Việc cho phép học sinh chọn môn thi phù hợp với sở trường được xem là bước tiến tích cực, mở ra hướng tiếp cận cá nhân hóa trong một kỳ thi tốt nghiệp THPT mà trước đây vốn hoàn toàn chuẩn hóa.
Các chuyên gia của ĐH RMIT Việt Nam đã đưa ra nhận định này cùng với nhiều đề xuất để kỳ thi ngày càng trở nên chất lượng, hiệu quả. Cụ thể như giảm thiểu các câu hỏi trắc nghiệm và thay bằng những dạng đánh giá thông qua tình huống thực tế, bài tập phân tích, giải quyết vấn đề; mở rộng hình thức đánh giá, giảm áp lực bằng các đợt kiểm tra thường xuyên trong năm học; lồng ghép các môn học tập trung vào nghề nghiệp như kỹ năng sống, năng lực số hoặc khởi nghiệp…
Bước tiến tích cực, mở ra hướng tiếp cận cá nhân hóa
Năm học 2024-2025 đánh dấu cột mốc quan trọng khi Chương trình giáo dục phổ thông 2018 hoàn tất chu trình triển khai. Thống kê của Bộ GD-ĐT cho thấy, năm 2025, cả nước có trên 1,1 triệu thí sinh đăng ký dự thi tốt nghiệp THPT (tăng gần 100 nghìn thí sinh so với năm 2024). Tỷ lệ tốt nghiệp THPT là 99,25% (năm 2024 tỷ lệ này là 90,4%). Đây cũng là lần đầu tiên nước ta tổ chức thi theo phương án 2+2 (với 2 môn bắt buộc là ngữ văn, toán và 2/9 môn học sinh tự chọn phù hợp với định hướng nghề ở giai đoạn THPT)…
TS.Scott McDonald (Khoa Kinh doanh, ĐH RMIT Việt Nam) đánh giá, kỳ thi tốt nghiệp THPT đã có sự thay đổi đáng kể, từ một mô hình đồng nhất trở nên linh hoạt hơn. Việc cho phép học sinh chọn môn thi phù hợp với sở trường được xem là bước tiến tích cực, mở ra hướng tiếp cận cá nhân hóa trong một kỳ thi mà trước đây vốn hoàn toàn chuẩn hóa. Điều này tạo điều kiện để học sinh phát huy thế mạnh và lựa chọn những lĩnh vực mà các em tự tin nhất.
Đồng quan điểm, ông Melvin Fernando (Trưởng phòng cấp cao phụ trách Hướng nghiệp và quan hệ doanh nghiệp thuộc RMIT Việt Nam) nhận định, cải cách ở kỳ thi lần này đã chuyển trọng tâm từ học thuộc lòng sang kiến thức ứng dụng và tư duy phản biện. Học sinh được kỳ vọng thể hiện khả năng giải quyết vấn đề thực tiễn, định dạng bài thi thay đổi đáng kể trong các môn như toán và ngữ văn. Dù những thay đổi này khiến kỳ thi phức tạp hơn nhưng cũng giúp đánh giá năng lực học sinh một cách thực chất hơn.
Giảm áp lực bằng các đợt kiểm tra thường xuyên trong năm học
TS.McDonald tiếp tục góp ý, mô hình kiểm tra truyền thống vốn nặng kiểu học thuộc lòng nên chưa đánh giá được việc học theo chiều sâu hay khả năng vận dụng thực tiễn. “Việc học thuộc lòng kiến thức chỉ để đi thi rồi vài tuần sau đó sẽ quên thì rốt cuộc, những bài kiểm tra đó đánh giá điều gì?” – TS. McDonald đặt câu hỏi. Từ đây, ông đề xuất một cách tiếp cận cân bằng hơn là giảm thiểu các câu hỏi trắc nghiệm và thay bằng những dạng đánh giá thông qua tình huống thực tế, bài tập phân tích, giải quyết vấn đề theo hoàn cảnh. Ông quan điểm, bậc phổ thông cần chú trọng hơn vào việc rèn luyện các kỹ năng nền tảng cho ĐH và công việc, đặc biệt là tư duy phản biện cùng năng lực giải quyết vấn đề. Những kỹ năng này thường bị bỏ qua trong các kỳ thi truyền thống nhưng lại là yếu tố then chốt cho thành công ở bậc ĐH và trong công việc. Nếu chúng ta chuyển trọng tâm từ học thuộc lòng sang tính ứng dụng, kỳ thi sẽ thực sự giúp học sinh chuẩn bị tốt hơn cho những thử thách phía trước.
| Theo các chuyên gia của ĐH RMIT Việt Nam, kỳ thi tốt nghiệp THPT vẫn là trọng tâm trong hệ thống giáo dục Việt Nam nhưng cần chuyển đổi khi hướng tới tương lai. Một hệ thống đánh giá vừa ghi nhận thành tích vừa khơi mở tiềm năng sẽ phản ánh đúng năng lực học sinh và quan trọng hơn, chuẩn bị cho các em thích nghi, phát triển trong một thế giới đang thay đổi liên tục. |
Ông Fernando thì đề xuất mở rộng hình thức đánh giá, giảm áp lực bằng các đợt kiểm tra thường xuyên trong năm học; lồng ghép các môn học tập trung vào nghề nghiệp như kỹ năng sống, năng lực số hoặc khởi nghiệp; đồng thời, đầu tư nhiều hơn vào sức khỏe tinh thần cho học sinh. Theo ông Fernando, những thay đổi này không chỉ phản ánh đa dạng năng lực của học sinh mà còn giúp giảm bớt áp lực từ một kỳ thi duy nhất mang tính quyết định.
Mở rộng ra với tuyển sinh ĐH, TS. Jung Woo Han (Quyền Phó Giám đốc phụ trách học thuật và chất lượng giảng dạy, Khối dịch vụ sinh viên và giáo dục – ĐH RMIT Việt Nam) đã dẫn chứng về mô hình tuyển sinh đang thay đổi tại Hàn Quốc. Cụ thể, ngày càng nhiều trường ĐH ở đây xem xét thành tích của học sinh một cách toàn diện; từ quá trình học tập, hoạt động tình nguyện, dự án, vai trò lãnh đạo đến bài luận phản ánh bản thân bên cạnh kết quả học tập truyền thống. Ngoài ra, Hàn Quốc còn có ngạch tuyển sinh riêng cho học sinh có thành tích nổi bật trong khoa học, thể thao hoặc nghệ thuật. Sự đa dạng hóa này giúp tăng tính công bằng trong tuyển sinh, giảm áp lực từ một kỳ thi duy nhất và khuyến khích học sinh phát triển toàn diện, gắn kết với cộng đồng.
Tiến sĩ Han khuyến nghị Việt Nam nên từng bước áp dụng mô hình đánh giá toàn diện, đặc biệt trong tuyển sinh ĐH. Cần có chính sách công nhận thành tích ngoài học thuật và hỗ trợ các trường phổ thông xây dựng hồ sơ học sinh xuyên suốt cấp học. Việc mở rộng tiếp cận với dịch vụ tư vấn tâm lý, nhất là ở các khu vực nông thôn hoặc nơi thiếu điều kiện cũng rất cần thiết để đảm bảo nhìn nhận học sinh một cách toàn diện chứ không chỉ với tư cách thí sinh.
Mê Tâm
Bình luận (0)