Đà Nẵng ứng phó với thách thức nguồn nước

Đà Nẵng ứng phó với thách thức nguồn nước - Audio

00:00 / 00:00

An audio error has occurred, player will skip forward in 2 seconds.

1 Đà Nẵng ứng phó với thách thức nguồn nước Audio

Luật Tài nguyên nước năm 2023 là bản lề chính sách về quản lý nước bền vững. Tại TP.Đà Nẵng, Luật Tài nguyên nước đang dần được hiện thực hóa thành các giải pháp cụ thể nhằm bảo đảm an ninh nguồn nước trong bối cảnh biến đổi khí hậu, đô thị hóa nhanh và áp lực khai thác gia tăng.

Đà Nẵng đắp đập tạm trên sông Quảng Huế để tăng lưu lượng nước về hạ du

Nỗ lực bảo vệ nguồn nước

Tại hội thảo khoa học về những điểm mới của Luật Tài nguyên nước năm 2023 do Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.Đà Nẵng tổ chức, các chuyên gia, nhà quản lý đã chỉ ra một loạt vấn đề nổi cộm cũng như đề xuất các hướng đi cụ thể để triển khai luật hiệu quả trong điều kiện thực tế của TP.

Theo bà Đặng Nguyễn Thục Anh – Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý tài nguyên nước và Thủy lợi TP.Đà Nẵng, Luật Tài nguyên nước 2023 gồm 10 chương với 86 điều, nhấn mạnh đến yêu cầu “bảo đảm an ninh nguồn nước quốc gia”, bao gồm cả mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội, phục vụ sinh hoạt, quốc phòng, an ninh và phục hồi dòng sông bị suy thoái. Đây chính là cơ sở để TP.Đà Nẵng cụ thể hóa các biện pháp quản lý tổng hợp, phối hợp liên vùng và liên ngành, đặc biệt trong lưu vực sông Vu Gia – Thu Bồn, nơi các con sông được xem là nguồn cung cấp nước chủ lực cho toàn TP.

Nằm ở vị trí hạ lưu của lưu vực sông Vu Gia – Thu Bồn, Đà Nẵng đang đối mặt với những nguy cơ nghiêm trọng liên quan đến thiếu nước vào mùa khô, mặn xâm nhập và ngập lụt vào mùa mưa. Vì vậy, việc chủ động kiểm soát vận hành các hồ chứa, đập dâng và điều tiết nguồn nước không chỉ là biện pháp kỹ thuật mà còn là vấn đề “sống còn” đối với sinh kế người dân và phát triển bền vững đô thị.

Ngay đầu năm 2025, trước tình trạng nước mặn từ cửa sông Hàn xâm nhập sâu đến trạm bơm Tứ Câu, một đập tạm ngăn mặn trên sông Vĩnh Điện đã được khẩn trương đắp lên. Cùng thời điểm, mực nước sông Vu Gia tại trạm thủy văn Ái Nghĩa tiếp tục biến động mạnh do lưu lượng nước chảy lớn qua sông Quảng Huế về sông Thu Bồn và qua hệ thống thủy lợi An Trạch.

Theo bà Thục Anh, Đà Nẵng sẽ tăng cường giám sát chặt chẽ việc vận hành các nhà máy thủy điện thượng nguồn trên lưu vực Vu Gia – Thu Bồn nhằm kịp thời phát hiện vi phạm, từ đó đề xuất kiến nghị điều chỉnh. Bên cạnh đó, các hoạt động của Ban điều phối quản lý tài nguyên nước lưu vực sông Vu Gia – Thu Bồn và vùng bờ Quảng Nam – Đà Nẵng sẽ được tăng cường, không chỉ để đảm bảo phối hợp liên tỉnh hiệu quả mà còn làm nền tảng cho mô hình quản lý tổng hợp lưu vực sông.

Đà Nẵng cũng triển khai gia cố đập tạm sông Quảng Huế, đảm bảo mực nước tại đập dâng An Trạch cho các trạm bơm hoạt động ổn định, rà soát và xử lý các điểm rò rỉ, hư hỏng tại cửa van. Đặc biệt, trong tình huống sông Cẩm Lệ bị nhiễm mặn hoặc đập dâng An Trạch cạn nước, Đà Nẵng sẽ khai thác tối đa công suất Nhà máy nước Hòa Liên. Đây là một trong những công trình chiến lược hiện nay.

