Chống sạt lở: Còn đối phó, chưa chủ động

TP.HCM mới bước vào mùa mưa nhưng đã có đến 4 vụ sạt lở nghiêm trọng với hàng chục căn nhà trôi sông, gây thiệt hại lên tới hàng chục tỉ đồng. Hiện nay, hàng chục km bờ sông ở TP.HCM với 36 “điểm đen” có thể làm mồi cho “hà bá” bất cứ lúc nào. Tuy nhiên, việc ngăn chặn sạt lở của các đơn vị có trách nhiệm đến nay dường như vẫn chưa thể thực hiện.

20km bờ sông có thể sạt lở bất cứ lúc nào

Tính đến thời điểm hiện nay toàn TP đã xảy ra 4 vụ sạt lở nghiêm trọng với hàng chục căn nhà cùng hàng ngàn m2 đất trôi sông. Trong đó có 3 vụ sạt lở xảy ra ở hai bên bờ tả, hữu rạch Giồng ( xã Phước Hiệp, huyện Nhà Bè) với gần 600m2 đất, 80m bờ kè cùng 11 căn nhà trôi sông. Trước đó hai ngày, vụ sạt lở ở Hiệp Bình Phước (Thủ Đức) với hơn 5.000m2 đất cùng 2 căn nhà bị nước cuốn trôi. Nguy hiểm hơn các điểm vừa xảy ra sạt lở lại nằm trong danh sách những nơi có nguy cơ sạt lở cao và được Sở GTCC lên danh sách cắm biển báo và đang được xây dựng bờ kè chống sạt lở. Đó là chưa kể đến hàng chục điểm đen nguy cơ khác đang xuất hiện nhiều vết nứt và có thể sạt lở bất cứ lúc nào. Theo danh sách thống kê của Phòng quản lý giao thông đường thủy – Sở GTCC thì toàn TP có 36 “điểm đen” dọc bờ sông, rạch (dài khoảng 20km, bề rộng từ 10-12 m) có nguy cơ sạt lở cao chủ yếu là ở các quận huyện như: Q.7, 9, Nhà Bè, Thủ Đức, Bình Chánh, Cần Giờ, Bình Thạnh. Trong đó, nơi có nhiều điểm có nguy cơ sạt lở cao nhất là huyện Nhà Bè với 19 điểm (chủ yếu là ở các vị trí thuộc khu vực cầu Hiệp Phước, Mương Chuối, cầu Phú Xuân – Phước Kiển, Cây Khô). Và thực tế từ đầu mùa mưa đến nay huyện Nhà Bè đã có 3 vụ sạt lở nghiêm trọng, đặc biệt trong đó có 2 vụ sạt lở tại những địa điểm ngoài danh sách. Riêng tại bán đảo Thanh Đa (Bình Thạnh) với 9 vị trí được ban quản lý đường sông điểm mặt chỉ tên.

Theo ông Trần Thế Kỷ – Trưởng phòng quản lý giao thông thủy nhận định: “Năm nay sạt lở đến sớm hơn năm ngoái vì mưa sớm làm cho đất nhão ra. Ngoài ra việc lấn sông rạch làm nhà ở, gây biến dạng dòng chảy cục bộ, tạo xói mòn, lở hàm ếch dẫn đến 4 vụ sạt lở nghiêm trọng xảy ra vừa qua. Hiện tại có rất nhiều công trình xây dựng sát mép bờ sông ở phường Linh Đông (Q.Thủ Đức), khu biệt thự Lý Hoàng (Bình Thạnh)… đã làm tăng gia tải lên bờ, tạo áp lực lên dải đất mép sông khiến nguy cơ sạt lở là rất cao”. Tuy vậy, theo khu đường sông trong năm nay chỉ thực hiện 3 dự án chống sạt lở gồm khu vực cầu Phước Long, cầu Rạch Tôm và kinh Thanh Đa, vì kinh phí có hạn. Theo ghi nhận của chúng tôi, tính đến thời điểm này tất cả các dự án trên đều chưa thể triển khai vì vướng hàng loạt các khó khăn như: chưa có mặt bằng, các dự án triển khai chậm (vì các dự án liên kết cần thời gian thi công ít nhất từ 10 tháng đến 1 năm) nên từ bây giờ nếu có khẩn trương thi công thì cũng khó tránh được nguy cơ sạt lở.

