ChatGPT chưa đe dọa đến cây bút giàu sáng tạo

Đây là khẳng định của các diễn giả tại Diễn đàn “ChatGPT với việc viết sách, viết văn của giới trẻ” được tổ chức mới đây nhân Ngày Sách và văn hóa đọc lần thứ 2 năm 2023 diễn ra tại TP.HCM.

ChatGPT khó khơi gợi sự đồng cảm ở người nghe

Chỉ là công cụ hỗ trợ

ChatGPT hiện nay được đánh giá là sản phẩm trí tuệ nhân tạo thông minh. Nó có thể trò chuyện, tạo ra văn bản, hình ảnh và video mới, thậm chí còn làm luận văn, lập trình cho máy tính, giải các bài toán, làm được cả thơ, sáng tác nhạc, vẽ tranh, viết tiểu thuyết… Chính vì thế, nhiều người tính đến khả năng ChatGPT sẽ thay thế một số nghề như lập trình viên, nhà báo, nhà thơ, nhà văn, nhà biên kịch…

Tuy nhiên, các chuyên gia hiện nay cũng chỉ ra ChatGPT làm việc dựa vào kho dữ liệu khổng lồ có sẵn nhưng nó có giới hạn là thiếu kỹ năng tư duy phản biện và giới hạn về nhận thức đúng sai nên đưa ra không ít đáp số sai, hoặc không hợp lý, thậm chí vô nghĩa. Các dữ liệu mới cập nhật đến năm 2021 cho nên nhiều câu hỏi về tình huống phức tạp, hoặc vấn đề quá mới, nó không trả lời được, hoặc trả lời sai, hoặc chỉ là gợi ý chung chung.

Trong giới văn chương, ChatGPT hiện chỉ hỗ trợ sáng tác, chưa thành mối đe dọa với các cây bút giàu sáng tạo. Bà Đinh Thị Thanh Thủy (Giám đốc Nhà xuất bản Tổng hợp TP.HCM) cho biết, trong quá trình tiếp nhận các bản thảo thô, đơn vị nhận ra ChatGPT chưa thể can thiệp sâu rộng, đặc biệt là mảng sách văn học. “Nét riêng của từng cây bút là đặc tính thuộc tư duy văn chương. Việc sáng tác truyện ngắn, tiểu thuyết theo tôi vẫn là thách thức lớn với ChatGPT”, bà Thủy nói.

Các bạn trẻ trải nghiệm đọc sách qua nền tảng công nghệ tại Ngày Sách và văn hóa đọc lần thứ 2 năm 2023

ChatGPT có thể làm rất tốt các văn bản nhưng để sáng tác văn học nghệ thuật thì không. ChatGPT rất khó chạm tay đến cái gì thuộc về cá tính và độc đáo. Vả lại, lao động nhà văn là lao động nghệ thuật, nó khác với lao động khoa học. ChatGPT sẽ bất lực khi sáng tác văn chương, nghệ thuật mang “tính con người” với tư duy, cảm xúc và sự lao động nghệ thuật đột phá của nhà văn. Cho nên, dù ChatGPT có hoàn hảo đến bao nhiêu thì nhà văn cũng không bao giờ thất nghiệp.

Anh Lê Huỳnh Đức (tác giả cuốn sách “Tôi tập thể dục”) cho biết, anh từng thử dùng ứng dụng để biên soạn mục lục, tư duy đề tài. “Tuy nhiên, tôi nhận ra yếu tố con người trong tác phẩm là điều ChatGPT chưa thể làm được. Chẳng hạn viết một câu văn khiến người đọc rơi nước mắt. Công nghệ này chỉ nên xem là một trợ thủ đắc lực, còn nhà văn vẫn đóng vai trò trọng tâm”, anh Đức cho biết.

Nên linh hoạt sử dụng

Ở lĩnh vực sách nói, ChatGPT vẫn chưa thể làm thay con người trong những công việc đòi hỏi cảm xúc. Theo ông Lê Hoàng Thạch (CEO của VoiZ FM), công nghệ giọng nói bằng trí tuệ nhân tạo có thể rút ngắn thời gian đọc, nhưng rất khó khơi gợi sự đồng cảm ở người nghe. “Các tin tức ngắn thì có thể phù hợp để sử dụng giọng đọc AI, còn với dạng sách văn học, chúng tôi vẫn cần các nghệ sĩ lồng tiếng, sau đó hậu kỳ kỹ lưỡng”, ông Thạch chia sẻ.

Có thể nói, xu hướng sử dụng AI để viết sách đang lan rộng trong giới trẻ. “Gần đây, khi trò chuyện với một nhóm tác giả chuyên dùng ChatGPT để viết sách, tôi ngạc nhiên vì tốc độ ra mắt tác phẩm của họ nhanh khủng khiếp. Họ phân nhiệm vụ: người trò chuyện, chỉnh sửa lỗi cho ChatGPT, người tìm hiểu các đề tài đang ăn khách, làm việc với nhà xuất bản. Một lần, tôi đặt câu hỏi liệu họ có suy nghĩ về lương tâm của người viết, thì nhận được câu trả lời: Có sao đâu, miễn có tiền là được”, ông Thạch lo lắng.

Đọc sách giấy hay điện tử vẫn là do sự lựa chọn của người đọc

Ông Thạch cho rằng, AI giúp định hình rõ hơn các phân khúc trong thị trường xuất bản, tuy nhiên lựa chọn vẫn ở người đọc. “ChatGPT bắt xu hướng rất nhanh nhưng đó vẫn chỉ là một dạng mì ăn liền. Các cuốn sách viết bằng gan ruột luôn được trân trọng. Chẳng hạn, đến giờ đông đảo độc giả vẫn nhớ đến đoạn đầu tiên trong truyện ngắn “Tôi đi học” của tác giả Thanh Tịnh”, ông Thạch nói.

Giới văn chương cho rằng, để đáp ứng nhu cầu độc giả, nhà văn phải là người khôn ngoan không kỳ thị trí tuệ nhân tạo, càng không quay lưng với ChatGPT mà linh hoạt sử dụng nó như một tham chiếu, một công cụ.

Ông Nguyễn Minh Huấn (thành viên thường trực triển khai chương trình Trí tuệ nhân tạo TP.HCM) chia sẻ, ông từng “nhờ” ChatGPT triển khai ý tưởng viết một cuốn sách về ẩm thực. Ông ngạc nhiên khi ứng dụng này nhanh chóng lập một đề cương gồm các chương như lịch sử ẩm thực, tác động của kinh tế với ẩm thực, nguồn gốc các món ăn nổi tiếng. Tuy nhiên, khi đề nghị công nghệ này thử viết truyện theo phong cách nhà văn Nguyễn Nhật Ánh, ông nhận thấy tính logic về ngôn ngữ chưa cao, cần nhiều tinh chỉnh.

Ông Huấn cho biết sắp tới tham mưu với thành phố để tổ chức các buổi tập huấn dùng ChatGPT cho các cây bút trẻ. “Chúng tôi không đánh giá AI ngang tầm, đủ khả năng cạnh tranh với các nhà văn, mà nghiên cứu hiệu quả lẫn tác hại của ứng dụng này, từ đó sử dụng sao cho có lợi”, ông Huấn nói.

Giới văn chương cho rằng, để đáp ứng nhu cầu độc giả, nhà văn phải là người khôn ngoan không kỳ thị trí tuệ nhân tạo, càng không quay lưng với ChatGPT mà linh hoạt sử dụng nó như một tham chiếu, một công cụ.

Khánh Kiều