Chủ động tích hợp liên môn nghệ thuật – công nghệ – giáo dục thể chất

Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã đưa vào giảng dạy ở tất cả các bậc học, từ lớp 1 đến lớp 12, mặc dù vẫn còn những vướng mắc và trăn trở cần hiệu chỉnh thêm.

Học sinh Trường THCS Trương Văn Ngư (TP.Thủ Đức) trải nghiệm chuyên đề “An toàn khi điều khiển xe đạp, xe đạp điện” dưới sân trường

Điều dễ nhận thấy là chương trình mới đã tạo cho giáo viên sự năng động, cởi mở hơn về phương pháp và hình thức tổ chức, để lại nhiều hoạt động phù hợp lứa tuổi cũng như sự sáng tạo cho học sinh. Trong đó, sự kết hợp giữa các bộ môn nghệ thuật như âm nhạc, mỹ thuật, công nghệ và giáo dục thể chất, theo tôi là vô cùng sáng tạo.

Giờ học sinh động, hào hứng

Những hoạt động trải nghiệm theo chủ đề có sự kết hợp giữa các bộ môn giáo dục thể chất, âm nhạc, mỹ thuật, công nghệ đã tạo ra những giờ học sinh động, đưa học sinh ra khỏi không gian phòng học, chuyển xuống tổ chức dưới sân trường. Hoạt động trải nghiệm học tập này làm cho học sinh trở nên hào hứng hơn, các kiến thức được học sinh tiếp thu một cách chủ động hơn. Các thông điệp lớn, chủ đề bài học được dẫn dắt, lồng ghép vào hoạt động dưới sân trường một cách khéo léo và gần như không mang tính áp đặt. Ở hình thức dạy học kết hợp giữa các bộ môn, thầy cô là những người báo cáo, dẫn dắt chứ không áp đặt nội dung để ép buộc học sinh. Ngược lại, học sinh được phát triển thêm chủ đề thông qua việc nêu ý kiến, đặt thêm vấn đề thông qua những câu hỏi mới cho thầy cô và bạn bè. Ngoài ra, sự chủ động mở rộng còn được giáo viên thiết kế câu hỏi không có đáp án đúng – sai. Điều đó giúp học sinh được phép chủ động nêu lên quan điểm cá nhân, những góc nhìn khác nhau, và có thể có những vấn đề chưa có kết luận. Như vậy, quá trình trải nghiệm học tập này trở thành những chủ đề, gợi mở mới cho hoạt động, chương trình tiếp theo. Năm học 2023-2024 và trong năm học 2024-2025 này, tổ chuyên môn nghệ thuật, công nghệ và giáo dục thể chất của Trường THCS Trương Văn Ngư (TP.Thủ Đức) đã thực hiện hai chủ đề tích hợp dưới sân trường.

Lợi ích thiết thực đối với tổ bộ môn và học sinh

Việc tổ chức một buổi chuyên đề STEAM có sự kết hợp giữa các bộ môn sẽ tạo ra sự gắn kết hơn, người thiết kế kế hoạch bài dạy có thể là người lồng ghép các nội dung, cấu phần của các bộ môn với nhau. Ngoài sự đoàn kết giáo viên thì việc phân vai, phân chia công việc cũng giúp giáo viên chủ động hơn, tránh thụ động giống như trước đây thực hiện một cá nhân. Việc lồng ghép, phân chia công việc như thế hình thành tinh thần làm việc nhóm, cải thiện khối đoàn kết trong các hoạt động chung, nâng cao chất lượng giảng dạy. Tuy nhiên, trong các hoạt động chung cũng cần có những ý kiến trái chiều để có thêm nhiều góc nhìn cũng như hỗ trợ nhau đưa ra những ý kiến tốt hơn. Theo tôi, đây là một điều đáng khích lệ trong giờ học STEAM, nó không chỉ mang lại lợi ích cho học sinh mà còn mang lại lợi ích cho chính giáo viên, nhà trường; là sự phối hợp chặt chẽ và sáng tạo giữa các giáo viên trong việc thiết kế cũng như tổ chức các hoạt động.

