Cung ứng nhân lực thời kinh tế tri thức: Những nhóm ngành nghề nổi bật trong chuyển đổi số

Cung ứng nhân lực thời kinh tế tri thức: Những nhóm ngành nghề nổi bật trong chuyển đổi số - Audio

00:00 / 00:00

An audio error has occurred, player will skip forward in 2 seconds.

1 Cung ứng nhân lực thời kinh tế tri thức: Những nhóm ngành nghề nổi bật trong chuyển đổi số Audio

Chuyển đổi số trong giáo dục nghề nghiệp không còn là khái niệm xa vời mà đang dần trở thành yêu cầu sống còn đối với các cơ sở đào tạo nếu muốn giữ vững vai trò cung ứng nhân lực trong thời đại kinh tế tri thức. Theo ông Trần Anh Tuấn – Phó Chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp TP.HCM, sự đổi mới về cả mô hình tổ chức, phương pháp giảng dạy, lẫn công cụ học tập đang đặt ra thách thức lớn cho toàn ngành nhưng cũng là cơ hội để lột xác toàn diện.

Trong xu thế hiện đại, người học cần thực hành kỹ năng nghề gắn liền với yêu cầu thực tế từ doanh nghiệp

Cần một nền tảng số đồng bộ, hiệu quả

Theo ông Tuấn, trước hết, hệ thống giáo dục nghề nghiệp và đại học cần phải hoàn thiện mô hình tổ chức số, quản trị số và hoạt động đào tạo số. Trong đó, việc chuẩn hóa dữ liệu và đầu tư hạ tầng công nghệ đồng bộ đóng vai trò nền tảng. Học liệu, phòng thực hành, thiết bị giảng dạy cần được tích hợp công nghệ mới, tạo nên môi trường học tập mang tính thực tiễn cao, kết nối giữa lý thuyết và ứng dụng.

Không dừng lại ở đó, chương trình học cũng cần được thiết kế sao cho phù hợp với đặc thù đào tạo nhân lực số. Các nền tảng trực tuyến, chương trình chứng chỉ và hệ thống học tập mô phỏng cần được đầu tư bài bản để học sinh, sinh viên có thể học mọi lúc, mọi nơi và tiếp cận với các công nghệ mới ngay trong quá trình đào tạo.

Ông Tuấn nhấn mạnh: “Hệ thống mô phỏng tích hợp công nghệ, môi trường số, kết nối vạn vật và không gian mạng sẽ trở thành công cụ sản xuất chủ yếu. Trong đó, phương thức sản xuất thông minh sẽ là chủ đạo, dữ liệu và thông tin sẽ trở thành nguyên liệu có giá trị ngày càng lớn”.

Sự trỗi dậy của các công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI), blockchain, Internet vạn vật (IoT) đang tạo ra những thay đổi căn bản trong cơ cấu lao động, đặc biệt trong các lĩnh vực trí tuệ. Người lao động trong tương lai không chỉ cần giỏi nghề mà còn phải làm việc được trong môi trường số, với các hệ thống tự động và robot đang dần thay thế con người ở nhiều vị trí truyền thống.

Học để làm, không chỉ học để biết

Ông Tuấn chia sẻ, học cùng trải nghiệm thay vì học thuộc lòng. Trải nghiệm được xem là phương pháp giúp người học hình thành kiến thức qua việc khám phá, thử nghiệm trực tiếp, từ đó đưa ra phân tích và kết luận của riêng mình.

Bên cạnh góc nhìn từ chuyên gia, không ít người dân cũng bày tỏ kỳ vọng vào việc đổi mới giáo dục nghề nghiệp. Bà Trịnh Thị Hòa (quận 6, TP.HCM) chia sẻ: “Tôi thấy nhiều bạn trẻ tốt nghiệp đại học vẫn thất nghiệp vì không có kỹ năng. Nếu trường nghề đào tạo gắn với thực tế, sử dụng thiết bị hiện đại, thì con tôi học nghề còn tốt hơn học đại học”.

Giảng viên hướng dẫn học viên trong buổi thực hành chuyên môn

Phương pháp này giúp người học dễ tiếp thu kiến thức, dễ vận dụng vào thực tiễn và đặc biệt là phát huy được tính chủ động, sáng tạo. Trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, đây là phương pháp cần được phổ biến rộng rãi, tạo nên sự thay đổi mạnh mẽ trong cả dạy và học.

