Vừa qua, Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM tổ chức tọa đàm Covid-19. Đây không chỉ là công trình tri ân mà còn được kỳ vọng trở thành biểu tượng của tinh thần đoàn kết và khát vọng vươn lên của TP.
Phát biểu đề dẫn, ông Phạm Bình An, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM, xúc động nhắc lại giai đoạn chống dịch đầy đau thương nhưng kiên cường. “TP.HCM có hơn 20.000 người ra đi vì Covid-19, 1.500 trẻ em mồ côi, cùng những tổn thất nặng nề về kinh tế, tinh thần và xã hội. Nhưng vượt lên mất mát, thành phố đã hồi sinh mạnh mẽ, GRDP năm 2024 ước tăng 7,5%, phục hồi về mức trước đại dịch và tiếp tục duy trì đà tăng trưởng cao trong năm 2025”, ông nói.
Theo chủ trương của TP, khu đất số 1 đường Lý Thái Tổ (phường Vườn Lài) sẽ được quy hoạch thành công viên tưởng niệm đồng bào, cán bộ, chiến sĩ hy sinh, tử vong vì đại dịch Covid-19, với mục tiêu hoàn thành trước Tết Nguyên đán 2026.
Khu đất rộng khoảng 4,4ha, nằm giữa ba tuyến đường Lý Thái Tổ – Trần Bình Trọng – Hùng Vương, nơi còn dấu tích cụm biệt thự nhà Chú Hỏa – một phần ký ức đô thị Sài Gòn. Dự án được Công ty CP Tập đoàn Mặt Trời (Sun Group) tài trợ, hướng tới không gian công viên cây xanh và sân chơi phục vụ cộng đồng.
Hiện TP.HCM đang lấy ý kiến nhân dân từ 1 đến 15-11-2025, xoay quanh ba thông điệp: từ mất mát đến hồi sinh, tri ân tinh thần đoàn kết, và lời nhắc nhở cho tương lai.
Tại tọa đàm, nhiều chuyên gia và nhà khoa học thống nhất rằng công trình cần giản dị, sâu sắc, mang giá trị biểu tượng và chạm đến cảm xúc cộng đồng.
KTS Nguyễn Trường Lưu, Chủ tịch Hội Kiến trúc sư TP.HCM, cho rằng vị trí được lựa chọn rất hợp lý: “Một công trình tưởng niệm phải ở nơi người dân dễ tiếp cận, có giá trị biểu tượng và kết nối ký ức, để qua mất mát thấy được tương lai”. Ông đề xuất thành phố nên tổ chức cuộc thi thiết kế để chọn phương án tối ưu.
Ông Phạm Đức Hải, nguyên Phó ban Tuyên giáo Thành ủy TP.HCM, nhấn mạnh: “Đây là công trình cần thiết và nhân văn. Cần lắng nghe ý kiến nhân dân để định hình tượng đài vừa mang tính biểu tượng, vừa gắn bó với ký ức cộng đồng”. Ông đề nghị thể hiện ba chủ đề: đau thương và yêu thương, khốc liệt và kiên cường, mong đợi và khát vọng.
PGS.TS Phan Xuân Biên, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, cho rằng tượng đài cần “vừa hùng, vừa bi”, thể hiện tinh thần đoàn kết và khát vọng vươn lên. Công viên nên gồm nhiều phần: tượng đài trung tâm, khu trưng bày thông tin về cuộc chiến chống dịch, và không gian tri ân lực lượng tuyến đầu.
TS. Nguyễn Thị Hậu, Tổng Thư ký Hội Khoa học Lịch sử TP.HCM, cho rằng công trình nên được nhìn từ góc độ của nạn nhân và người dân – “đau thương nhưng nghĩa tình vượt qua”. Theo bà, tượng đài cần một thông điệp trọng tâm, tránh dàn trải, để người dân khi đến có thể thấy mình trong ký ức chung của TP.
GS.TS Nguyễn Xuân Tiên, Chủ tịch Hội Mỹ thuật TP.HCM, đồng tình: “Tượng đài không chỉ tri ân mà còn vinh danh những chiến sĩ tuyến đầu, là nơi để người dân lắng đọng cảm xúc, nhìn lại và hướng tới tương lai”.
Vấn đề bảo tồn cụm biệt thự nhà Chú Hỏa cũng được nhiều chuyên gia đề cập. Ông Nguyễn Đỗ Dũng (Công ty Encity) và TS. Võ Kim Cương, nguyên Phó Kiến trúc sư trưởng TP.HCM, đều nhấn mạnh cần giữ lại cụm biệt thự và hệ thống cây xanh hiện hữu, tạo không gian văn hóa – giáo dục mở, hòa quyện giữa ký ức và hiện đại. “Quan trọng là khi đứng trước tượng đài, con người có thể xúc động đến rơi nước mắt và được tiếp thêm sức mạnh để hướng đến tương lai”, ông Cương nói.
KTS Ngô Anh Vũ, Viện trưởng Viện Quy hoạch xây dựng TP.HCM, đề xuất thành phố nên tổ chức thi tuyển thiết kế công trình với định hướng rõ ràng về biểu tượng, không gian và chức năng, đồng thời nghiên cứu mở rộng kết nối tuyến Trần Bình Trọng – Lý Thái Tổ để tạo không gian tiếp cận thuận tiện.
Các nhà chuyên môn đều thống nhất rằng yếu tố con người phải là trung tâm của công trình. Như lời kiến trúc sư Trương Nam Thuận và nhà điêu khắc Nguyễn Hoàng Ánh: “Những gia đình mất người thân vì Covid-19 cần được lắng nghe, bởi chính họ là chủ thể của ký ức và cảm xúc. Khi đặt người dân ở trung tâm, công trình sẽ thật sự nhân văn và chạm đến trái tim cộng đồng”.
Thủy Phạm
Bình luận (0)