Chương trình làm quen tiếng Anh: Tiền đề để tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai

Trong lộ trình đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong nhà trường đừng quên chương trình làm quen tiếng Anh cho trẻ mầm non đang được thực hiện tại các cơ sở giáo dục hiện nay.

Với những tiêu chí của Thông tư số 50/2020/TT-BGDĐT, việc trẻ làm quen với tiếng Anh được tổ chức không ảnh hưởng đến việc thực hiện chương trình giáo dục mầm non, không gây căng thẳng cho trẻ và trên tinh thần tự nguyện tham gia, giúp cho trẻ có cơ hội được tiếp cận, làm quen với tiếng Anh; tạo niềm vui, hứng thú với việc học ngoại ngữ và là tiền đề cho việc học tiếng Anh ở các bậc học tiếp theo.

Lứa tuổi mầm non không cần tiếp thu nhiều về kiến thức và kỹ năng cho nên những từ vựng cơ bản, những mẫu câu đơn giản với các chủ đề quen thuộc với trẻ là tiêu chí nên được thực hiện khi xây dựng chương trình. Những hoạt động học tập, trò chơi, bài hát, tô màu hay vẽ tranh… được thiết kế theo từng khối lớp mầm, chồi, lá, giúp trẻ khám phá một ngôn ngữ mới bên cạnh tiếng Việt và từ đó thẩm thấu ngôn ngữ một cách tự nhiên bởi cái tính hay-bắt-chước của mình. Giáo viên nên khuyến khích trẻ mạnh dạn tham gia những hoạt động giúp các em tái tạo lại ngôn ngữ, kỹ năng đã được tiếp thu và ghi nhận lại kết quả đạt được. Một tiêu chí quan trọng nữa trong các hoạt động phải có đáp án mở bởi đơn giản là theo sự hiểu biết và lý giải riêng của chính mình, trẻ sẽ phát huy được tính sáng tạo và thẩm thấu ngôn ngữ theo tâm sinh lý lứa tuổi. Với lứa tuổi mầm non nên chú trọng nhiều đến hai kỹ năng nghe – nói, bởi vì hoạt động nghe (Listening) là một kỹ năng tiếp thu – Receptive skill và hoạt động nói (Speaking) là một kỹ năng sản sinh – Productive skill. Hai hoạt động này như hai mặt của một đồng xu không thể tách rời, đặc biệt là trong những tình huống giao tiếp thực tế.

Ở góc độ chuyên môn, sau khi tiếp nhận được kiến thức và kỹ năng thì việc ứng dụng vào thực tế là cách đánh giá khả thi, thực chất nhất của việc dạy và học ngoại ngữ, trong đó có tiếng Anh. Còn ở góc độ sư phạm, tôi cho rằng khi dạy tiếng Anh cho trẻ mầm non cần quan tâm đến chữ KIDS với những yếu tố sau đây:

– K: Khám phá. Thông qua những kỹ năng, hoạt động học tập, trò chơi, bài hát, tô màu hay vẽ tranh, giáo viên sẽ giúp trẻ khám phá một ngôn ngữ mới bên cạnh tiếng Việt.

– I: Ích lợi. Lứa tuổi mầm non không cần tiếp thu nhiều về kiến thức và kỹ năng cho nên những từ vựng cơ bản với những chủ đề quen thuộc với các em là tiêu chí nên được thực hiện khi xây dựng chương trình giảng dạy.

– D: Dạn dĩ. Thông qua việc học tập, giáo viên khuyến khích trẻ mạnh dạn tham gia những hoạt động để tập cho các em thói quen dạn dĩ, bớt rụt rè và tích cực hơn trong giao tiếp, tham gia những hoạt động khác của trường.

– S: Sáng tạo. Hãy để cho trẻ sáng tạo theo sự hiểu biết và lý giải riêng của chính mình. Linh hoạt trong các giờ học để trẻ phát huy được tính sáng tạo và thẩm thấu ngôn ngữ theo tâm sinh lý lứa tuổi.

