Chữ nối đuôi nhau trao sức ấm cho đời

Có những con người cứ lặng lẽ lao động, lặng lẽ làm việc, rồi đến lúc nào đấy chúng ta chợt giật mình bởi “gia tài” họ để lại phía sau thật đáng kính nể. Trần Đương là một người như thế. Trong Trần Đương đã hòa trộn hai nền văn hóa Việt Nam và Đức mà ngay ông cũng luôn nhận nước Đức là quê hương thứ hai của mình. 7 năm học ở Đức, sau đó gần 10 năm phụ trách phân xã Thông tấn xã Việt Nam tại Đức, với đam mê văn chương nghệ thuật, Trần Đương vừa làm tốt công việc của một nhà báo, vừa say sưa nghiên cứu, tìm hiểu về văn hóa, văn học, nghệ thuật của Đức. Cho đến nay, ông nằm trong số ít người Việt Nam tinh tường văn hóa Đức, cùng mấy chục đầu sách dịch các tác phẩm của Đức sang tiếng Việt và giới thiệu các tác giả tên tuổi của Việt Nam với người Đức. Ông đã giới thiệu với công chúng Việt Nam khá đầy đủ những gương mặt sáng giá nhất của nền văn hóa Đức trong các lĩnh vực khác nhau: văn học, hội họa, âm nhạc, điện ảnh… từ những thế kỷ xa xưa đến thời hiện đại như Lessing, Goethe, Schiller, Heine, Beethoven, Schubert, Thomas Man, Bertolt Brrecht, Anna Seghers… Nước Đức biết đến văn hóa, văn học Việt Nam qua nhiều tác phẩm dịch của Trần Đương sang tiếng Đức như: Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài và nhiều tập truyện, ký của các tác giả Nguyễn Quang Sáng, Anh Đức, Phan Tứ, Nguyễn Minh Châu, Tố Hữu… Khi đang công tác ở Đức ông cũng là cầu nối cho các nhân vật nổi tiếng của Việt Nam với các bạn Đức như Tố Hữu, Đặng Thai Mai, Huy Cận, Tế Hanh, Xuân Diệu, Chế Lan Viên, Nguyễn Đình Thi…

Sự nghiệp của Trần Đương có thể thấy bốn mảng chính: mảng dịch văn hóa Đức sang tiếng Việt và ngược lại; mảng viết về Bác Hồ (với 38 đầu sách viết và biên soạn về Bác); mảng sáng tác văn thơ, một số nghiên cứu về văn hóa nghệ thuật cùng mấy trăm bài báo công phu; cuối cùng nhưng đồng hành suốt cuộc đời là những hoạt động xây dựng tình hữu nghị Việt – Đức (Phó Chủ tịch Hội Hữu nghị Việt – Đức). Đó là chưa nói đến công việc giảng dạy tiếng Đức tại trường đại học. Nếu không có tâm huyết, lòng say mê và một nghị lực bền bỉ, hẳn không có một Trần Đương được nhiều người nể trọng và yêu mến và nước Đức cũng không coi ông là người bạn lớn, là công dân danh dự của Berlin, tiến sĩ danh dự Trường Đại học Humboldt – Berlin và được nhận Huy chương Danh dự bằng vàng vì tình hữu nghị giữa các dân tộc của nhà nước CHDC Đức.

Trần Đương vẫn đang mải miết lao động trên trang giấy hàng ngày, mặc tuổi thất thập đã qua. Ông đang dồn sức vào những công trình, theo ông nói, sẽ lớn hơn và công phu hơn về văn hóa Đức và Việt Nam. Trần Đương đúng như PGS – nhà văn – dịch giả Lê Sơn viết: Để gặt hái được những vụ mùa bội thu như vậy, quả thật Trần Đương không đơn thuần là một bác thợ cày cần mẫn, mà đích thị còn là một đại lực điền, khiến tôi 5 lần xin ngả mũ bái phục bởi sức lao động, trí tuệ phi thường, mà ông đã bỏ ra để canh tác không mệt mỏi trong suốt hơn nửa thế kỷ trên cánh đồng văn hóa, chủ yếu là văn hóa Đức, một môi trường mà ông đã có điều kiện thâm nhập lâu dài từ hồi còn để chỏm…