Đấu thầu thuốc, vật tư y tế: Đặt chất lượng, tiêu chuẩn kỹ thuật lên đầu

Đây là chỉ đạo của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà tại cuộc họp với lãnh đạo Bộ Y tế, các bộ, ngành, sở y tế, bệnh viện xung quanh dự thảo nghị định hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Đấu thầu về lựa chọn nhà thầu. Theo Phó Thủ tướng, nghị định khi ban hành phải tạo sự thống nhất về nhận thức, giải quyết được ngay những vướng mắc thực tiễn… Cuộc họp diễn ra cuối tháng 2 vừa qua.

Bệnh nhân nhận thuốc tại nhà thuốc Bệnh viện Nhân dân 115 (TP.HCM)

Trước đó, cuối năm 2022, đầu năm 2023 ghi nhận tình trạng thiếu thuốc, vật tư y tế trầm trọng tại các bệnh viện khiến công tác khám chữa bệnh gặp nhiều khó khăn, gây thiệt thòi cho người dân. Nguyên nhân phần lớn là do những bất cập trong đấu thầu mua sắm… Tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV (diễn ra từ ngày 22-5 đến 24-6-2023), Quốc hội đã thông qua Luật Đấu thầu 2023 (có hiệu lực từ ngày 1-1-2024). Theo đó, Luật Đấu thầu 2023 dành riêng một chương quy định về đấu thầu trong lĩnh vực y tế, đảm bảo 3 vấn đề lớn tháo gỡ vướng mắc trong đấu thầu thuốc, thiết bị và vật tư y tế. Nhiều ý kiến cho rằng, điều này sẽ giải quyết được những khó khăn, vướng mắc trong hoạt động đấu thầu mua thuốc, hóa chất, vật tư xét nghiệm và thiết bị y tế.

Phải bỏ tình trạng chỉ chọn giá thấp nhất

Theo ông Lê Đức Luận – Thứ trưởng Bộ Y tế, đặc thù đối với hoạt động đấu thầu thuốc, trang thiết bị y tế, việc lập giá gói thầu phải đáp ứng yêu cầu chuyên môn, kỹ thuật lẫn khả năng tài chính. Do vậy, Bộ Y tế đề nghị trong trường hợp có từ 2 báo giá thì có thể lấy mức giá cao nhất làm cơ sở lập dự toán xây dựng giá gói thầu. Bởi trước đây, việc chỉ lựa chọn gói giá thấp nhất đã khiến các cơ sở y tế bị hạn chế tiếp cận thuốc, thiết bị y tế chất lượng cao, hiện đại.

“Hệ thống y tế Việt Nam không thể tiến đến hiện đại, chất lượng, đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh cho người dân nếu chỉ theo nguyên tắc giá thấp nhất”, ông Luận nhấn mạnh.

Đồng tình, đại diện một số bệnh viện tuyến Trung ương, sở y tế địa phương cho rằng, khi chọn nhà thầu đối với mua sắm thuốc, thiết bị y tế thì cần đặt thứ tự ưu tiên trước với chất lượng, bảo đảm các tiêu chuẩn do hội đồng y khoa khuyến cáo, sau đó mới lập giá gói thầu trên cơ sở chất lượng đã đặt ra. Điều này sẽ loại bỏ tình trạng chỉ chọn gói giá thấp nhất như trước đây, ảnh hưởng đến chất lượng và khả năng tiếp cận chất lượng thuốc, y tế của người dân.

Nói rõ hơn về vai trò của hội đồng y khoa trong đấu thầu thuốc, TS. Phạm Ngọc Đông – Phó Giám đốc Bệnh viện Mắt Trung ương – cho hay, theo quy trình, Hội đồng Y khoa của bệnh viện lựa chọn danh mục, yêu cầu về tính năng và kỹ thuật cơ bản trên cơ sở chuyên môn trước khi xây dựng giá gói thầu.

