Hệ thống hồ đập của Đà Nẵng đang chịu áp lực ngày một lớn trước biến đổi khí hậu, mưa lũ cực đoan và thời gian khai thác kéo dài. Nhiều công trình đã xuất hiện hư hỏng, có nơi xuống cấp ở mức đáng lo ngại, trong khi nguồn lực để đánh giá an toàn, sửa chữa và nâng cấp vẫn còn hạn chế.
Việc đảm bảo an toàn hồ đập vì thế trở thành nhiệm vụ cấp bách, gắn trực tiếp với an ninh nguồn nước, sản xuất nông nghiệp và an toàn của hàng nghìn hộ dân vùng hạ du.
Thực trạng xuống cấp
Đà Nẵng hiện có 92 hồ, đập chứa nước thủy lợi cùng 5 đập dâng phân bố ở nhiều khu vực miền núi và trung du. Trong số này, 24 hồ được xếp vào nhóm hồ lớn và 25 hồ thuộc nhóm hồ trung bình với cơ chế điều tiết bằng cửa van. Đây là hệ thống đóng vai trò quan trọng đối với cấp nước sinh hoạt, phục vụ sản xuất nông nghiệp và giảm thiểu nguy cơ lũ lụt cho các khu dân cư phía hạ du.
Bên cạnh hệ thống hiện hữu, thành phố đang xây dựng thêm 7 hồ chứa mới gồm: Mò Ó, Hố Khế, Cha Mai, Suối Thỏ, Lộc Đại, Phước Hòa và Hố Do. Việc mở rộng này nhằm đáp ứng nhu cầu trữ nước ngày càng tăng và nâng khả năng ứng phó với thiên tai. Tuy nhiên, thực tế nhiều công trình không còn đảm bảo tình trạng kỹ thuật như trước.
Kết quả đánh giá hiện trạng an toàn hồ đập trong mùa mưa bão cho thấy 26 đập bị thấm thân đập. Đập An Trạch xuống cấp sau 20 năm chống chịu với mưa bão và biến đổi khí hậu bất thường, một số đập khác ghi nhận trượt mái, sạt lở với tổng số 13 vị trí… Các hạng mục này nếu không kịp thời xử lý sẽ tác động trực tiếp đến khả năng vận hành an toàn. Một vấn đề khác là tiến độ chậm của nhiều dự án đầu tư mới. Hồ Lộc Đại khởi công từ cuối năm 2019, dự kiến hoàn thành năm 2020 nhưng đến nay vẫn còn dang dở.
Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Trương Xuân Tý, việc áp dụng đầy đủ các yêu cầu theo Nghị định 114/2018/NĐ-CP còn gặp nhiều khó khăn, chủ yếu do thiếu kinh phí. Kinh phí vận hành chỉ đủ cho việc bảo trì nhỏ, trong khi những hạng mục mang tính nền tảng như đánh giá an toàn bằng công nghệ chuyên sâu, lập bản đồ ngập lụt, lắp đặt hệ thống quan trắc tự động hoặc xây dựng phương án ứng phó sự cố lại chưa thể triển khai đồng bộ. Điều này đồng nghĩa với việc nhiều hồ đập vẫn đang được vận hành trong tình trạng chưa được đánh giá đầy đủ về độ an toàn theo chuẩn quy định.
Cần sớm khắc phục
Trước diễn biến thời tiết ngày càng phức tạp, UBND TP.Đà Nẵng đã yêu cầu các đơn vị quản lý thủy lợi triển khai các biện pháp bảo đảm an toàn công trình ngay từ đầu mùa mưa bão. Các công ty khai thác thủy lợi được yêu cầu khẩn trương xử lý các hư hỏng nhỏ, gia cố các điểm xung yếu và cập nhật phương án vận hành hồ chứa theo đúng quy định của Nghị định 114.
Việc rà soát quy trình vận hành, theo dõi mực nước hồ, kết hợp với dự báo thời tiết được siết chặt hơn để bảo đảm chủ động trước các tình huống mưa lớn. Các tuyến tràn và kênh thoát lũ phải được phát dọn, nạo vét thường xuyên nhằm tránh nghẽn dòng chảy. Song song đó, thành phố cũng yêu cầu xử lý nghiêm vi phạm hành lang bảo vệ công trình như lấn chiếm lòng hồ, dựng công trình trái phép hoặc chặn lối thoát lũ.
Tuy nhiên, để giải quyết căn cơ vấn đề, việc tăng cường đầu tư là yếu tố then chốt. Theo đề xuất của Sở Nông nghiệp và Môi trường, giai đoạn 2026-2030 cần bố trí khoảng 160 tỷ đồng để sửa chữa 11 hồ chứa xuống cấp theo mức độ ưu tiên.
Trong dài hạn, việc triển khai hệ thống quan trắc tự động, xây dựng bản đồ ngập lụt và thực hiện đánh giá an toàn bằng công nghệ hiện đại là yêu cầu tất yếu. Đây là nền tảng để vận hành hồ đập theo hướng chủ động, có dữ liệu theo thời gian thực, giảm thiểu rủi ro và nâng cao chất lượng dự báo, cảnh báo.
Đầu tư cho hồ đập cũng đồng nghĩa với đầu tư cho sự an toàn của cộng đồng. Bài toán này không chỉ là việc duy tu một công trình mà còn là chiến lược bảo vệ hạ tầng trọng yếu của thành phố trước biến đổi khí hậu. Khi mưa bão gia tăng cường độ và xuất hiện bất thường, việc trì hoãn sửa chữa có thể dẫn đến hậu quả khó lường. Trong bối cảnh đó, việc xây dựng kế hoạch đầu tư dài hạn, ổn định nguồn vốn, kết hợp giữa nguồn lực thành phố và Trung ương là giải pháp phù hợp. Một hệ thống hồ đập đủ bền, đủ an toàn sẽ giúp Đà Nẵng chủ động hơn trong điều tiết nước, giảm ngập, ổn định sản xuất nông nghiệp và đảm bảo an toàn cho người dân.
Thiên Phúc
Bình luận (0)