Chuẩn bị đưa Quỹ bảo trì đường bộ vào hoạt động

Theo Bộ Giao thông vận tải (GTVT), để quản lý và bảo trì hệ thống gần 18.000km quốc lộ, nhu cầu vốn hàng năm lên trên 11.000 tỷ đồng. Theo quy định, bắt đầu từ năm 2013 Quỹ bảo trì đường bộ sẽ phải chịu trách nhiệm chi trả cho nhu cầu này. Như vậy, chỉ còn hơn một tháng nữa – thời gian rất ngắn – để hoàn tất mọi công tác chuẩn bị đưa quỹ chính thức đi vào hoạt động. Theo dự thảo Quỹ bảo trì đường bộ, việc thu phí xe máy dự kiến sẽ để chậm lại so với tiến trình chung một năm và khả năng thời gian đầu chưa thể thu đủ 100% tổng mức dự kiến. Trong một số năm đầu ngân sách Nhà nước vẫn phải cấp bù để Quỹ bảo trì đường bộ có thể đáp ứng nhu cầu quản lý bảo trì đường sá. Theo đó, kế hoạch quản lý và bảo trì hệ thống đường bộ quốc gia năm 2013, nhu cầu vốn Bộ GTVT vừa đề nghị Bộ Tài chính là trên 11.000 tỷ đồng. Trong đó, gần 2.900 tỷ đồng cho bảo dưỡng thường xuyên và gần 8.180 tỷ đồng cho công tác sửa chữa định kì. Tính đến nay, tư duy về đầu tư cho quản lý bảo trì đường bộ đã có thay đổi lớn. Trong khi vốn cho đầu tư xây dựng mới bị hạn hẹp, thì quan điểm bố trí đủ vốn cho quản lý bảo trì giúp giữ gìn tài sản đường sá, hạn chế đầu tư xây dựng mới đang trở thành quan điểm chính thống và thật sự được quan tâm xúc tiến tại Việt Nam.

Theo Tổng cục Đường bộ Việt Nam, với con số gần 2.900 tỷ đồng cho bảo dưỡng này là rất lớn. Trong khi công tác bảo dưỡng này, thường chiếm khoảng 30% tổng vốn cho quản lý bảo trì đường bộ. Bảo dưỡng thường xuyên đối với đường bộ chiếm tỉ lệ vốn thấp, song có ý nghĩa rất quan trọng. Nếu được bố trí đầy đủ, bảo dưỡng thường xuyên có tác dụng kịp thời ngăn chặn những hư hỏng lớn phát sinh trước chu kì đầu tư sửa chữa định kì, giữ cho đường luôn ở tình trạng khai thác bình thường, êm thuận. Gần 8.180 tỷ đồng cho sửa chữa định kì cũng là khoản đầu tư lớn nhất đến nay được đề nghị cho sửa chữa định kì đường bộ (gồm sửa chữa vừa 4 năm/lần và sửa chữa lớn 8 năm/lần). Theo ước tính của các chuyên gia, nếu bố trí đủ 1 đồng vốn cho quản lý bảo trì đường bộ (gồm cả bảo dưỡng thường xuyên và sửa chữa định kì) sẽ giúp tiết kiệm được 4 đồng cho đầu tư xây dựng mới và tiết kiệm được 2 đồng cho khấu hao và sửa chữa phương tiện vận tải. Như vậy, từ trước đến nay do thiếu sự quan tâm đầy đủ, nên vốn bố trí cho quản lý bảo trì đường bộ (chủ yếu từ ngân sách Nhà nước) luôn luôn thiếu hụt lớn, thường chỉ đáp ứng được khoảng 30-40% nhu cầu thực tế. Với phân bổ vốn như vậy, Tổng cục Đường bộ Việt Nam bố trí cho những hạng mục thiết yếu nhất để giữ cho giao thông cơ bản thông suốt, giúp lưu thông người và hàng hóa. Song đường sá bị liên tục xuống cấp, tuổi thọ công trình giảm, nhu cầu đầu tư lớn đến sớm hơn chu kì thông thường. Căn cứ theo quy định của Luật Giao thông đường bộ, Quỹ bảo trì đường bộ sẽ chịu trách nhiệm cung cấp tài chính cho quản lý bảo trì đường bộ. Bắt đầu từ ngày 1-1-2013, Quỹ bảo trì đường bộ được hình thành từ các nguồn chính là phí thu trên đầu phương tiện cơ giới đường bộ và ngân sách Nhà nước cấp bổ sung hàng năm sẽ chi trả cho nhu cầu quản lý bảo trì đường sá. Phí sử dụng đường bộ thu được đối với ô tô được phân chia cho quỹ Trung ương 65% và cho các địa phương là 35%.

Bài, ảnh: Hà Anh