Đề án 1 triệu căn nhà ở xã hội: Thủ tục cần đơn giản để đẩy nhanh tiến độ

Nhằm đảm bảo chỗ ở an toàn cho người dân, đặc biệt là công chức, viên chức, người lao động tại các địa phương có đông dân nhập cư; ngày 3-4-2023, Thủ tướng đã ban hành quyết định phê duyệt đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội (NƠXH) cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030”, cùng với đó Chính phủ cũng có quyết định giao Ngân hàng Nhà nước triển khai gói tín dụng ưu đãi 120.000 tỷ đồng cho phát triển NƠXH, nhà ở công nhân (NƠCN) và cải tạo chung cư cũ. Sau gần 2 tháng triển khai cho thấy có rất nhiều khó khăn cần phải nhanh chóng tháo gỡ để 1 triệu căn NƠXH không chỉ là nhà trên giấy…

Thiếu quỹ đất, thủ tục phức tạp nên việc triển khai đề án 1 triệu căn nhà ở xã hội gặp không ít khó khăn

Thủ tục đầu tư dự án còn phức tạp

Đây là nhận xét chung của nhiều địa phương tại Hội nghị triển khai đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ NƠXH cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030” do Bộ Xây dựng tổ chức trong tháng 5 vừa qua.

Tại hội nghị, ông Nguyễn Văn Sinh – Thứ trưởng Bộ Xây dựng – cho biết, đến ngày 18-5, cả nước đã hoàn thành 41 dự án NƠXH khu vực đô thị với quy mô xây dựng 19.516 căn; đang tiếp tục triển khai 294 dự án/quy mô xây dựng 288.499 căn. Cụ thể, Chương trình phát triển NƠXH dành cho công nhân khu công nghiệp đã hoàn thành đầu tư xây dựng 7 dự án/quy mô xây dựng 5.314 căn, đang tiếp tục triển khai 93 dự án/quy mô xây dựng 127.272 căn; Chương trình phát triển NƠXH cho người thu nhập thấp tại khu vực đô thị, hoàn thành việc đầu tư xây dựng 34 dự án/quy mô xây dựng 14.202 căn, đang tiếp tục triển khai 201 dự án/quy mô xây dựng 161.227 căn.

Tuy nhiên, về phía địa phương, ông Bùi Xuân Cường – Phó Chủ tịch UBND TP.HCM – cho biết, TP.HCM là địa phương có nhu cầu rất lớn về NƠXH cho người có thu nhập thấp và một số lượng rất lớn công nhân trong các khu công nghiệp, khu chế xuất. TP đặt mục tiêu giai đoạn 2021-2025 phát triển khoảng 2,5 triệu m2 sàn NƠXH (tương ứng khoảng 35.000 căn), giai đoạn 2026-2030 phát triển khoảng 4,08 triệu m2 sàn NƠXH (tương ứng khoảng 58.000 căn). Thế nhưng, việc triển khai đang gặp hàng loạt vướng mắc không dễ tháo gỡ.

“Thủ tục đầu tư dự án NƠXH còn phức tạp. Ngoài thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, công nhận nhà đầu tư, phê duyệt quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500, giao đất, tính tiền sử dụng đất sau đó mới đến thực hiện thủ tục miễn tiền sử dụng đất, ký quỹ như nhà ở thương mại. Không chỉ vậy, các dự án NƠXH phải thực hiện thêm các thủ tục như: Thẩm định giá bán NƠXH; xác nhận đối tượng mua, thuê mua NƠXH; kiểm toán chi phí để xác định lợi nhuận định mức…”, ông Cường lý giải.

Cũng là địa phương có nhu cầu NƠXH, NƠCN cao, ông Nguyễn Văn Dành – Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương – tâm tư: “Trình tự thủ tục đầu tư xây dựng, mua bán NƠXH còn phức tạp và kéo dài như: dự án NƠXH được miễn tiền sử dụng đất nhưng vẫn phải thực hiện thủ tục tính tiền sử dụng đất để miễn; đối tượng hưởng chính sách NƠXH phải được các cơ quan có thẩm quyền thẩm định; chính sách ưu đãi cho chủ đầu tư dự án NƠXH, NƠCN chưa đủ hấp dẫn, không thu hút, khuyến khích chủ đầu tư; quy định phải dành tối thiểu 20% diện tích NƠXH trong dự án để cho thuê và chủ đầu tư chỉ được bán sau 5 năm đưa vào sử dụng – thực tế có nhiều dự án không cho thuê được dẫn đến tình trạng các căn hộ để không, lãng phí trong khi đó chủ đầu tư không được bán dẫn đến không thu hồi được vốn gây lãng phí xã hội và giảm thu hút đầu tư vào phân khúc NƠXH để cho thuê…”.

