Chuyển mạnh dạy và học theo hướng tích cực

Học viện Kỹ thuật Quân sự là "cái nôi" đào tạo kỹ sư quân sự chất lượng cao của cả nước. Vốn là học viên cũ của trường, nên khi chứng kiến giờ học của thầy trò Bộ môn Ô-tô (Khoa Động lực), tôi rất vui khi thấy lớp học không còn “trầm lắng”, thầy đọc, trò chép như thời chúng tôi học cách đây gần chục năm; thay vào đó là không khí sôi nổi nhờ sự trao đổi, “tranh luận” giữa học viên và giáo viên xung quanh nội dung bài giảng. Giờ học càng sinh động khi những hình ảnh mô phỏng nguyên lý làm việc của động cơ ô-tô để minh họa cho bài giảng lần lượt xuất hiện trên màn hình qua chiếc máy chiếu hiện đại… Đem những điều vừa được chứng kiến trao đổi với Đại tá, PGS,TS Lê Minh Thái, Trưởng phòng Đào tạo nhà trường, anh cho biết:

– Cùng với việc chuẩn hóa đội ngũ nhà giáo, đầu tư cơ sở vật chất phục vụ giảng dạy, để nâng cao chất lượng đào tạo, thời gian qua Học viện Kỹ thuật Quân sự đã đột phá đổi mới phương pháp dạy và học. Người học từ vị trí “thụ động”, chép lại những gì thầy giảng, đã chuyển thành “trung tâm”, chủ động tự học, tự nghiên cứu, tìm tòi dưới sự hướng dẫn, định hướng của giáo viên. Việc đổi mới phương pháp dạy và học ở học viện hiện nay đã khá rõ nét, chất lượng đào tạo nhờ đó cũng được nâng cao.

Từ năm học 2011-2012, Học viện Kỹ thuật Quân sự chuyển từ hình thức đào tạo theo niên chế sang đào tạo theo học chế tín chỉ đối với hệ quân sự. Đây là một phương pháp đào tạo tiên tiến được áp dụng rộng rãi trên thế giới, nhưng vẫn còn khá mới với các nhà trường quân đội. Bản chất của việc đào tạo theo học chế tín chỉ là phát huy tính chủ động, sáng tạo của người học, vì vậy yêu cầu đổi mới phương pháp dạy và học theo hướng tích cực càng trở nên cấp thiết. Đại tá Lê Minh Thái nêu kinh nghiệm:

– Để đẩy mạnh việc đổi mới phương pháp dạy và học theo hướng tích cực, học viện đã chủ động xây dựng hàng trăm phần mềm ứng dụng công nghệ thông tin, phần mềm mô phỏng nguyên lý hoạt động của các loại máy móc, trang thiết bị phục vụ giảng dạy. Đề cương chi tiết các môn học, các loại tài liệu tham khảo đều được “số hóa” và đưa lên mạng nội bộ để sinh viên tiện tra cứu. Giáo viên giảng dạy đều công khai địa chỉ, số điện thoại để sinh viên có thể trao đổi trực tiếp về nội dung bài giảng khi cần…

Đại tá Lê Nguyên Dự, Phó trưởng phòng Đào tạo Học viện Hậu cần cũng rất tâm đắc khi đề cập đến vấn đề đổi mới phương pháp dạy và học theo hướng tích cực và cho biết: “Thực tế cho thấy, đổi mới phương pháp dạy và học theo hướng tích cực là yếu tố quan trọng quyết định chất lượng đào tạo. Từ khi Học viện Hậu cần thực hiện việc đổi mới phương pháp dạy và học theo hướng tích cực, chất lượng đào tạo của nhà trường được nâng lên rõ rệt”.

Đặc thù đào tạo ở các trường quân đội đòi hỏi giáo viên phải có kiến thức thực tiễn, nếu không bài giảng sẽ thiếu sức thuyết phục, kém sinh động và khó triển khai giảng dạy được theo hướng tích cực. Kinh nghiệm xây dựng đội ngũ nhà giáo nhằm thực hiện hiệu quả chủ trương đổi mới giáo dục ở Học viện Hậu cần là ngoài đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, ngoại ngữ, sư phạm… nhà trường rất chú trọng bồi dưỡng kiến thức, năng lực thực tiễn cho đội ngũ giáo viên thông qua việc cử giáo viên đi thực tế tại cơ sở.

Việc đổi mới phương pháp dạy và học theo hướng tích cực, nói thì đơn giản, nhưng khi thực hiện quả là không dễ vì thói quen đọc – chép trong dạy và học hình thành đã lâu, đã “ngấm sâu” vào cả người học và người dạy. Không thể phủ nhận các yếu tố có tác dụng hỗ trợ như các loại máy móc, phương tiện nghe nhìn hiện đại, hệ thống phòng thí nghiệm, phòng chức năng… nhưng theo Đại tá, PGS, TS Lê Minh Thái: "Thách thức” lớn nhất chính là ở người dạy và người học, bởi đây là chủ thể chính của quá trình đổi mới. Nếu chủ thể thờ ơ, không quyết tâm thực hiện, hoặc thực hiện không đúng hướng thì việc đổi mới không đạt kết quả cao. Do vậy, các học viện, trường quân đội cần chú trọng tuyên truyền, có chính sách động viên khích lệ và định hướng để giáo viên, học viên quán triệt tốt, chủ động khắc phục khó khăn, thực hiện hiệu quả chủ trương này.