Mỗi mùa mưa bão, bờ biển miền Trung, trong đó có Đà Nẵng lại hứng chịu những đợt sóng dữ dội gây xói lở nghiêm trọng, đe dọa cuộc sống dân cư và hạ tầng du lịch. Trước thách thức ngày càng khốc liệt do biến đổi khí hậu, địa phương đang chuyển hướng sang giải pháp khoa học, dài hạn nhằm bảo vệ “lá chắn” tự nhiên của mình.
Nhiều thách thức đến bờ biển du lịch
Chỉ trong vài tháng đầu năm 2025, hàng loạt bãi biển nổi tiếng dọc miền Trung liên tiếp bị sóng biển xâm thực. Đặc biệt tại khu phố Tân Thành thuộc phường Hội An Tây (TP.Hội An cũ), sóng lớn kết hợp gió mạnh đã ăn sâu vào đất liền từ 5 đến 7m, dựng thành vách đứng cao tới 4,5m sát khu dân cư. Hàng trăm khối đất cát cùng các cây dương, quán xá bị cuốn trôi, để lại cảnh tượng hoang tàn.
Ông Bùi Văn Dũng – Chủ tịch UBND phường Hội An Tây – cho biết, các hộ kinh doanh đã tự chằng chống bằng bao cát, cọc tre, rào chắn nhưng vẫn bất lực trước sức mạnh của sóng biển. Chính quyền địa phương đã phải kiến nghị TP và các sở ngành hỗ trợ giải pháp, khoanh vùng nguy hiểm, cắm biển cảnh báo để bảo đảm an toàn cho người dân và du khách trước mùa mưa bão.
Tại bãi biển Mỹ Khê – bãi biển từng được Forbes bình chọn là một trong những bãi biển đẹp nhất hành tinh cũng xảy ra xói lở nặng nề. Hàng chục mét bờ biển bị cuốn trôi; hàng dừa gãy đổ, trơ gốc rễ; nhiều đoạn kè bê tông vỡ nát. Trên tuyến đường ven biển Võ Nguyên Giáp, nơi tập trung các khu nghỉ dưỡng cao cấp, sóng biển dâng cao, ăn sâu sát chân đường, để lộ “hàm ếch” trên bãi cát. Chính quyền TP.Đà Nẵng đã huy động lực lượng đóng cọc, xếp bao cát gia cố khẩn cấp, tháo dỡ tài sản để hạn chế thiệt hại.
Thực tế cho thấy, tình trạng xói lở bờ biển miền Trung nói chung và Đà Nẵng nói riêng không còn là hiện tượng đơn lẻ mà đã trở thành thách thức thường trực. Các đợt gió mùa Đông Bắc từ những năm 2017-2018, 2021-2022 và gần đây nhất 2024-2025 đều ghi nhận mức độ xâm thực sâu hơn, tác động trực tiếp đến hạ tầng du lịch và sinh kế cộng đồng ven biển.
Trước áp lực của biến đổi khí hậu và tác động nhân sinh, các địa phương miền Trung đã chuyển từ ứng phó ngắn hạn sang các dự án phòng hộ tổng thể.
Tại Đà Nẵng, giai đoạn 2016-2025, TP đã đầu tư hơn 1.600 tỷ đồng cho hàng loạt công trình kè chắn sóng: kè Tam Tiến dài 550m, kè Tam Hải dài 1,5km và cụm công trình chống xói lở bờ biển Hội An dài 6,4km. Tuy nhiên, theo lãnh đạo TP, xói lở vẫn diễn biến phức tạp, đòi hỏi tầm nhìn khoa học và công nghệ cao hơn.
Tại Hội thảo “Vấn đề xói lở bờ biển Trung Trung bộ, nguyên nhân và giải pháp” diễn ra vừa qua, ông Lê Quang Nam – Phó Chủ tịch UBND TP.Đà Nẵng – nhấn mạnh: “Biển là lợi thế vàng để phát triển Đà Nẵng nhưng cũng là tuyến đầu hứng chịu tác động của biến đổi khí hậu. Bảo vệ bờ biển không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà là nhiệm vụ chiến lược gắn với mục tiêu phát triển bền vững. Chỉ khi bờ biển được ổn định, Đà Nẵng mới có thể hiện thực hóa tầm nhìn trở thành đô thị biển quốc tế, trung tâm du lịch – dịch vụ – logistics và đổi mới sáng tạo của khu vực”.