Không chỉ tập trung vào khâu điều tiết dòng chảy, Đà Nẵng còn triển khai biện pháp bảo vệ nghiêm ngặt các khu vực sinh thủy, khu vực được ví như “lá phổi” của hệ sinh thái nước. Đây là điểm nhấn mới của Luật Tài nguyên nước 2023 và cũng là hướng đi phù hợp với đặc thù địa lý của Đà Nẵng, nơi có nhiều lưu vực sông nội tỉnh như Cu Đê, Túy Loan và các suối nhỏ như suối Lương, suối Đá, hồ Hòa Trung…

Theo thống kê, hiện Đà Nẵng có 19 công trình hồ, đập phục vụ tưới tiêu và cấp nước sinh hoạt, tuy nhiên nhiều công trình đã xuống cấp. Việc phối hợp vận hành liên hồ chứa còn thiếu đồng bộ, đặc biệt trong mùa mưa lũ. Một số hồ chưa được trang bị hệ thống quan trắc tự động, gây khó khăn trong công tác giám sát an toàn. Trước thực trạng đó, Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.Đà Nẵng đã kiến nghị đầu tư nâng cấp các công trình thủy lợi như đập dâng An Trạch, Thanh Quýt, Bàu Nít, Hà Thanh; đồng thời nghiên cứu xây dựng hồ chứa mới trên sông Bắc và khai thác nguồn nước sông Thu Bồn nhằm phân tán rủi ro, tăng năng lực tích trữ.

Xử lý nghiêm hành vi khai thác trái phép nước ngầm

Biến đổi khí hậu với biểu hiện rõ nhất là sự thất thường trong lượng mưa đang tác động mạnh đến khả năng tích nước của các hồ chứa. Trong khi đó, tốc độ đô thị hóa nhanh khiến diện tích thấm nước tự nhiên bị thu hẹp, gia tăng nguy cơ ngập lụt đô thị. Đây là bài toán kép đặt ra cho công tác quản lý tài nguyên nước và chống thiên tai tại Đà Nẵng.

Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.Đà Nẵng cho biết, sẽ tăng cường kiểm tra, duy tu các hồ, đập, kiểm tra định kỳ và đột xuất nhằm kịp thời phát hiện hư hỏng. Đặc biệt, điều chỉnh quy trình vận hành liên hồ chứa để đảm bảo hài hòa lợi ích giữa các nhà máy thủy điện, người dân và an ninh nguồn nước. Cùng với đó là xây dựng hệ thống cảnh báo sớm lũ lụt – hạn hán – điều tiết nước hợp lý.

Tại hội thảo, các đại biểu khẳng định, bảo đảm an toàn đập, hồ chứa và an ninh nguồn nước không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà còn là nhiệm vụ chính trị gắn liền với sự an toàn của nhân dân. Muốn thành công, cần sự phối hợp liên ngành, liên địa phương và liên kết giữa Nhà nước – doanh nghiệp – người dân và tổ chức quốc tế. Trong đó, nâng cao nhận thức cộng đồng là chìa khóa quan trọng. Xử lý nghiêm các hành vi xả thải, khai thác trái phép nước ngầm; bảo vệ rừng đầu nguồn và lòng sông cần được siết chặt. Đồng thời, TP cần định hướng tăng cường ứng dụng công nghệ: hệ thống quan trắc tự động, cảnh báo sớm, trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data) trong dự báo và điều hành nguồn nước. Việc xã hội hóa công tác bảo đảm an ninh nguồn nước sẽ tạo điều kiện huy động nguồn lực từ các doanh nghiệp, tổ chức nghiên cứu và cộng đồng địa phương.

Bà Thục Anh cho biết, việc hợp nhất hành chính giữa Đà Nẵng và tỉnh Quảng Nam được kỳ vọng sẽ tạo thuận lợi hơn trong quản lý liên vùng nguồn nước. Đà Nẵng kiến nghị mở rộng phạm vi hoạt động của Ban điều phối lưu vực sông Vu Gia – Thu Bồn đến các tỉnh Kon Tum, Quảng Ngãi nhằm đảm bảo tầm nhìn xuyên suốt từ thượng nguồn đến hạ lưu.

“Đà Nẵng đang nỗ lực từng bước cụ thể hóa tinh thần của Luật Tài nguyên nước 2023, không chỉ bằng quy hoạch mà bằng chính từng đập nước, từng hồ chứa, từng dòng sông được chăm sóc, canh giữ, phục hồi. Đó là cách mà TP hướng tới sự phát triển bền vững từ nguồn nước”, bà Thục Anh nhấn mạnh.

Vĩnh Yên