Con đường dạy văn sáng tạo

Là giáo viên (GV) nhiều năm đứng lớp, năm nào cũng có HS giỏi văn cấp TP, cô Nguyễn Thị Ngọc Diệp – Trưởng bộ môn ngữ văn Trường THPT Giồng Ông Tố (TP.HCM) – đã chia sẻ nhiều kinh nghiệm cho đồng nghiệp.

Theo cô Diệp, đổi mới cách dạy luôn là nhu cầu thiết yếu đối với người GV, vì nếu không đổi mới thì rất khó “bắt nhịp với thời cuộc”. Mặc dù trong tay HS đã có sách giáo khoa (SGK) là “bửu bối”, tuy nhiên gần đây cô cùng với các thành viên trong tổ đã thống nhất tài liệu học tập môn ngữ văn cho HS, tuy là những kiến thức cơ bản, trọng tâm nhưng hoàn toàn không phải là đề cương như trước đây. Mặc dù biên soạn rất công phu nhưng bộ tài liệu vẫn được cập nhật hàng năm nhằm bổ sung những kiến thức và phương pháp cho phù hợp.

Khi được hỏi về bí quyết nâng cao hiệu quả dạy học, cô Diệp khẳng định: “Trước hết chúng ta phải có niềm tin với HS”. Niềm tin đó luôn được thể hiện trong từng tiết giảng như phát huy tối đa năng lực HS, giao bài cho các em tự thiết kế… Cụ thể, công việc mà GV bộ môn văn Trường THPT Giồng Ông Tố thực hiện là chia lớp ra thành nhiều nhóm, mỗi nhóm khoảng 4-5 em. Để “định dạng” thiết kế cho từng bài, các nhóm sẽ được bốc thăm theo thứ tự. Tuy nhiên, mỗi nhóm chỉ bốc thăm tối đa hai bài, trừ nhóm nào khá thì thêm một bài nữa. Trước khi chấp bút, các nhóm sẽ được GV hướng dẫn “đường đi nước bước” để các em thống nhất trong định hướng. Sau đó bằng năng lực hiểu biết của từng nhóm, thông qua tham khảo các tài liệu (chủ yếu là trên mạng) để các em tự soạn bài theo yêu cầu trong SGK.

Một GV trong tổ cũng cho biết, để tránh những sai sót trong bài soạn trước khi ra mắt “bàn dân thiên hạ”, các em phải gửi sản phẩm của mình cho GV chỉnh sửa. Bài soạn sẽ được trình bày trước lớp khi đã có phê duyệt của người hướng dẫn. Tiết học vô cùng sinh động và đặc biệt phát huy được tính tự chủ của người học thông qua cách trình bày của từng nhóm trước lớp. Sôi nổi nhất là khi người dạy và người học đặt ra câu hỏi và tự tìm cách trả lời.

Trong khoảng thời gian 10 phút cuối giờ, GV mới chốt lại vấn đề và nâng cao các kiến thức ngoài tài liệu. HS thật sự thích thú với tiết học, nhất là những em lần đầu tiên được làm chủ bục giảng, vượt ra khỏi sự nhồi nhét kiến thức một cách nặng nề.

Đây cũng là phương cách được áp dụng trong các tiết luyện tập bổ trợ kiến thức thông qua sự hướng dẫn của GV để HS làm bài tập. Có như thế các em mới vừa luyện được kỹ năng viết vừa trau dồi kỹ năng nói. Cách làm này hình thành cho HS cơ sở tư duy nghiên cứu khoa học để các em có nhiều thuận lợi khi bước chân vào giảng đường đại học sau này.

Tuy nhiên, bước đầu HS cũng không tránh khỏi khó khăn nhưng khi đã thành nếp thì các nhóm sẽ làm việc tích cực và hiệu quả hơn.

Cũng giống như các bộ môn khác, phụ đạo HS yếu là trách nhiệm và công việc vất vả nhất của GV dạy ngữ văn. Thế nhưng không vì thế mà các thầy cô coi nhẹ công việc này. Tôi thật sự lấy làm lạ khi thấy những quyển vở dày 200 trang đều bọc sơ-mi giống nhau. Đến khi cô Diệp giải thích mới rõ đó là quy định chung của GV để các em có một cách học thống nhất, khoa học và nề nếp.

“Học văn là học làm người, học về cái đẹp”, chính qua những tác phẩm văn học, tâm hồn các em sẽ được thăng hoa bay bổng, nhân cách được định hình. Những giờ văn không còn khép kín như xưa mà đã rộng mở hơn với các kỹ năng mềm nhờ sự chủ động và sáng tạo của các thầy cô trong việc giảng dạy môn văn.

Bài, ảnh: Phan Ngọc Quang