Chính phủ đóng cửa, tổng thống Mỹ có được trả lương?

Các cơ quan liên bang sẽ dừng mọi hành động được coi là không cần thiết và hàng triệu nhân viên liên bang, bao gồm cả thành viên quân đội, sẽ không nhận được tiền lương.

Chính phủ Mỹ đóng cửa là như thế nào?

Việc đóng cửa xảy ra khi quốc hội không thông qua một số loại dự luật liên quan đến ngân sách được tổng thống ký thành luật.

Các nhà lập pháp có nhiệm vụ phải thông qua 12 dự luật chi tiêu khác nhau để cấp ngân sách cho các cơ quan trong chính phủ nhưng tiến trình này rất tốn thời gian. Họ thường dùng đến biện pháp thông qua một hình thức gia hạn tạm thời để cho phép chính phủ tiếp tục hoạt động.

Khi không có luật về cấp ngân sách nào được ban hành, các cơ quan liên bang phải dừng tất cả công việc không cần thiết và sẽ không gửi tiền lương trong thời gian ngừng hoạt động.

Theo luật năm 2019, những người này có thể truy lĩnh tiền lương sau khi tình trạng bế tắc về tài chính được giải quyết.

Điện Capitol ở Washington – Mỹ. Ảnh: AP

Khi nào đóng cửa bắt đầu và kéo dài bao lâu?

Lần này, ngân sách chính phủ Mỹ sẽ hết hạn vào ngày 1-10, ngày bắt đầu năm tài chính mới. Việc đóng cửa sẽ bắt đầu vào lúc 0 giờ 1 phút sáng nếu quốc hội không thông qua luật về ngân sách.

Không thể dự đoán việc đóng cửa sẽ kéo dài bao lâu. Với việc quốc hội Mỹ hiện bị chia rẽ giữa Thượng viện do Đảng Dân chủ kiểm soát và Hạ viện do Đảng Cộng hòa lãnh đạo, trong đó phe bảo thủ của Hạ viện đang ráo riết muốn cắt giảm chi tiêu hơn nữa, nhiều người cho rằng việc chính phủ ngừng hoạt động có thể kéo dài hàng tuần.

Ai bị ảnh hưởng?

Hàng triệu công chức liên bang bao gồm lực lượng quân sự và dân sự sẽ không được hưởng tiền lương, ví dụ công chức thuộc các bộ Quốc phòng, Cựu chiến binh và An ninh Nội địa; các nhân viên liên bang đang làm việc ở 50 tiểu bang và có sự tương tác trực tiếp với người nộp thuế như nhân viên an ninh sân bay, bưu điện…

Một số văn phòng liên bang cũng phải đóng cửa hoặc rút ngắn thời gian hoạt động, đồng nghĩa với các hoạt động từ cấp giấy phép thử nghiệm lâm sàng đến hộ chiếu cũng bị ảnh hưởng.

Các doanh nghiệp có mối liên hệ chặt chẽ với chính phủ liên bang có thể gặp phải tình trạng gián đoạn và suy thoái. Theo Hiệp hội Công nghiệp Du lịch Mỹ, ngành du lịch có thể thiệt hại 140 triệu USD mỗi ngày nếu chính phủ ngừng hoạt động.

Điều này cũng có thể làm lung lay niềm tin vào chính phủ Mỹ. Phòng Thương mại Mỹ cảnh báo: "Một nền kinh tế hoạt động tốt cần có một chính phủ hoạt động tốt".

Lương của tổng thống sẽ thế nào?

Tổng thống và các thành viên quốc hội sẽ tiếp tục làm việc và được trả lương. Tuy nhiên, những thành viên bị coi là không cần thiết trong đội ngũ nhân viên của họ thì không.

Cơ quan tư pháp có thể tiếp tục hoạt động trong một thời gian giới hạn bằng cách sử dụng nguồn kinh phí có được từ tòa án và các khoản phí khác.

Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy trao đổi với báo giới tại trụ sở quốc hội Mỹ ngày 26-9. Ảnh: Reuters

Đáng chú ý, ngân sách dành cho ba cố vấn đặc biệt do Bộ trưởng Tư pháp Merrick Garland bổ nhiệm sẽ không bị ảnh hưởng vì đây là khoản thanh toán vĩnh viễn, vô thời hạn và được miễn trừ trước tình trạng đóng cửa.

Điều đó cũng đồng nghĩa hai vụ án liên bang chống lại cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng như con trai của Tổng thống Mỹ Joe Biden là ông Hunter Biden sẽ không bị gián đoạn. Ông Trump đã yêu cầu Đảng Cộng hòa hủy bỏ ngân sách dành cho việc truy tố ông như một điều kiện để cấp ngân sách cho chính phủ.

Kể từ năm 1976, đã có 22 sự cố về ngân sách, trong đó có 10 vụ dẫn đến việc người lao động phải nghỉ việc tạm thời.

Hầu hết vụ đóng cửa đáng kể diễn ra kể từ nhiệm kỳ tổng thống của ông Bill Clinton, khi Chủ tịch Hạ viện lúc đó là ông Newt Gingrich và đa số Hạ viện bảo thủ của ông yêu cầu cắt giảm ngân sách.

Lần đóng cửa chính phủ Mỹ lâu nhất xảy ra cuối năm 2018, đầu năm 2019 – kéo dài 35 ngày – khi Tổng thống Donald Trump lúc đó và các nghị sĩ Dân chủ đối đầu về ngân sách dành cho việc xây tường biên giới.