Từ thực tế này, nhiều ý kiến cho rằng cần phải kịp thời tháo gỡ những “nút thắt” để việc triển khai đề án 1 triệu căn NƠXH được hiệu quả, đáp ứng đủ nhu cầu về nhà ở của đông đảo người lao động thu nhập thấp…

Phải có quỹ đất xây dựng nhà ở xã hội

Cuối tháng 5, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cũng đã làm việc với lãnh đạo Bộ Xây dựng, Ngân hàng Nhà nước, Văn phòng Chính phủ… về tiến độ triển khai gói tín dụng ưu đãi 120.000 tỷ đồng.

Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, về đối tượng của gói tín dụng 120.000 tỷ đồng, hiện nay có khoảng 100 dự án NƠXH, NƠCN (tại 36 địa phương) đã được cấp phép xây dựng, triển khai đầu tư xây dựng với tổng số 85.662 căn/tổng mức đầu tư khoảng 70.000 tỷ đồng. Ngoài ra còn có 7 dự án cải tạo chung cư cũ (tại 4 địa phương) với nhu cầu vốn vay khoảng 4.130 tỷ đồng.

Ông Nguyễn Thanh Nghị – Bộ trưởng Bộ Xây dựng – cũng cho biết, ngoài các dự án trên, tỉnh Bắc Giang đã công bố 12 dự án đủ điều kiện vay vốn. Một số địa phương như Hà Nội, Bình Dương, Đồng Nai đang tích cực triển khai các dự án NƠXH, NƠCN. Trong đó, Hà Nội hiện có hơn 4.000 căn NƠXH được đưa ra thị trường và khoảng 40 dự án đang triển khai.

Trong tháng 4-2023, Bộ Xây dựng và Ngân hàng Nhà nước đã khẩn trương hướng dẫn, đôn đốc thực hiện, giảm bớt thủ tục, rút ngắn thời gian thẩm định hồ sơ để doanh nghiệp sớm tiếp cận nguồn vốn vay. Mặc dù vậy, gói tín dụng 120.000 tỷ đồng (được huy động từ nguồn vốn của 4 ngân hàng thương mại Nhà nước với lãi suất giảm 2%/năm so với lãi suất thương mại; thời hạn giải ngân đến hết năm 2030) vẫn chưa giải ngân được.

Xung quanh vấn đề này, ông Trần Văn Sơn – Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ – cho rằng, nhu cầu về NƠXH rất lớn nhưng trong quá trình triển khai vẫn còn không ít vướng mắc về bố trí quỹ đất; thiếu quy hoạch phát triển NƠXH ở địa phương; quy trình miễn tiền sử dụng đất cho dự án NƠXH phức tạp, thời gian kéo dài… Vì vậy, một số doanh nghiệp đang chờ đợi Luật Nhà ở (sửa đổi) có hiệu lực với quy trình, thủ tục thông thoáng hơn. Bên cạnh đó, do các văn bản hướng dẫn mới được ban hành (trong tháng 4-2023) nên các địa phương vẫn đang thực hiện lập danh mục dự án NƠXH, NƠCN và những đối tượng đủ điều kiện vay vốn.

Phát biểu kết luận, Phó Thủ tướng nhấn mạnh, việc triển khai gói tín dụng 120.000 tỷ đồng không phải để “giải cứu” thị trường bất động sản mà là góp phần thực hiện đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ NƠXH cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030”. Hiện nay, hầu hết các vướng mắc về quy trình, thủ tục thực hiện dự án NƠXH, NƠCN, điều kiện để được mua NƠXH, NƠCN đang được sửa đổi, bổ sung trong Luật Nhà ở, Luật Đất đai và cơ bản được tháo gỡ toàn bộ sau khi các luật này có hiệu lực.

“Trước mắt, các địa phương cần đẩy nhanh việc lập quy hoạch, bố trí quỹ đất xây dựng NƠXH, NƠCN tại các vị trí phù hợp, thuận tiện, có quy mô lớn, đầy đủ hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, nhất là tại những TP như Hà Nội, TP.HCM… Ngân hàng Nhà nước và Bộ Xây dựng nghiên cứu, đề xuất phương án, thời gian hỗ trợ lãi suất phù hợp cho các chủ đầu tư, người mua nhà đủ điều kiện vay vốn từ gói tín dụng 120.000 tỷ đồng”, Phó Thủ tướng chỉ đạo.

Tuấn Anh