Dạy học sinh nói “không” với ma túy

Nhằm trang bị cho học sinh THCS những kiến thức cơ bản về tác hại và thực trạng của ma túy, từ tháng 12-2016, cô Nguyễn Lê Kiều Diễm (giáo viên tiếng Anh Trường THCS Sương Nguyệt Anh, Q.8, TP.HCM) và nhóm học sinh của trường đã thực hiện dự án dạy học “Ma túy với học đường”.

Cô Nguyễn Lê Kiều Diễm (thứ ba từ phải sang) cùng đồng nghiệp

Cô Kiều Diễm chia sẻ: “Q.8 từng là điểm nóng về mua bán và sử dụng ma túy. Học trò tôi từng bị dụ dỗ chơi ma túy nhưng em cương quyết không thử. Ý tưởng dự án bắt đầu từ đó với mong muốn học sinh (HS) của tôi không vướng vào con đường đen tối”.

Tạo liên hệ bản thân

Dự án kết hợp văn nghị luận, văn phát biểu cảm nghĩ, tiếng Anh, tin học, sinh học, mỹ thuật, công nghệ và giáo dục công dân với thời lượng 8 tiết, dạy trong 4 tuần. Mục tiêu dự án là nêu được khái niệm về ma túy, nêu được các loại ma túy, tác hại của ma túy và trình bày thực trạng về ma túy hiện nay thông qua thu thập, sắp xếp thông tin; phỏng vấn; hội họa; viết văn; dịch thuật; tuyên truyền và sử dụng CNTT. Bộ câu hỏi định hướng gồm: Câu hỏi khái quát “Ma túy nguy hiểm thế nào đối với học đường?”; câu hỏi bài học “Tại sao HS cần biết các mối nguy hại từ ma túy?”; câu hỏi nội dung “Khái niệm ma túy, phân loại ma túy, tác hại của ma túy?”.

Quá trình thực hiện dự án áp dụng các phương pháp như: động não (Brainstorming), thang K-W-L, kế hoạch dự án; phiếu tự đánh giá của HS, bảng kế hoạch dự án, bảng kiểm mục sử dụng các kỹ năng trong dự án; thang rubrics đánh giá sản phẩm HS, bài kiểm tra nhỏ. Theo đó, giáo viên (GV) đánh giá nhu cầu HS, phương pháp biểu đồ biết – thắc mắc – học, công cụ bảng K-W-L và phương pháp động não. Cụ thể, GV hướng dẫn cho HS thực hiện chủ đề theo sơ đồ trên giấy hoặc bảng điện tử, sổ ghi chép… để các em khởi động, hình thành ý tưởng mới. Sau đó, HS nêu ra nhiều ý tưởng càng tốt về chủ đề và khuyến khích những ý tưởng mở rộng, những kỹ thuật mới trong thảo luận trên lớp và viết ra những gì các em muốn biết, cuối cùng là nhận ra và ghi lại những gì đã học cũng như chưa học. Ngoài ra, HS tạo các liên hệ bản thân trước khi tìm hiểu sâu về nội dung. Mục đích là để GV hiểu và đánh giá được tường tận nền tảng kiến thức và hiểu biết của HS nhằm thiết kế dự án hợp lý, chú trọng các khái niệm khó và tận dụng những hiểu biết và kinh nghiệm đã có của các em.

Từ dự án Ma túy với học đường, hơn 1.200 HS của Trường THCS Sương Nguyệt Anh đã ký tên vào cuốn sổ cam kết “không giữ, không thử, không sử dụng ma túy dù chỉ một lần”. Dự án đạt giải ba cuộc thi Giáo viên sáng tạo trên nền tảng CNTT năm 2017, hạng mục dự án do Sở GD-ĐT TP.HCM tổ chức.

Khi thực hiện dự án và hoàn tất công việc, GV khuyến khích HS tự định hướng, phương pháp phản hồi qua bạn học và tự đánh giá bản thân, công cụ bảng biểu sự đánh giá hợp tác, phiếu tự đánh giá bạn học. GV theo dõi thái độ làm việc của nhóm và cá nhân trong nhóm thông qua phiếu đánh giá của HS và điều chỉnh kịp thời… Sau khi hoàn tất dự án, sử dụng phương pháp “các sản phẩm” để đánh giá vì phương pháp này gần gũi với cách đánh giá truyền thống trong dạy học tại Việt Nam nên có nhiều thuận lợi hơn cho GV và HS. Sử dụng công cụ “thang rubrics” để đánh giá vì công cụ này không chỉ để đánh giá một cách tổng thể một sản phẩm cụ thể mà còn mô tả chi tiết các mức độ thực hiện cho từng công đoạn của nhiệm vụ, qua đó GV có thể đánh giá được hoạt động của HS trên từng tiêu chí đã đặt ra. Mục đích là khắc phục tình trạng mơ hồ về chất lượng của sản phẩm cuối cùng; để đo lường được sự tiến bộ và khả năng phát huy điểm mạnh cũng như tự cải thiện của HS, để nâng cao hiệu quả dạy và học.

Chi tiết dự án

Trước khi bắt đầu dự án (tuần 1) là phần giới thiệu chi tiết về dự án. Sau khi HS nghe tuyên truyền về ma túy, tiến hành khảo sát HS bằng bảng K-W-L, sử dụng phương pháp động não kích thích nhu cầu tìm hiểu của HS bằng câu hỏi khái quát.

Thực hiện dự án (tuần 2 → tuần 4)

Sau khi hoàn tất dự án: HS làm bài kiểm tra cá nhân nhỏ. GV tổng kết dự án, đánh giá và nhận xét quá trình thực hiện dự án. Với HS tiếp thu chậm, GV chia nhóm đồng đều về học lực (mỗi nhóm đều có HS giỏi và yếu). Sau đó GV góp ý với cả nhóm hoặc nhóm trưởng chia những phần việc vừa sức cho những HS tiếp thu chậm tùy theo khả năng của HS đó. Với HS không biết tiếng Anh: GV giới thiệu một số trang web tiếng Việt, tiếng Anh, từ điển chuyên ngành để các em tham khảo và tìm kiếm tài liệu. Với HS năng khiếu: GV đặt ra một số câu hỏi mở cho HS năng khiếu kích thích lòng say mê học hỏi, bổ trợ kiến thức, khuyến khích tìm hiểu bằng cách cho điểm cộng vào điểm đánh giá cá nhân. GV cung cấp những tài liệu chuyên sâu để HS có thể khám phá, tìm hiểu những điều mới mẻ.

Bài, ảnh: Trần An