Dạy con từ những điều giản dị

Tôi sinh bé Ngò ở Mỹ nên nhiều người thắc mắc, trong khi một số phụ huynh bằng mọi cách đưa con mình đi học ở Mỹ. Còn tôi lại “lội ngược dòng” đưa bé Ngò về Việt Nam sinh sống. Đơn giản vì tôi muốn Ngò nói sõi tiếng Việt, ứng xử tình cảm và thấm nhuần tinh thần văn hóa theo cách của người Việt. Trong hai năm ở Mỹ, tôi vẫn cho Ngò đi học trường quốc tế người Việt để cháu nói tiếng Việt và không thấy lạc lõng giữa một môi trường tiếng nước ngoài. Ở tuổi lên ba, có lần Ngò hỏi tôi: “Mẹ ơi, tại sao mọi người hay nhìn mẹ rồi cười với mẹ?”. Tôi trả lời: “Vì mẹ luôn chào hỏi và hay cười với mọi người. Nếu Ngò cũng vui vẻ, lễ phép với mọi người, Ngò cũng sẽ được nhiều người yêu thích như mẹ”. Cứ nghĩ giải thích với con vậy thôi chứ cháu chưa thể hiểu nhiều. Ai ngờ, mấy hôm sau, vào một buổi tối, Ngò hớn hở thông báo: “Mẹ ơi, mẹ nói đúng rồi. Hôm nay đi với ba, gặp cô chú nào là bạn của ba, con cũng chào và cười. Mấy cô chú ấy khen con ngoan và thích con lắm”. Sau lần đó, tôi bỗng nhận ra, đừng cho rằng trẻ còn bé. Chỉ hai, ba tuổi, trẻ con đã có thể hiểu và biết rất nhiều thứ. Không thể cho rằng con chưa đủ trí khôn nên giải đáp qua loa những thắc mắc của con. Phải cẩn trọng lựa chọn ngôn từ, thông tin khi nói chuyện với con ngay từ khi con còn bé. Tôi rất sợ con trở thành “cô chiêu” thời hiện đại nên chủ trương không “bao bọc” con quá cẩn thận. Ngò được tự do chơi đùa với trẻ con hàng xóm cũng như tham gia tất cả những trò chơi cháu thích. Thay vì ôm con do sợ con té ngã, tôi đưa ra nhiều tình huống khác nhau cũng như giải thích cho con biết những hậu quả xấu nhất. Ví dụ: Nếu chạy nhảy khi lên xuống cầu thang, con có thể té ngã. Đạp xe quá nhanh, con cũng sẽ không thắng kịp và té xe. Đứng gần bếp khi người lớn nấu ăn, con có thể bị phỏng dầu mỡ, nước sôi bắn vào người… Khi có chuyện gì xảy ra, tôi liên kết ngay những điều đã nói với cháu. Chẳng hạn Ngò bị té xe đạp, tôi nhắc: “Vì con không nghe lời người lớn, đạp xe quá nhanh nên mới ngã!”. Ngò có thể té ngã, trầy xước, nhưng tôi quan niệm đó cũng là những trải nghiệm để con trưởng thành và hiểu rằng những lời dạy của bố mẹ không bao giờ là vô nghĩa.

Ngò vẫn đang là con một, nhưng tôi không bao giờ để cho con đòi gì được nấy, tất cả đều nằm trong giới hạn cho phép. Từ bé, trước khi đi siêu thị, vợ chồng tôi luôn đặt ra một thỏa thuận: “Con chỉ được mua một món đồ chơi, vì vậy con nên suy nghĩ xem mình cần món gì hoặc thích nhất món gì, ba mẹ không cho mua món thứ hai hoặc đổi lại, trả lại”. Vài lần đầu, Ngò cũng có mè nheo, khóc lóc. Những lúc ấy, tôi kiên quyết dắt con rời siêu thị. Dứt khoát một hai lần, dần dần Ngò cũng hiểu nên luôn thực hiện đúng thỏa thuận ban đầu. Tâm lý trẻ nào cũng luôn muốn được khen ngợi khi làm việc tốt. Với Ngò thì lời khen càng có “giá trị” hơn. Lúc bé, Ngò có tính hơi ích kỷ, không muốn chia sẻ đồ chơi với bạn bè, anh em họ. Ban đầu, vợ chồng tôi cũng hơi bối rối trước sự ích kỷ của con. Cách “giải tỏa” sự ích kỷ của Ngò hóa ra hết sức đơn giản. Em bé hàng xóm sang chơi và rất mê búp bê của “chị Ngò”, nhưng Ngò lại khư khư giữ đồ chơi của mình. Hơi giận con, nhưng tôi quay sang dỗ dành em bé: “Con chờ chút xíu chị Ngò sẽ cho nhé. Chị Ngò lớn rồi, biết thương em lắm chứ không ích kỷ đâu”. Thật bất ngờ, Ngò cho em đồ chơi thật. Khi đó, tôi mới thật sự hiểu những lời khuyên dành cho cha mẹ: “Khen ngợi là cách khuyến khích trẻ hoàn thiện mình. Lời khen đúng lúc, đúng mức sẽ giúp trẻ thêm niềm tin và nỗ lực trở thành người tốt”.

Hết mùa hè năm nay Ngò sẽ lên lớp 3 ở một trường công lập. Quan niệm của tôi là không tạo áp lực học hành với con. Tôi rất thích sau này Ngò làm bác sĩ nhưng chọn lựa hay không là tùy cháu. Tôi biết có nhiều phụ huynh luôn thúc ép con phải học thật giỏi, nổi bật hơn hẳn bạn bè cùng trang lứa. Họ luôn bắt con học ngày, học đêm và hầu như chẳng bao giờ thỏa mãn với thành tích của trẻ. Cũng có phụ huynh muốn con phải học theo sở thích, nguyện vọng của mình, theo đuổi ước mơ của họ hay phấn đấu đạt được những thứ họ muốn mà quên mất rằng, để con cái trưởng thành, thành đạt, không phải đặt lên vai con quá nhiều kỳ vọng mà phải giúp con học cách tự đưa ra các quyết định, suy nghĩ cho bản thân và có trách nhiệm với các hành động của mình.

Tôi rất tâm đắc cách giải quyết vấn đề của chuyên viên tư vấn tâm lý Lý Thị Mai: “Để trẻ học tập tốt, sự quan tâm, khuyến khích của bố mẹ sẽ có tác dụng hơn hẳn sự thúc ép hay thể hiện sự kỳ vọng thái quá. Ngoài ra, bậc cha mẹ cần để trẻ có thời gian vui chơi, khám phá cuộc sống xung quanh cũng như học những kỹ năng sống, giao tiếp chứ không chỉ chăm chăm phấn đấu cho bảng điểm…”.

VÂN THẢO (ghi)