Yếu tố trải nghiệm không chỉ nằm ở phương pháp giảng dạy mà còn thể hiện trong môi trường học tập. Việc ứng dụng công nghệ, sử dụng thiết bị hiện đại, tổ chức các hoạt động thực hành, ngoại khóa, giao tiếp với doanh nghiệp, mô phỏng công việc thực tế sẽ giúp người học không còn cảm thấy xa lạ khi bước vào thị trường lao động.

Một công cụ khác cũng được nhấn mạnh là hệ thống chứng chỉ nghề. Theo ông Tuấn, chứng chỉ nghề không chỉ là minh chứng về tay nghề mà còn là động lực để người lao động học tập suốt đời, cập nhật công nghệ mới và duy trì khả năng cạnh tranh trong thị trường ngày càng biến động.

Đồng quan điểm, anh Lê Thanh Tú (quận Bình Tân), đang làm việc tại một công ty logistics, cho biết: “Tôi từng học trung cấp kỹ thuật nhưng ngày đó chủ yếu học lý thuyết. Bây giờ nếu trường nghề có mô hình học kết hợp với công ty, học với máy móc thật, tôi nghĩ sinh viên ra trường sẽ làm việc được ngay, không phải đào tạo lại”.

Một số học sinh cuối cấp cũng thể hiện sự quan tâm đến việc chọn trường nghề nếu được học trong môi trường hiện đại. Em Nguyễn Trí Dũng (quận Thủ Đức) chia sẻ: “Em muốn học lập trình, nên em sẽ chọn trường nghề nào dạy công nghệ thực tế, có chứng chỉ quốc tế và thực hành nhiều thì em chọn luôn. Quan trọng là học xong có việc làm”.

Mười nhóm ngành nghề nổi bật trong thời kỳ chuyển đổi số

Theo ông Trần Anh Tuấn, để thích ứng với sự thay đổi của thị trường lao động, người học cần lựa chọn ngành nghề phù hợp với xu thế. Hiện nay, có 10 nhóm ngành nghề có tiềm năng phát triển cao, thu hút nhu cầu nhân lực chuyên môn: Công nghệ số và kỹ thuật máy tính: trí tuệ nhân tạo, phần mềm, an toàn thông tin, khoa học dữ liệu, thiết kế vi mạch; Cơ điện tử – tự động hóa – năng lượng xanh: kỹ thuật ô tô, điện – điện tử, năng lượng tái tạo, công nghệ vật liệu; Kinh doanh và quản trị số: tài chính, kế toán, ngân hàng, marketing, logistics; Xây dựng – thiết kế – mỹ thuật số: kiến trúc đô thị thông minh, công nghệ xây dựng, thời trang, thiết kế công nghiệp; Dịch vụ – du lịch – nhà hàng – khách sạn; Luật – truyền thông – ngôn ngữ – quan hệ quốc tế; Sư phạm kỹ thuật – công nghệ giáo dục; Y tế – thẩm mỹ – chăm sóc sức khỏe; Nông nghiệp công nghệ cao – công nghệ thực phẩm – công nghệ sinh học; Văn hóa – nghệ thuật số – thể thao và marketing thể thao.

Tất cả những nhóm ngành này đều yêu cầu nguồn nhân lực có kỹ năng thực hành, khả năng sử dụng công nghệ và tinh thần học tập suốt đời.

Ông Trần Anh Tuấn khẳng định, đặc trưng của thời kỳ công nghệ cao là việc học không còn dừng ở tấm bằng mà nằm ở năng lực hành nghề. Việc học suốt đời không chỉ giúp người lao động cập nhật tri thức mới mà còn giúp họ thích nghi với sự thay đổi, tạo ra giá trị cho bản thân và cho nền kinh tế.

Một nền giáo dục nghề nghiệp hiện đại không chỉ đào tạo ra người làm được việc mà còn tạo nên những con người biết thích ứng, sáng tạo và tự học. Đây chính là mục tiêu cao nhất mà các trường nghề cần hướng tới trong hành trình chuyển đổi số.

Thủy Phạm