Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Huỳnh Thành Đạt đề nghị Bộ GD-ĐT, Bộ Khoa học và Công nghệ sớm tham mưu Chính phủ ban hành các văn bản hướng dẫn triển khai Chiến lược AI trong giáo dục; đặc biệt là Khung đạo đức AI trong trường học và chương trình, tài liệu AI cho cấp phổ thông.
Sáng 25-10, tại TP.HCM đã diễn ra tọa đàm “Đẩy mạnh ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giáo dục và đào tạo – Những lợi ích và thách thức” do Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương phối hợp với Báo Sài Gòn giải phóng tổ chức.
Phát biểu đề dẫn tọa đàm, nhà báo Nguyễn Khắc Văn – Quyền Tổng Biên tập Báo Sài Gòn giải phóng nêu rõ, bên cạnh những lợi ích to lớn, việc ứng dụng AI trong giáo dục cũng đặt ra nhiều thách thức: từ vấn đề an toàn dữ liệu, đạo đức học thuật, năng lực số của giáo viên, đến nguy cơ phụ thuộc công nghệ, chênh lệch hạ tầng giữa các vùng miền.
Thực tế tiên phong của TP.HCM
Tại TP.HCM, Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong là đơn vị tiên phong đưa AI vào giảng dạy từ năm học 2019-2020 theo chủ trương thực hiện thí điểm của UBND TP. Chia sẻ tại tọa đàm, cô Phạm Thị Bé Hiền – Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong cho biết, thời điểm đầu triển khai trường tổ chức theo mô hình 2 cấp độ: Cấp độ phổ cập AI: áp dụng cho tất cả học sinh lớp 10; Cấp độ nâng cao chuyên sâu: chủ yếu lập trình và nghiên cứu chuyên sâu cho học sinh lớp 11, 12 yêu thích, đủ năng lực và có nhu cầu nghiên cứu chuyên sâu AI.
Từ năm học 2023-2024, sau khi đánh giá lại mức độ, nhu cầu, năng lực của học sinh và xu thế công nghệ số, nhà trường điều chỉnh việc giảng dạy AI theo mô hình 3 cấp độ để học sinh dễ tiếp cận hơn: Cấp độ phổ cập (áp dụng cho tất cả học sinh lớp 10): Học nền tảng công nghệ AI, lập trình cơ bản và ứng dụng, phân tích dữ liệu, tư duy thiết kế, điện toán đám mây; Cấp độ nâng cao và ứng dụng ở mức độ vừa (áp dụng cho tất cả học sinh lớp 11, 12): Nền tảng nâng cao AI, lập trình Python trên web, kỹ năng phân tích dữ liệu và làm sạch dữ liệu, thiết kế và tích hợp ứng dụng, kết nối API, chuyên sâu dữ liệu và AI thực tiễn, phân tích và trực quan hóa, học máy, nghiên cứu AI, làm dự án nhỏ…
Và cấp độ AI nâng cao chuyên sâu nghiên cứu dành cho những học sinh định hướng ngành trí tuệ nhân tạo ở bậc đại học hoặc những học sinh nghiên cứu khoa học về lĩnh vực trí tuệ nhân tạo…
Sau 7 năm tiên phong thí điểm giảng dạy AI, cô Hiền đánh giá đã giúp học sinh cập nhật kiến thức công nghệ hiện đại, trang bị kiến thức và kĩ năng cốt lõi, phát triển tư duy ứng dụng và giải quyết vấn đề. Nâng cao ý thức, đạo đức AI, kĩ năng, trách nhiệm sử dụng AI an toàn. Khi được tiếp cận với AI, lập trình AI, một số học sinh yêu thích, có năng lực đã bắt đầu tìm hiểu và nghiên cứu chuyên sâu, các em có những ý tưởng sáng tạo bắt đầu làm đề tài nghiên cứu AI, dự cuộc thi KHKT cấp trường, cấp TP, quốc gia. Giáo viên tin học của trường tham gia hướng dẫn học sinh nghiên cứu khoa học lĩnh vực phần mềm hệ thống ứng dụng AI. Đặc biệt, những năm đầu ứng dụng nghiên cứu AI, các dự án của học sinh đã đạt giải cấp TP, cấp quốc gia cuộc thi KHKT của Bộ GD-ĐT. Nổi bật nhất là năm 2024, 2025, các dự án có ứng dụng AI của trường đã chạm được giải quốc tế.