Chờ một giải pháp căn cơ

Ngay sau vụ sạt lở nghiêm trọng ở Hiệp Bình Phước (Thủ Đức) và Hiệp Phước (Nhà Bè), ngày 8-6, Ban chỉ huy phòng chống bão lụt TP đã có báo cáo khẩn cho UBND TP về sự cố sạt lở bờ kè tại huyện Nhà Bè nhằm chờ chỉ đạo từ trên nhằm giảm những thiệt hại đáng tiếc trong những ngày tới. Những ngày tới tại các khu vực này được Khu Đường sông đánh giá là tình trạng sạt lở sẽ gia tăng mạnh hơn. Theo Đài khí tượng thủy văn khu vực Nam bộ cảnh báo, hiện tượng sạt lở bờ sông đã bắt đầu vào mùa cao điểm vì lượng mưa đã tăng, mực nước triều thấp (từ tháng 5-8 là lúc mực nước triều thấp, lượng mưa cao) nên hiện tượng sạt lở bờ sông rất dễ xảy ra, người dân sống ở những điểm có nguy cơ sạt lở cần phải đề phòng. Thời điểm sạt lở thường hay diễn ra vào lúc khuya, từ lúc 22 giờ đến 1 giờ sáng hôm sau vào các ngày đầu tháng ( mùng 1,2 âm lịch) và giữa tháng từ 15-17 âm lịch). Bởi tại những thời điểm trên chân triều sẽ rút rất sâu, làm gia tăng nguy cơ sạt lở lên nhiều lần. Theo báo cáo mới nhất từ văn phòng chỉ huy phòng chống bão lụt TP, chân triều đo tại khu vực sông Nhà Bè lúc xảy ra sạt lở rút sâu xuống -2,45m; lúc xảy ra sạt lở ở phường Hiệp Bình Phước, chân triều tại trạm Phú An trên sông Sài Gòn xuống sâu -2,17m.

Về biện pháp phòng tránh của Sở GTCC, Ông Nguyễn Thế Kỷ cho biết: “Sở GTCC đã tổ chức cắm biển báo tại những điểm có nguy cơ sạt lở cao để người dân cảnh giác. Song song đó chúng tôi cũng đề nghị chính quyền địa phương các quận huyện thường xuyên thông báo với người dân biết mà chủ động phòng tránh. Sở GTCC chúng tôi cùng Ban chỉ huy phòng chống bão lụt TP đã có văn bản đề nghị các địa phương thường xuyên tuần tra, kiểm tra và liên tục theo dõi các vị trí có nguy cơ sạt lở lớn có thể xảy ra trong thời gian tới để vận động người dân di dời, đồng thời chúng tôi sẽ kiên quyết tháo dỡ những căn nhà lấn chiếm kênh rạch…”. Tuy nhiên, tất cả những biện pháp trên theo chúng tôi vẫn chỉ là biện pháp tình thế trước mắt và chưa đạt được hiệu quả phòng chống cao. Theo Khu Đường sông giải pháp căn cơ và lâu dài là phải nhanh chóng thực hiện các dự án, xây kè chống sạt lở tại những vị trí xung yếu, nạo vét kênh rạch bị tắc nghẽn, khơi thông dòng chảy, tạo sự bình ổn cho lưu lượng dòng thì mới mong giảm bớt tình trạng sạt lở nghiêm trọng như hiện nay.

Nguyễn Anh Tútc "Nguyeãn Anh Tuù"