Ngày 5-8 vừa qua, Bộ GD-ĐT đã ban hành Công văn số 4567/BGDĐT-GDPT về việc hướng dẫn tổ chức dạy học 2 buổi/ngày đối với giáo dục phổ thông năm học 2025-2026.
Mô hình dạy học 2 buổi/ngày không phải mới mẻ, từ 15 năm trước, Bộ GD-ĐT đã ban hành Công văn số 7291/BGD&ĐT-GDTrH ngày 1-11-2010 về việc hướng dẫn dạy học 2 buổi/ngày đối với các trường trung học để phục vụ triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2006; đến nay, văn bản đã không còn phù hợp do chương trình 2006 vừa kết thúc trong năm học 2023-2024, nên được thay thế bằng Công văn số 4567/BGDĐT-GDPT, thực hiện nối tiếp từ năm học mới này.
Mục đích của việc dạy học 2 buổi/ngày
Công văn được ban hành nhằm nâng cao chất lượng các hoạt động giáo dục toàn diện về đức – trí – thể – mỹ, phát triển năng lực ngoại ngữ, năng lực số, năng lực trí tuệ nhân tạo, năng lực thẩm mỹ…, hình thành ý thức, thói quen học tập suốt đời cho học sinh. Dạy học 2 buổi/ngày cũng nhằm nâng cao chất lượng giờ học chính khóa; xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, an toàn, bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục; đồng thời, sử dụng hiệu quả đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất, thiết bị dạy học hiện có, góp phần thực hiện đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá theo hướng phát triển năng lực, phẩm chất học sinh; đẩy mạnh xã hội hóa để phát triển giáo dục trên cơ sở nguyên tắc tự nguyện, công khai, minh bạch, đúng quy định của pháp luật. Mô hình dạy học 2 buổi/ngày phân định rõ giữa buổi 1 và buổi 2, được nhà trường linh động sắp xếp, bảo đảm về thời lượng dạy học các môn và tổ chức các hoạt động giáo dục một cách khoa học, linh hoạt, phù hợp tâm sinh lý và sức khỏe, không gây quá tải, giúp học sinh phát triển toàn diện.
Hiệu quả của mô hình dạy học 2 buổi/ngày
Dạy học 2 buổi/ngày là giải pháp hiệu quả giúp nhà trường phân bổ hợp lý chương trình học, giảm tải áp lực nhồi nhét kiến thức trong một buổi, đồng thời tạo điều kiện để học sinh hiểu sâu, nắm vững thêm bài học. Với thời lượng học được giãn đều, các em có thể tiếp thu kiến thức một cách nhẹ nhàng, tự nhiên và hiệu quả hơn; tiếp cận các kiến thức pháp luật, kỹ năng, thẩm mỹ để phát triển toàn diện, tránh tình trạng học lệch, học tủ, học thêm trái phép tràn lan ngoài nhà trường. Quan trọng hơn, mô hình này đáp ứng đúng tinh thần của Chương trình giáo dục phổ thông 2018 là chuyển từ dạy học theo nội dung sang phát triển năng lực học sinh. Các em không chỉ được học kiến thức văn hóa mà còn có thời gian rèn luyện thể chất, thẩm mỹ và trải nghiệm các hoạt động ngoại khóa. Đây không chỉ là một yêu cầu phù hợp với định hướng đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT, mà còn mang lại nhiều lợi ích thiết thực, giúp học sinh phát triển toàn diện thể chất, trí tuệ, đạo đức và kỹ năng sống. Dạy học 2 buổi/ngày là mong mỏi của đa số phụ huynh, và đây là thời điểm thích hợp để từng bước thực hiện chủ trương lớn này để mang lại nhiều tốt đẹp, có lợi cho giáo dục.
Tuy việc tổ chức dạy học 2 buổi/ngày mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng đặt ra không ít thách thức, đặc biệt trong điều kiện thực tế của hệ thống giáo dục Việt Nam hiện nay. Qua thời gian thử nghiệm sớm ở một số địa phương, mô hình đã bộc lộ ít nhiều vướng mắc, gây băn khoăn cho các cơ sở giáo dục lẫn học sinh, phụ huynh.
