Còn khoảng cách giữa đào tạo và thực tiễn

Đối với chương trình SGK hiện hành, theo các đại biểu, nhìn chung chương trình cơ bản bám sát mục tiêu giáo dục từng cấp học, chú ý tới giáo dục toàn diện con người về các mặt đức, trí, thể, mỹ; tăng cường hoạt động giáo dục và định hướng nghề nghiệp trong hoàn cảnh hiện nay của Việt Nam. Tuy nhiên, chương trình SGK hiện vẫn còn những khuyết điểm cần khắc phục.

Bên cạnh ưu điểm, chương trình giáo dục phổ thông còn không ít hạn chế như các nội dung tích hợp vào dạy học còn manh mún; quá nhiều nội dung lồng ghép yêu cầu phải tích hợp trong các môn học khiến giáo viên lúng túng khi chọn nội dung phù hợp để tích hợp làm cho tiết học sơ cứng, khập khiễng, kém hiệu quả, người học cũng khó nhớ nội dung bài học yêu cầu. Chương trình chưa đảm bảo cân đối giữa “dạy chữ” và “dạy người”, nặng về kiến thức, chưa coi trọng việc hình thành nhân cách cho học sinh. 

Ông Nguyễn Quí Đôn, Phó giám đốc Sở GD-ĐT TP.Cần Thơ, nhận xét: “Ở bậc trung học, một số chủ đề và một số môn học còn mang nặng tính hàn lâm với phần đông học sinh, quá ít thực hành và rèn luyện kỹ năng như ngữ văn, sinh học, vật lý, tiếng Anh. Yêu cầu của chương trình nói chung là khá cao đối với bộ phận học sinh có học lực yếu kém, học sinh dân tộc thiểu số…”. Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Hiệu trưởng Trường THPT Thị trấn Thới Lai (huyện Thới Lai), bổ sung: “Chương trình THPT có sự trùng lặp nội dung ở một số môn như sinh học, công nghệ, giáo dục hướng nghiệp và nghề phổ thông. Nội dung các môn có quan hệ mật thiết với nhau nhưng chưa thật sự hỗ trợ cho nhau như: Môn vật lý phải sử dụng những kiến thức của môn toán mà tại thời điểm đó học sinh chưa được học. Một số nội dung chưa mang tính ổn định như vấn đề giảm tải áp dụng từ năm học 2011-2012 chưa thật sự đem lại chất lượng trong dạy và học”.

Một số nội dung chưa có sự thống nhất giữa các phần học, bài học, môn học. Sự sắp xếp các bài học còn lủng củng do sự phối hợp thực hiện trong khâu biên soạn chưa chặt chẽ. Đối với bậc tiểu học, SGK đôi chỗ quá tải về những điều không thật sự cần thiết; trong khi đó những kiến thức cần thiết lại giảm tải.

Bà Quách Thị Thu Hương, Phó trưởng Phòng GD-ĐT quận Ninh Kiều,  dẫn chứng: “Môn toán ở chương trình toán 1 trong dạng bài nhìn vào kênh hình để viết phép tính, có một số bài yêu cầu học sinh đặt đề toán là quá cao. Chương trình toán 2, một số tiết học lý thuyết mức độ kiến thức cao nhưng không có tiết thực hành để củng cố. Cụ thể: Từ bài 132 đến bài 139 (8 bài) chỉ có 1 bài luyện tập. Chương trình toán 4, nhiều bài có nội dung khó nhưng rất ít tiết luyện tập thực hành. Có khi 10 tiết học mới có 1 tiết luyện tập. Môn tiếng Việt, có vần chưa học đã đưa vào ứng dụng (bài 56, bài 62). Nhiều từ phiên âm nước ngoài học sinh khó đọc, khó nhớ, hoặc khó hiểu…”. Ở bậc THPT, cách trình bày của một số SGK đôi chỗ rườm rà, khó hiểu như môn sinh học. Còn môn lịch sử thì quá nhiều sự kiện và chi tiết về ngày, tháng, năm… Rải rác trong một số SGK còn những sai sót về kiến thức, khái niệm, thuật ngữ khoa học. Ông Nguyễn Thanh Phú, Hiệu trưởng Trường THPT Hà Huy Giáp (huyện Cờ Đỏ), nhận xét: “Một số phần trong SGK chưa chú ý đúng mức yêu cầu vận dụng kiến thức vào giải quyết các vấn đề thực tiễn. Có  những phần lý thuyết đơn giản nhưng bài tập khó; có những thí nghiệm không thể thực hiện được”.

PGS.TS Nguyễn Văn Nở, Phó trưởng khoa Sư phạm Trường ĐH Cần Thơ, cho biết: “Có một khoảng cách khá lớn giữa đào tạo và thực tiễn. Sinh viên Khoa Sư phạm của trường học nhiều phương pháp dạy mới nhưng khi thực tập, các em không thể đổi mới phương pháp dạy nếu dành thời gian “phát huy” tính tích cực, chủ động của học sinh thì không thể không cháy giáo án”. Theo nhận xét của nhiều giảng viên Khoa Sư phạm, tại nhiều trường phổ thông, một bộ phận giáo viên do hạn chế về năng lực, không phân biệt được kiến thức trọng tâm nên đem tất cả nội dung bài học “trút” lên học sinh, khiến các em không thể tiếp thu tốt và mệt mỏi trong tiết học…

Để hoàn thiện chương trình SGK mới, các đại biểu thống nhất chỉ nên có một bộ SGK với mục tiêu cung cấp chuẩn kiến thức chung; nhưng phải khoa học, phù hợp các vùng miền, mang tính kế thừa kiến thức ở các cấp học; tránh tình trạng trùng lắp nội dung giảng dạy và để học sinh vùng này khi đến nơi khác sinh sống vẫn tiếp tục được việc học. Đặc biệt, chương trình SGK phải mang tính ổn định, không nên thường xuyên thay đổi. Các đại biểu kiến nghị Bộ GD-ĐT và Hội đồng biên soạn SGK nên bổ sung giáo viên THPT giỏi, nhiều kinh nghiệm vào Hội đồng biên soạn.

Bà Trần Thị Lụa, Hiệu trưởng Trường THPT Châu Văn Liêm (quận Ninh Kiều), kiến nghị: “Chương trình phân ban nên duy trì hệ số môn học. Tăng các tiết bài tập. Ghi tên những nhà khoa học nước ngoài đúng với tên thật”. Còn TS. Huỳnh Anh Huy, Phó trưởng bộ môn sư phạm vật lý Trường ĐH Cần Thơ, nhấn mạnh: “Nên có hội đồng thẩm định độc lập đối với chương trình SGK mới. Chúng tôi tha thiết mong người viết SGK cần suy nghĩ: Giáo viên sẽ dạy như thế nào cho đủ nội dung bài này? trước khi đặt bút biên soạn”.

Các đại biểu cũng đề đạt những kiến nghị nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật và chính sách như: Tiếp tục đầu tư tăng cường cơ sở vật chất cho giáo dục, giao trách nhiệm cho các cơ sở giáo dục về chất lượng, hiệu quả giáo dục và phải chịu sự giám sát đánh giá của nhân dân. Riêng với nguồn nhân lực cần có biện pháp nâng cao năng lực cho đội ngũ giáo viên…

Bài, ảnh: Đan Phượng