Kết hợp hạ tầng “cứng” với giải pháp “mềm”
Nhằm bảo vệ bờ biển, Đà Nẵng đã hợp tác với Trường Đại học Thủy lợi triển khai đề tài khoa học “Nghiên cứu xây dựng bộ công cụ phục vụ đánh giá, dự báo biến động hình thái và giải pháp ổn định bãi biển vùng Trung Trung bộ”. Nhóm nghiên cứu do GS.TS Nguyễn Trung Việt – Hiệu trưởng Trường Đại học Thủy lợi – làm chủ nhiệm, bắt đầu từ cuối năm 2022 đã đưa ra bộ công cụ hiện đại lần đầu áp dụng tại Việt Nam lắp tại bãi biển Mỹ Khê gồm: hệ thống camera trực tuyến, công nghệ UAV và viễn thám phân tích biến động đường bờ cùng bộ giải đoán đường bờ phục vụ cơ quan quản lý.
GS.TS Nguyễn Trung Việt cho biết: “Từ dữ liệu thu thập được, các nhà khoa học đề xuất giải pháp cho bãi biển Mỹ Khê theo hướng kết hợp giữa công trình cứng và yếu tố mềm, linh hoạt. Giải pháp nổi bật là xây dựng rạn ngầm lướt sóng kết hợp bãi treo, vừa giảm sóng bảo vệ bờ, vừa tạo cảnh quan phục vụ du lịch”.
Cuối tháng 3-2025, dự án chống xói lở và bảo vệ bền vững bờ biển Hội An cũng được khởi công với tổng vốn gần 1.000 tỷ đồng. Giải pháp chính là xây dựng hệ thống đê chắn sóng ngầm từ xa (cách bờ khoảng 250m) kết hợp đổ bù cát để khôi phục bãi biển một cách tiếp cận “mềm” nhưng dựa trên cơ sở khoa học hiện đại. Đây là dự án thứ tư tại Hội An, tạo thành chuỗi công trình bảo vệ 7km bờ biển gắn liền với an toàn của hơn 1.300 hộ dân và ngành du lịch.
Thực tế cho thấy mức độ thiệt hại kinh tế do xói lở không nhỏ. Tại Hội An, từ 2016 đến 2022, vùng biển Cửa Đại đã mất 112ha đất. Riêng giai đoạn 2013-2020, hơn 7km đường bờ bị xâm thực nghiêm trọng. Theo ước tính, năm 2020 thiệt hại từ xói lở đã làm giảm doanh thu du lịch khoảng 14 triệu USD và có thể tăng lên 29 triệu USD vào năm 2040 nếu không có biện pháp ứng phó hiệu quả…
Chính vì vậy, vai trò của dữ liệu khoa học trở nên đặc biệt quan trọng. Bộ công cụ do Trường Đại học Thủy lợi và UBND TP.Đà Nẵng phối hợp phát triển không chỉ mang tính nghiên cứu mà còn được thiết kế để cơ quan quản lý sử dụng trực tiếp: từ giám sát biến động bờ biển theo thời gian thực đến phục vụ quy hoạch, đầu tư công, ra quyết định về kè chắn sóng, bổ sung cát hay quy hoạch lùi. Trên cơ sở dữ liệu này, nhóm nghiên cứu khuyến nghị mô hình kết hợp kè, đê, tường chắn sóng với bổ sung bãi cát, trồng cây chắn gió, quy hoạch lùi… vừa ngăn xói lở vừa duy trì cảnh quan, giá trị du lịch và môi trường.
Cách tiếp cận này cho thấy sự thay đổi về tư duy quản lý bờ biển, đồng thời kết hợp hạ tầng “cứng” với giải pháp “mềm” để tạo sự cân bằng sinh thái. Đây cũng là hướng đi phù hợp với khuyến nghị quốc tế về quản lý tổng hợp vùng bờ.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu, nước biển dâng và thời tiết cực đoan ngày càng gay gắt, việc bảo vệ bờ biển không chỉ là bảo vệ môi trường mà còn là bảo vệ sinh kế của hàng triệu người dân và duy trì động lực tăng trưởng kinh tế biển. Xói lở bờ biển đang là thách thức lớn nhưng cũng mở ra cơ hội để các địa phương thay đổi tư duy phát triển: từ bị động sang chủ động, từ dự án riêng lẻ sang tổng thể. Chỉ khi làm được điều đó, “lá chắn” tự nhiên mới thực sự bền vững, bảo đảm cho đô thị biển miền Trung phát triển hài hòa, lâu dài.
Hiền Lương
Bình luận (0)