Coi chừng ngộ độc vitamin A

Gần đây, nhiều người tự mua vitamin A sử dụng cho con em hoặc bản thân mà không có hướng dẫn của bác sĩ nên rất dễ ngộ độc cấp chỉ sau 4 – 6 giờ do dùng liều cao.

Vitamin A có vai trò rất quan trọng đối với cơ thể trong việc giúp tế bào thực hiện hoạt động sao chép, cần thiết cho sức khỏe thị giác, giúp các tế bào trong một loạt cấu trúc của mắt luôn khỏe mạnh. Ngoài ra, nó còn rất quan trọng đối với sự biến đổi ánh sáng thành các tín hiệu thần kinh trong võng mạc, cần thiết cho sự tăng trưởng và phát triển bình thường của phôi thai và thai nhi…

Dấu hiệu nhận biết thiếu vitamin A

Các đối tượng dễ bị thiếu vitamin A là người kiêng ăn gan, sữa và các loại rau; trẻ sơ sinh quá nhẹ cân; người suy tuyến giáp; người già bị tiểu đường tuýp 2.

Vitamin A có rất nhiều trong các loại rau xanh và trái cây – Ảnh: Xuân Thảo

Dấu hiệu thiếu vitamin A sớm nhất là thị lực yếu vào ban đêm. Ngoài ra, có thể kèm theo khô da, dễ nhiễm trùng. Phần lớn mức hấp thu của cơ thể dưới 25.000 IU (tương đương 7.500 mcg) vitamin A mỗi ngày là an toàn. Tuy nhiên, người trên 65 tuổi hoặc mắc bệnh gan thì không dùng vượt quá 15.000 IU/ngày, trừ phi có chỉ định của bác sĩ.

Dễ mù lòa vì thiếu vitamin A

Thiếu vitamin A, cơ thể dễ nhiễm khuẩn và nhạy cảm với tác nhân gây ung thư; dễ tổn thương đường hô hấp, tiết niệu, sinh dục và thiếu máu nhược sắc; trẻ em sẽ còi xương, chậm lớn. Trên hệ miễn dịch, vitamin A giúp phát triển lách và tuyến ức. Gần đây, nhiều nghiên cứu chứng minh được tác dụng của vitamin A và tiền chất của nó là caroten có tác dụng chống ô xy hóa, tăng sức đề kháng của cơ thể.

Cơ thể thiếu vitamin A thì khả năng nhìn trong tối giảm gây bệnh quáng gà, nếu không điều trị kịp thời sẽ mù lòa. Vitamin A còn cần thiết cho quá trình biệt hóa các tế bào ở da và niêm mạc, bảo vệ sự toàn vẹn cơ cấu và chức năng của biểu mô khắp cơ thể, nhất là biểu mô trụ của mô mắt; tăng tiết chất nhầy và ức chế sừng hóa. Vì vậy, nếu cơ thể thiếu vitamin A thì quá trình bài tiết chất nhầy giảm hoặc mất, biểu mô sẽ teo và da khô, nứt nẻ, sần sùi. Cùng với vitamin D, vitamin A có vai trò quan trọng cho sự phát triển xương, tham gia vào sự phát triển cơ thể, đặc biệt ở trẻ em.

Với phụ nữ mang thai, mức hấp thu tối ưu vẫn đang được đánh giá lại song dưới 10.000 IU (3.000 mcg)/ngày là an toàn.

Nguy cơ cao khi nghiện rượu

Vitamin A có rất nhiều trong gan, cá, thịt, sữa, trứng… và trong các loài thực vật như gấc, cà rốt, cà chua, rau xanh. Khi cơ thể thiếu vitanimA thì phải bổ sung nhưng chúng ta cần lưu ý là bên cạnh những ưu điểm, nếu sử dụng không đúng cách sẽ rất dễ gây nguy hại cho sức khỏe. Đặc biệt thời gian gần đây, rất nhiều người tự mua vitamin A về sử dụng cho con em hoặc bản thân mà không có hướng dẫn của bác sĩ.

Nên nhớ là khi dùng trên 1.500.000 IU/ngày ở người lớn và trên 300.000 IU/ngày ở trẻ em thì thường xuất hiện ngộ độc cấp sau khoảng 4 – 6 giờ với biểu hiện hoa mắt, chóng mặt, buồn nôn, nôn, kích thích, tiêu chảy, co giật, mê sảng.

Dùng liều trên 100.000 IU/ngày trong 10 – 15 ngày thì sẽ có nguy cơ ngộ độc mãn với biểu hiện mệt mỏi, kích thích, rối loạn tiêu hóa, gan to, lách to, da đổi màu và nứt nẻ, rụng tóc, chảy máu, tăng calci, phù nề; trẻ em có thể sẽ bị tăng áp lực nội sọ, ù tai, ngừng phát triển xương dài; phụ nữ có thai sẽ có nguy cơ quái thai.

Đáng lưu tâm nhất trong các tác dụng không mong muốn do dùng quá liều vitamin A là khả năng gây ngộ độc cho gan và tùy liều lượng có thể đưa đến xơ gan. Uống thường xuyên vitamin A trên 25.000 IU/ngày có thể gây ngộ độc mãn tính và tổn thương gan.

Nhiều bệnh nhân mắc bệnh gan do vitamin A gây ra nhưng không biết, chỉ khi bác sĩ thấy có hiện tượng bệnh nhân dùng vitamin A kéo dài kèm viêm gan mỡ, tăng áp lực tĩnh mạch cửa thì mới phát hiện. Những người nghiện rượu thì nguy cơ càng cao.

Dù vitamin A có vai trò rất quan trọng đối với cơ thể song chúng ta không nên lạm dụng. Tốt nhất là tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

Theo Bác sĩ Nguyễn Bạch Đằng (Học viện Quân y)

Người Lao Động