Cô Hiền khẳng định, việc cho học sinh tiếp cận AI một cách bài bản, có hệ thống từ cấp phổ thông là rất cần thiết trong thời đại công nghệ số ngày nay và đúng hướng với chủ trương của Bộ Chính trị. Tuy nhiên, từ thực tế giảng dạy tại trường khi vẫn gặp khó khăn chưa có nguồn giáo viên được đào tạo giảng dạy AI, nhà trường phải hợp đồng với chuyên gia AI giảng dạy chính và các kĩ sư AI trợ giảng, cô Hiền kiến nghị rằng thời gian tới cần có chương trình đào tạo chính quy giáo viên dạy trí tuệ nhân tạo cho cấp phổ thông.
Chia sẻ kinh nghiệm xây dựng nền tảng phát triển kỹ năng công dân số cho học sinh tiểu học trong kỷ nguyên AI tại tọa đàm, cô Đỗ Ngọc Chi – Hiệu trưởng Trường Tiểu học Nguyễn Bỉnh Khiêm cho biết, nhà trường xác định rõ 3 trụ cột, bao gồm: xây dựng hạ tầng; bồi dưỡng đội ngũ; đổi mới cách dạy, cách học, để chuyển đổi số thực sự chạm đến từng lớp học, từng học sinh.
Với 3 nhóm giải pháp cốt lõi trên, sau gần 1 năm thực hiện, cô Chi cho biết 100% giáo viên đã soạn giảng tích hợp kĩ năng công dân số; 100% học sinh được thực hành kỹ năng số mỗi tuần; Hơn 95% phụ huynh đồng hành cùng con trong việc học và sử dụng công nghệ an toàn.
“Chuyển đổi số trong giáo dục không chỉ là trang bị thiết bị hay phần mềm, mà là hành trình chuyển hóa nhận thức, văn hóa và năng lực con người. Khi mỗi giáo viên biết làm chủ công nghệ, lấy công nghệ làm công cụ để khơi dậy sáng tạo; Khi mỗi học sinh được học, được trải nghiệm và biết sử dụng công nghệ một cách an toàn, nhân văn; Khi mỗi phụ huynh trở thành người đồng hành cùng con trong thế giới số thì lúc đó, chuyển đổi số mới thật sự đi vào đời sống giáo dục, trở thành sức mạnh mềm của một ngôi trường hạnh phúc và thông minh” – cô Chi nêu.
Trong khi đó, bà Nguyễn Phương Lan, Tổng Giám đốc Tập đoàn EMG Education, cho biết, việc đẩy mạnh ứng dụng AI hiện đang được EMG dựa trên 3 trụ cột chiến lược là: Đào tạo tiếng Anh; Đào tạo năng lực số; Các công nghệ lõi ứng dụng AI kết hợp Metaverse.
AI được ứng dụng trong chương trình tiếng Anh tích hợp; ứng dụng công nghệ AI EMG IMMERSIVE LEARNING (dạy tiếng Anh theo mô hình đắm chìm ngôn ngữ tổng thể) và ứng dụng công nghệ AI trong công tác khảo thí. Qua đó, hình thành hệ sinh thái khép kín có sự tham gia của AI, từ học tập đến đánh giá khảo thí: tạo và quản lý ngân hàng đề thông minh, hỗ trợ chấm thi và đánh giá năng lực, trợ lý ảo và giáo viên ảo AI để hỗ trợ luyện thi, phân tích dữ liệu đánh giá…
Những khuyến nghị
TS.Lê Thị Mai Hoa – Phó Vụ trưởng, Vụ Giáo dục Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, đưa ra 6 khuyến nghị đưa AI và giảng dạy:
Thứ nhất, xây dựng chương trình hiểu biết về trí tuệ nhân tạo quốc gia “AI Literacy quốc gia” dành cho học sinh và giáo viên ở các cấp học từ tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông. Đây là một hướng đi cụ thể hóa theo chỉ đạo của Nghị quyết số 71-NQ/TW về “phổ cập và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số, trí tuệ nhân tạo trong giáo dục, đào tạo”.
Thứ hai, đẩy mạnh đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên về kỹ năng số và đạo đức sử dụng AI. Việc đào tạo giáo viên không chỉ dừng lại ở kỹ năng công nghệ, mà còn phải chú trọng đến năng lực đánh giá, định hướng, và bảo đảm an toàn học đường trong môi trường số, gắn với phẩm chất đạo đức nghề nghiệp.