Những vướng mắc cần tháo gỡ
Trước hết, về cơ sở hạ tầng, trước thềm năm học mới, qua thống kê của Bộ GD-ĐT, cả nước hiện còn đang thiếu khoảng 35.000 phòng học. Nhiều cơ sở giáo dục, nhất là ở khu vực thành thị đông dân hoặc vùng khó khăn, hiện vẫn phải học theo ca (sáng – chiều) do không đủ phòng học. Việc tổ chức dạy học 2 buổi/ngày đòi hỏi phải đầu tư cơ sở hạ tầng, khối phòng học chức năng, nhà đa năng, thư viện, sân chơi, bãi tập, khu vực hoạt động ngoài trời, nhà vệ sinh, bếp ăn… Tuy nhiên, nguồn lực đầu tư còn hạn chế nên khó đáp ứng nhu cầu học cả ngày cho tất cả học sinh. Thiếu giáo viên cũng đang là nguyên nhân chính khiến nhiều cơ sở giáo dục khó đáp ứng mô hình dạy học 2 buổi/ngày, trong đó đáng lưu ý là đội ngũ giáo viên chuyên trách âm nhạc, mỹ thuật còn mỏng, chưa đủ điều kiện tổ chức giảng dạy các bộ môn này ở buổi 2.
Hiện tại cả nước còn thiếu khoảng 120.000 giáo viên các cấp, dù cố gắng điều tiết giáo viên giữa các cơ sở giáo dục trên địa bàn cũng khó đáp ứng được yêu cầu đảm bảo đủ số lượng, cơ cấu giáo viên – nhân viên theo quy định đối với từng cấp học, môn học và hoạt động giáo dục đáp ứng việc dạy học 2 buổi/ngày. Dù Bộ GD-ĐT kêu gọi huy động các nhóm nhân lực có chuyên môn, nghệ nhân, nghệ sĩ, vận động viên chuyên nghiệp tham gia tổ chức các hoạt động giáo dục trong nhà trường về nghệ thuật, thể thao, kỹ năng sống, nhưng chắc chắn kinh phí sẽ là một rào cản không dễ khắc phục ngày một ngày hai. Về kinh phí thực hiện, bên cạnh kinh phí các trường, Bộ GD-ĐT cũng yêu cầu bố trí ngân sách địa phương để tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị, kinh phí chi cho việc thực hiện dạy học 2 buổi/ngày; đẩy mạnh xã hội hóa, khuyến khích, tạo điều kiện cho tổ chức, cá nhân đóng góp cho giáo dục, nhưng thực tế kinh phí chi thường xuyên cho các nhà trường rất eo hẹp khó có thể thu xếp cho nhiều hoạt động đa dạng như yêu cầu của Bộ GD-ĐT. Cạnh đó, các trường còn lấn cấn, dè dặt trong khi thực hiện xã hội hóa, lo ngại sai phạm khi thực hiện.
Về phía học sinh và phụ huynh, vấn đề phụ huynh quan tâm nhất là nội dung dạy học 2 buổi/ngày có thực sự mang lại lợi ích cho học sinh, phụ huynh và học sinh có được lựa chọn nội dung học tập hay không. Nếu thực hiện đúng quy định, học sinh được chọn nội dung buổi 2: tự học, hay đọc sách trong thư viện, tham gia hoạt động câu lạc bộ, hoạt động thực hành trải nghiệm, tiếp thu chuyên đề học tập khác nhau – là một ưu điểm so với mô hình cũ. Tuy nhiên, có trường vẫn diễn ra tình trạng buổi 2 chỉ mang tính hình thức, thiếu nội dung thiết thực, dạy buổi 2 trùng nội dung với buổi 1 khiến học sinh bị quá tải, giảm hứng thú học tập, thậm chí phản tác dụng. Nhiều trường chưa thực hiện nghiêm chỉnh yêu cầu của Bộ GD-ĐT, trước khi bắt đầu năm học mới phải khảo sát nhu cầu học tập buổi thứ 2 của học sinh, cho các em tự lựa chọn nội dung môn học buổi 2, trên cơ sở kết quả khảo sát đó, nhà trường sẽ xếp lớp cho phù hợp chứ không buộc 100% học sinh phải học chung một lớp như ở buổi 1.
Việc tổ chức dạy học 2 buổi/ngày là một bước đi quan trọng, đúng hướng nhằm hiện thực hóa chủ trương đổi mới giáo dục, đặt học sinh làm trung tâm. Tuy nhiên, để triển khai hiệu quả, cần sự đầu tư đồng bộ về cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên và chính sách đầu tư, hỗ trợ phù hợp, nhất là ở những địa phương còn khó khăn. Khi được thực hiện nghiêm chỉnh, mô hình dạy học 2 buổi/ngày sẽ không chỉ nâng cao chất lượng giáo dục mà còn góp phần hình thành một thế hệ công dân phát triển hài hòa, toàn diện về trí tuệ, đạo đức và thể chất.
Tháo gỡ được những vướng mắc trên, mô hình dạy học 2 buổi/ngày sẽ sớm đạt kết quả nâng cao chất lượng các hoạt động giáo dục về đức – trí – thể – mỹ, phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh một cách đa dạng, toàn diện và GD-ĐT tiếp tục được đổi mới căn bản, toàn diện theo đúng Nghị quyết 29 của Trung ương đã đề ra.
Đỗ Quyên
Bình luận (0)