Ngoài ra, theo PGS.TS Nguyễn Hoàng Bắc – Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, đối với việc mua sắm trang thiết bị, công nghệ sử dụng để triển khai các kỹ thuật mới chưa có ở Việt Nam nên chưa có căn cứ để lập giá gói thầu, vì vậy cần có cơ chế đặc thù.

Đại diện Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Bệnh viện K cũng đề nghị phân cấp tối đa cho cơ sở y tế thực hiện đấu thầu mua sắm trực tiếp thuốc điều trị trường hợp đột xuất, thuốc hiếm, vật tư tiêu hao thiết yếu phù hợp năng lực, yêu cầu điều trị; bổ sung đông dược, thuốc phóng xạ, vật tư y tế tiêu hao vào danh mục đấu thầu; mở rộng chủng loại thuốc, vật tư y tế thuộc diện đàm phán giá, đấu thầu tập trung…

Thuốc hiếm phân cấp cho bệnh viện đấu thầu

Tại cuộc họp, ông Trần Quốc Phương – Thứ trưởng Bộ Kế hoạch & Đầu tư – cho biết, trong quá trình xây dựng nghị định, đối với các nội dung liên quan đến lĩnh vực đấu thầu thuốc, trang thiết bị, vật tư y tế, Bộ Kế hoạch & Đầu tư đã xin ý kiến thành viên Chính phủ về: Quy định lập giá gói thầu; thủ tục phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu trong quy trình chỉ định thầu rút gọn; thanh toán chi phí mua thuốc, hóa chất, vật tư xét nghiệm, thiết bị y tế cho cơ sở khám bệnh, chữa bệnh tư nhân.

Theo Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, vấn đề đấu thầu thuốc, thiết bị y tế hết sức quan trọng, cần giải quyết bằng cơ chế, chính sách pháp luật. Công tác lựa chọn nhà thầu trong lĩnh vực y tế được quản lý chặt chẽ, bảo đảm an toàn, phòng tránh tham nhũng, lãng phí, kém hiệu quả, nhưng phải phân cấp mạnh mẽ…

Theo đó, Phó Thủ tướng đề nghị, nghị định nên có quy định báo giá gói thầu như thế nào là chính thống, có giá trị pháp lý, nguồn dữ liệu lấy báo giá chính thống. Đồng thời phải có quy định về thứ tự ưu tiên trong quá trình chọn nhà thầu, đặt chất lượng, tiêu chuẩn kỹ thuật y tế lên đầu, sau đó mới xét đến các yếu tố tài chính.

Phó Thủ tướng giao Bộ Y tế phối hợp với Bộ Kế hoạch & Đầu tư xây dựng tiêu chí xác định tính chính thống, hợp pháp của các nguồn thông tin báo giá làm căn cứ lập giá gói thầu. Quan trọng nhất là hội đồng của bệnh viện phải xác định cấu hình, yêu cầu kỹ thuật, chất lượng, hiệu quả kinh tế của thuốc, vật tư, trang thiết bị y tế, làm cơ sở lựa chọn mức giá gói thầu.

Để tháo gỡ khó khăn trong thực hiện tư vấn, thẩm định đấu thầu, Phó Thủ tướng đề nghị quy định rõ ràng nhằm huy động, khuyến khích sự tham gia của các đơn vị, tổ chức tư vấn, thẩm định được thành lập hợp pháp. Trường hợp không có đơn vị, tổ chức tư vấn, thẩm định tham gia thì chủ đầu tư sẽ thành lập tổ tư vấn, thẩm định trong đấu thầu.

Đối với việc phân cấp đấu thầu thuốc, theo Phó Thủ tướng, đấu thầu tập trung là biện pháp hết sức hiệu quả, cần thiết, minh bạch, khách quan để người dân được tiếp cận thuốc mới, tốt, giá rẻ. Do vậy, những loại thuốc sử dụng phổ biến, khối lượng lớn phải đưa vào danh sách đấu thầu tập trung (cấp quốc gia, địa phương), lựa chọn các nhà sản xuất, doanh nghiệp đủ năng lực; còn những loại thuốc hiếm, đặc trị, chuyên khoa thì phân cấp tối đa cho bệnh viện.

Ngọc Hà