Thứ ba, tích hợp AI vào các môn học STEM (Toán, Lý, Hóa, Tin học) thay vì tách biệt thành môn riêng.
Thứ tư, xây dựng khung quy định về đạo đức học thuật và sử dụng AI trong nghiên cứu, giảng dạy.
Thứ năm, đầu tư phát triển hạ tầng số và các nền tảng AI “Make in Vietnam” phù hợp với dữ liệu và ngôn ngữ tiếng Việt.
Thứ sáu, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, truyền thông phổ cập nhận thức về AI trong giáo dục và đào tạo tới các cơ sở đào tạo, các nhà trường phổ thông, các địa phương, người học, người dạy và cộng đồng giáo dục.
Thẳng thắn bày tỏ quan điểm tại tọa đàm, GS.TSKH Hoàng Văn Kiếm – nguyên Chủ tịch Hội đồng chức danh Giáo sư Nhà nước ngành CNTT, nguyên Hiệu trưởng Trường ĐH Công nghệ thông tin – ĐHQG TP.HCM cảnh báo, đưa AI vào giảng dạy mà không có kiểm soát sẽ là con dao 2 lưỡi…
Nêu thực tiễn tại một số quốc gia, trong đó có Hàn Quốc khi đưa AI vào giảng dạy cho học sinh phổ thông thì EQ của học sinh giảm sút, ông cho rằng việc “đi chậm” giúp Việt Nam có đánh giá, học hỏi, rút kinh nghiệm, làm sao Việt Nam hóa khi đưa AI vào giảng dạy cho học sinh.
Ông gợi ý, đưa AI vào giảng dạy ở bậc phổ thông có thể bắt đầu từ tiểu học song cần có chọn lọc, làm thế nào để hình thành cho các em trí tuệ tiếp nhận dùng AI rèn luyện với dữ liệu nhỏ để củng cố năng lực phán đoán, quan sát, giáo dục các em về cái hay, cái đẹp. Ở bậc THCS thì đi vào từ dữ liệu vừa, THPT là dữ liệu lớn.
“Khó nhất hiện nay là lực lượng giáo viên. Kinh nghiệm thất bại tại Hàn Quốc là vừa dạy vừa bồi dưỡng giáo viên nên rất khó. Việt Nam nên bắt đầu từ giáo viên tin học, tích hợp vào môn tin học. Việc đưa AI vào giảng dạy cần thận trọng, tập huấn giáo viên nghiêm túc, thẩm định tài liệu bài bản. Đưa ra các quy định và có chế tài…” – GS.TSKH Hoàng Văn Kiếm khuyên nghị.
Đề nghị có khung đạo đức AI trong trường học
Kết luận tọa đàm, Ủy viên Trung ương Đảng Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Huỳnh Thành Đạt – đề nghị Bộ GD-ĐT, Bộ Khoa học và Công nghệ sớm tham mưu Chính phủ ban hành các văn bản hướng dẫn triển khai Chiến lược AI trong giáo dục; đặc biệt là Khung đạo đức AI trong trường học và chương trình, tài liệu AI cho cấp phổ thông.
Cạnh đó, đề xuất Chính phủ và các bộ, ngành nghiên cứu xây dựng Quỹ chuyển đổi số trong giáo dục đại học – một quỹ đầu tư chiến lược, có cơ chế, chính sách đột phá để thu hút nguồn lực xã hội hóa, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào hạ tầng số và các giải pháp AI trong giáo dục.
Giáo dục đại học cần đào tạo chủ động, tiên phong trong đổi mới, học hỏi các mô hình thành công thay vì bị động phụ thuộc vào các giải pháp bên ngoài.
Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương cũng kêu gọi cộng đồng doanh nghiệp thay đổi tư duy, chuyển từ vai trò là “người sử dụng lao động” thụ động sang vị thế là “người đồng kiến tạo” ra nguồn nhân lực.
Song song đó, đề nghị các cơ quan thông tấn, báo chí tiếp tục tuyên truyền, nâng cao nhận thức về cả lợi ích và thách thức của AI, tạo sự đồng thuận xã hội và tâm thế chủ động, sẵn sàng hội nhập cho người dân.
Yến Hoa
Bình luận (0)