Giáo viên tổ chức một hoạt động làm quen tiếng Anh cho trẻ

Việc khảo sát đánh giá kết quả trẻ đạt được khi tham gia các lớp làm quen với tiếng Anh tại các cơ sở giáo dục là một việc rất quan trọng và cần thiết để những nhà quản lý, giáo viên giảng dạy cũng như phụ huynh biết được hiệu quả và chất lượng của chương trình được thực hiện trong những năm vừa qua. Ở một góc độ khác, đây cũng là một kênh quan trọng để đánh giá việc dạy ngoại ngữ ở cấp độ này theo các tiêu chí của những khung năng lực ngoại ngữ uy tín trên thế giới. Nên khảo sát theo phương châm vừa học vừa chơi đối với những lớp có trẻ mầm non tham gia bởi phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi các em. Với thời gian khảo sát, trong khoảng 5-10 phút cho mỗi trẻ là vừa. Phải cho trẻ tiếp cận và làm quen với cách khảo sát trước khi bắt đầu thực hiện để các em không bỡ ngỡ và dễ dàng thực hiện các bài khảo sát để có kết quả đánh giá thực chất hơn. Các hoạt động khảo sát phải được thiết kế từ dễ đến khó theo định lượng kiến thức của chương trình. Như đã đề cập ở trên, khi xây dựng cấu trúc và nội dung khảo sát nên tham khảo các cách đánh giá theo chuẩn quốc tế để định hướng không chỉ cho việc rút kinh nghiệm cho chương trình mà còn là những tiêu chí quan trọng để phát triển trong tương lai cho việc dạy và học tiếng Anh cho trẻ. Có nhiều phương pháp đánh giá trẻ được áp dụng hay linh hoạt kết hợp với nhau. Chẳng hạn như: Quan sát – quan sát biểu hiện và việc sử dụng ngôn ngữ của trẻ; Giao tiếp – sử dụng lời nói, hệ thống câu hỏi trong các ngữ cảnh để trò chuyện với trẻ; Sử dụng trò chơi – sử dụng các trò chơi phù hợp nhằm đánh giá phản ứng ngôn ngữ của trẻ trong quá trình tham gia; Phân tích sản phẩm – căn cứ vào sản phẩm của trẻ trong quá trình tham gia hoạt động để đánh giá.

Ở góc độ cảnh quan sư phạm, khu vực khảo sát nên bố trí thế nào để tạo cho trẻ một cảm giác thân thiện và tự tin khi tham gia. Cây xanh, hoa tươi và âm nhạc là những thứ cần thiết làm cho các em cảm thấy một không gian thật thoải mái để bắt đầu những hoạt động vừa học vừa chơi với ngôn ngữ. Một góc nhỏ nào đó trong sân trường hay công viên có thể là nơi thích hợp. Ở một khung cảnh ngoài bốn bức tường lớp học, đôi khi các em có thể hiểu sâu hơn những vấn đề mà chúng ta đề cập đến. Ngoài ra, những hoạt động ngoại khóa, hoạt động trải nghiệm, thể thao… là những khoảng thời gian tuyệt vời kết hợp để khảo sát. Ở góc độ thẩm mỹ, trẻ thường cảm thấy thân thiện và bày tỏ ý kiến qua phong thái giáo viên tư vấn – trang phục tươi tắn, nụ cười duyên dáng, giọng nói lôi cuốn với những câu hỏi gợi mở để các em tự tin thực hiện các hoạt động hay bày tỏ ý kiến của mình.

Được tiếp cận, làm quen với tiếng Anh, tạo niềm vui, hứng thú với việc học ngoại ngữ đó là tiêu chí của chương trình. Vì vậy, việc khảo sát tiếng Anh cho trẻ mầm non cũng nên được xây dựng theo những tiêu chí trên để giáo viên giảng dạy và các nhà quản lý tự nhìn lại mình để có những định hướng tương lai, giúp trẻ thẩm thấu dần với ngôn ngữ một cách tự nhiên, hình thành dần kỹ năng sử dụng ngôn ngữ một cách tự tin, hướng đến việc học tiếng Anh ở những bậc học tiếp theo.

Lê Tấn Thời