Trải nghiệm “Hoạt động thiết kế không gian nhà”, học sinh được thiết kế, trang trí ngôi nhà của mình

Ở khía cạnh học sinh, như đã trình bày, các em có cơ hội được trải nghiệm giờ học ngoài không gian lớp học, được tương tác cùng thầy cô và bạn bè lớp khác. Các em được tự mình làm sản phẩm theo cách thú vị nhất, sáng tạo nhất. Ví dụ, năm học 2024-2025 này, tổ chuyên môn nghệ thuật, công nghệ và giáo dục thể chất của Trường THCS Trương Văn Ngư đã thực hiện chuyên đề “An toàn khi điều khiển xe đạp, xe đạp điện” dưới sân trường. Trong chuyên đề, học sinh được trải nghiệm hoạt động lái xe an toàn – thay vì phải học Luật Giao thông một cách cứng nhắc thì thông qua hoạt động trải nghiệm, các em được di chuyển trên mô hình ở sân trường, được chỉ dẫn khi nào thì rẽ trái, khi nào phải bật xi-nhan chuyển hướng, chuyển làn đường và những thử thách khác. Năm học trước đó, trong tiết trải nghiệm “Hoạt động thiết kế không gian nhà”, học sinh được thiết kế, trang trí và bố trí ngôi nhà của mình; các em được tự chọn màu sơn, sắp xếp cấu trúc ngôi nhà, vị trí các đồ vật… Qua đó hình thành cho các em nhãn quan riêng, cũng như kết hợp nhiều học sinh trong một nhóm làm việc chung tạo ra những ý kiến gợi mở. Như vậy, các hoạt động trải nghiệm ngoài lớp học giúp tăng hứng thú và tích cực cho học sinh.

Lợi ích thiết thực đối với nhà trường

Việc nhà trường ủng hộ các tổ bộ môn thực hiện chuyên đề tích hợp dưới sân trường mang lại nhiều điểm tích cực. Cụ thể, về khía cạnh truyền thông, đó là sự quan tâm của tập thể nhà trường, của học sinh và cả phụ huynh về các hoạt động trải nghiệm, giúp cho nhà trường nhận được cái nhìn thiện cảm hơn từ phụ huynh và xã hội. Thay đổi cách nhìn về chuyện học, như đến trường không chỉ có vào lớp học mà trải nghiệm thêm hoạt động thực tiễn chứ không chỉ gò ép học sinh. Các tiết học STEAM có sự tích hợp giữa các bộ môn giúp cho nhà trường có thêm nhiều tổ, nhiều nhóm hoạt động và tương tác cùng nhau nhiều hơn, gắn kết hơn. Nếu thiếu các tiết học STEAM, quá trình làm việc chung của giáo viên cũng hạn chế. Hơn nữa, lãnh đạo nhà trường sẽ nhìn nhận được cái hay, cái chưa hay giữa các tổ bộ môn, hoạt động như thế nào là phù hợp hay chưa phù hợp, hoạt động nào gây hứng thú cho học sinh khám phá… Từ đây lãnh đạo nhà trường phát hiện ra các nhân tố mới là những giáo viên có năng lực, tố chất, nỗ lực cải thiện hoạt động giảng dạy. Điều này giúp nhà trường có thêm nhiều gợi ý để phát triển tốt hơn trong tương lai.

Tóm lại, việc tổ chức các hoạt động tích hợp liên môn đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các giáo viên: thầy cô tham gia một cách chủ động, phân chia công việc và lồng ghép nội dung môn học vào một chủ đề, tạo ra sự đoàn kết và gắn kết trong tập thể. Các hoạt động trải nghiệm tích hợp liên môn dưới sân trường đã tạo sự năng động, sáng tạo cho giáo viên, tăng hứng thú và sự tham gia tích cực của học sinh.

Nguyễn Minh Thanh