Đứng trước sự đòi hỏi của trẻ, các bậc cha mẹ phải thật tỉnh táo, tế nhị để nhận ra được quy luật của nó, tìm đến cách ứng xử phù hợp nhằm tạo cho trẻ điều kiện tốt nhất để nhân cách phát triển toàn diện.
Nhu cầu sở hữu của trẻ
Bao giờ cũng thế, với trẻ con thì những đòi hỏi đồ chơi liên tục luôn có thể là những nhu cầu chính đáng. Con thích chiếc xe hơi này, con thích chiếc máy bay kia, mua cho con khẩu súng nọ hay mua cho con thanh gươm kia… Tất cả đều là những câu nói khá quen thuộc của trẻ dù đồ chơi của trẻ vẫn còn khá nhiều ở nhà. Ngay cả món đồ chơi cùng loại trẻ mới được một người thân tặng hôm qua, hôm nay đi siêu thị lại cứ muốn đòi cho bằng được. Nhiều bậc phụ huynh thực sự khổ sở vì phải đối mặt những tình huống rất khó xử như thế của con.
Giữa dòng người đông đúc của siêu thị, bé Tuấn vẫn không muốn rời gian hàng bán mấy thứ đồ chơi bằng điện tử. Mắt Tuấn cứ dán chặt vào chiếc đồ chơi vòng xoay rất hấp dẫn. Trông món đồ chơi ấy tựa như chiếc vòng xoay ở trò chơi câu cá mà Tuấn vừa được mẹ mua tuần trước… Mẹ bảo: “Đi nào” nhưng Tuấn cứ phụng phịu đáp: “Không, con thích nó mà…”. Bực mình, mẹ Tuấn bước đi vội như bỏ mặc cậu. Thế là Tuấn lăn đùng ra giữa sàn siêu thị và khóc nức nở. Thật sự xấu hổ, mẹ Tuấn đành phải dỗ dành và mua ngay món đồ chơi cho cậu hài lòng theo kiểu chịu thua…
Theo tiến sĩ tâm lý Huỳnh Văn Sơn thì khoan hãy bàn luận về cách cư xử của mẹ Tuấn nhưng câu hỏi vì sao trẻ con luôn có những nhu cầu quá đáng về đồ chơi là một câu hỏi rất thú vị. Không hẳn vì đồ chơi ấy thực sự trẻ thích nhưng nhu cầu sở hữu của trẻ phát triển rất sớm. Từ khi mới 5-6 tháng, trẻ đã có nhu cầu sở hữu mẹ. Dần dần khi lớn lên, trẻ thể hiện khá rõ nhu cầu đòi hỏi và sở hữu những gì trẻ thích, cho nên trẻ luôn nằng nặc đòi bằng được những gì trẻ thấy được. Mặt khác, khá nhiều trẻ dễ chóng chán trước những đồ chơi mình có được cho nên trẻ luôn đòi hỏi. Ở một góc nhìn khác, khi trẻ con biết mình luôn được thương yêu, nhiều trẻ con hay ỷ lại, hay đòi hỏi bất kể là người lớn có đồng ý hay không vì trẻ luôn nghĩ rằng chắc chắn mình sẽ được đồng ý, một số trẻ còn nghĩ ra những cách rất độc đáo như khóc thét lên, giậm chân, la hét, phụng phịu hay lăn đùng ăn vạ để “dọa” người thân… Thậm chí một số đồ chơi trẻ đã có nhưng vẫn luôn mong muốn có thêm chúng vì trẻ cũng không nhớ mình có những gì. Đây cũng bởi thói quen nuông chiều con trẻ của các bậc cha mẹ. Các bậc cha mẹ hay muốn bù đắp, hay muốn hy sinh, chăm sóc cho con mình bằng tất cả những gì có thể có nên trẻ trở nên cứng nhắc trong việc đòi hỏi thỏa mãn những nhu cầu của mình.
Dạy trẻ kiềm chế nhu cầu
Tiến sĩ tâm lý Huỳnh Văn Sơn cho biết, ứng xử trước những tình huống như trên không thực sự khó nếu chỉ nhìn ở góc độ cho hay không cho, thỏa mãn hay không thỏa mãn. Vấn đề ở đây chính là lúc sự ứng xử của cha mẹ như thế nào sẽ để lại những dấu ấn đặc biệt quan trọng trong tâm trí của trẻ. Trong những trường hợp như thế, dạy cho trẻ biết tiết kiệm, biết thích nghi với những hoàn cảnh khác nhau trong cuộc sống, hiểu được thực tế gia đình, thực tế cuộc sống là điều rất cần thiết.
Trẻ con rất nhạy cảm, những lúc cần từ chối hãy thẳng thắn từ chối với trẻ. Chính lời nói rất dứt khoát của cha mẹ sẽ để lại cho trẻ khá nhiều suy nghĩ. Thái độ dứt khoát ấy thể hiện qua lời nói, thể hiện qua sắc thái cảm xúc, thể hiện thông qua những hành vi cử chỉ. Nhiều phụ huynh đã chia sẻ kinh nghiệm dạy con mình biết tiết kiệm bằng những câu nói rất ấn tượng: “Mẹ biết con rất thích đồ chơi này nhưng gia đình mình nghèo, mẹ phải để dành tiền cho con đi học. Khi nào mình khá giả mẹ sẽ mua đồ chơi thật nhiều cho con…”.
Trong những trường hợp cần kíp, cũng nên dạy trẻ kiềm chế nhu cầu của mình bằng cách đưa ra cho trẻ một thách thức, vượt qua thách thức này nghĩa là trẻ sẽ nhận được một món đồ chơi để thỏa mãn nhu cầu của trẻ. Không hẳn là thách thức đề ra cho trẻ mang tính thách đố mà thách thức ấy vừa sức để khuyến khích trẻ phấn đấu và vươn lên. Nếu vượt qua được thách thức, nghĩa là trẻ sẽ chinh phục được chính ý chí của mình. Cũng có những trường hợp vì thách thức quá lớn nên trẻ sẽ dần dần quên đi nhu cầu của mình. Trong những tình huống thế này, trẻ cũng dần biết cách kiểm soát nhu cầu của chính trẻ trong cuộc sống.
Cách thức giáo dục và tác động của người lớn phải thực sự rất nhẹ nhàng và kiên nhẫn. Ngày một, ngày hai, những tác động của người lớn sẽ để lại những dấu ấn khó phai trong tâm trí trẻ và dần giúp trẻ hình thành khả năng tự ý thức và kiểm soát chính mình trong cuộc sống. Những thói quen vòi vĩnh sẽ được hạn chế, những đòi hỏi quá đáng cũng sẽ được cân bằng và chắc chắn rằng, thái độ của trẻ sẽ thật tích cực để phát triển nhân cách của mình một cách trọn vẹn.
Minh Châu
Bình luận (0)