một hướng giải thì em tiếp tục suy nghĩ, không bỏ cuộc”.

Với thành tích đạt được, Quang được tuyển thẳng vào Trường ĐH Khoa học Tự nhiên (ĐH Quốc gia TP.HCM), lớp CNTT thuộc chương trình tiên tiến. Bước vào chặng đường học tập mới, Quang chia sẻ nguyện vọng: “Trước mắt em sẽ rèn luyện để trang bị kỹ năng sống, vì qua những dịp đi thi ở nước ngoài, em thấy hạn chế lớn của đoàn Việt Nam là kỹ năng làm việc nhóm, khả năng thuyết trình, và kỹ năng giao tiếp… Về chuyên môn, ngoài kiến thức học trong trường em sẽ học thêm về lập trình phần mềm. Em cố gắng học tập tốt để đến năm thứ 3 đủ điều kiện được chọn thực tập tại công ty Google, qua đó có dịp tiếp cận những tiến bộ của CNTT thế giới”.

Đan Phượng