Cơ hội để “dứt điểm”

Nhiều trường đang tìm cách “vùng chạy” khỏi mô hình công lập tự chủ tài chính (TCTC). Với cơ chế học phí mới sắp được áp dụng, mô hình trường này sẽ “lặng lẽ” kết thúc sứ mệnh của mình?

Từ năm 2006 đến nay, hàng chục trường tự chủ tài chính tại TP.HCM đã chuyển về thành trường công. Đầu năm học 2009 – 2010, quận 3 đã đề nghị chuyển hai trường THCS tự chủ tài chính tại quận về lại thành trường công. Quận 5 và quận Phú Nhuận cũng đang chuẩn bị chuyển các trường tự chủ tài chính về lại trường công.

Giờ học vật lý của học sinh lớp 12A9 Trường THPT Nguyễn An Ninh – một trong những trường công lập tự chủ tài chính tại TP.HCM. Sắp tới mô hình trường này sẽ không còn tồn tại? Ảnh: Như Hùng (Tuổi Trẻ)

Bản đồ trường THCS tự chủ tài chính ngày càng thưa thớt. Nhiều trường THPT tự chủ tài chính cũng đang muốn chuyển về thành trường công.

Sai lầm?

Nói về mô hình tự chủ tài chính, một trưởng phòng giáo dục thẳng thắn: “Người ta đã sai lầm ngay từ đầu khi chọn những trường cơ sở vật chất kém chuyển sang bán công và sau này thành trường tự chủ tài chính”.

Theo nhiều người làm quản lý giáo dục khác, nếu giữ mô hình tự chủ tài chính lẽ ra phải đầu tư thêm ngân sách, chuyên môn để nâng tầm các trường này lên thành trường tiên tiến về chất đúng nghĩa để phụ huynh yên tâm và chấp nhận đóng tiền cao hơn.

Trong khi đó, trên thực tế đầu vào kém, cơ sở vật chất kém, đội ngũ nhiều trường cũng kém lại không được đầu tư nhiều, thiếu sự định hướng phát triển về chất cho các trường này, cuối cùng người ta chỉ thấy nó yếu kém. Tại sao buộc phụ huynh đóng phí cao hơn khi con họ vào học những trường điều kiện giảng dạy kém hơn?

Lãnh đạo phòng giáo dục quận Bình Thạnh (TP.HCM) khẳng định: “Không có hiệu quả gì rõ rệt kể từ khi chuyển các trường bán công sang tự chủ tài chính”.

Ông Nguyễn Thành Kỳ, trưởng phòng giáo dục chuyên nghiệp, Sở GD-ĐT Hà Nội, đánh giá: “Không chỉ vấn đề học phí, sẽ có nhiều vướng mắc phải giải quyết bằng những văn bản có tính pháp lý cho mô hình trường phổ thông tự chủ tài chính, trong đó có các quy định về tuyển sinh, dạy học, cơ chế đối với giáo viên, thu chi tài chính…

Công tư phân minh

Ở các địa phương khác, khi mô hình bán công không còn đúng luật, hệ thống trường bán công lần lượt chuyển về công lập. Chậm nhất như tỉnh Đồng Nai cũng chuyển gần 20 trường bán công về công lập trong năm 2009. Một số địa phương như Cần Thơ đã chuyển từ bán công sang tự chủ tài chính, nay cũng đã chuyển về trường công. Quy trình chuyển đổi các trường theo hướng “công ra công, tư ra tư” sắp hoàn tất.

Mô hình bán công không còn đúng luật, hiệu quả tự chủ tài chính chưa rõ nét và cũng chưa có lần nào được đánh giá tổng thể ưu, khuyết điểm của nó. Xuôi thuận và đúng nhất, các trường tự chủ tài chính sẽ trở về thành công lập. Theo chủ trương chung của bộ, dự kiến năm học tới, các tỉnh thành sẽ có khung học phí mới, chỉ có một mức học phí chung cho tất cả trường công.

Tại TP.HCM, Sở GD-ĐT chưa đưa ra mức học phí cụ thể từng bậc học. Thông tin từ ban giám đốc sở cho biết, mức học phí mới sẽ tăng, dự kiến cao hơn cả mức học phí trường tự chủ tài chính hiện nay. Và chỉ còn một mức học phí áp dụng chung cho tất cả các trường công lập, kể cả trường tự chủ tài chính.

Đây có thể được xem là cơ hội để đặt dấu chấm hết cho quá trình thí điểm một mô hình nhập nhằng công – tư. Tuy nhiên, khi đó, cái bánh ngân sách sẽ phải gánh thêm một phần chi thêm cho các trường tự chủ tài chính hiện nay vốn đang hoạt động chỉ với một phần ngân sách.

Lại biến hóa trường công

Cùng với sự “cáo chung” của mô hình bán công, tự chủ tài chính, nhiều tỉnh thành đang có xu hướng mở rộng mô hình trường công lập chất lượng cao, thu phí cao.

Tại TP.HCM, mô hình Trường THPT Lê Quý Đôn thu học phí hơn 900.000 đồng/tháng/học sinh. Trong khi nhiều trường THCS và THPT trên địa bàn TP sắp thống nhất mức học phí thì một số trường mầm non, tiểu học vẫn hoạt động theo hình thức “chất lượng cao, thu phí cao”.

Tại Hà Nội, phiên họp HĐND TP Hà Nội ngày 15 – 7, 100% đại biểu đã ủng hộ cho chủ trương sẽ thí điểm chuyển 30 – 35 trường công lập sang mô hình tự chủ tài chính, tăng thu phí huy động xã hội hóa giáo dục.

Theo Tuổi Trẻ