Đề án ngoại ngữ quốc gia 2020: Đồng loạt các tỉnh phía Nam than khó

Theo báo cáo của Ban quản lý (BQL) đề án, đến nay toàn quốc mới có 36/63 đơn vị gửi kế hoạch triển khai nhiệm vụ năm 2014. Theo ông Lê Hoàng Tươi, Giám đốc Sở GD-ĐT tỉnh Hậu Giang: Để được cấp kinh phí đối ứng cho đề án thì các sở GD-ĐT phải trình kế hoạch sớm để được HĐND tỉnh duyệt vào tháng 10-2013. Chúng tôi cũng làm như vậy nhưng khi trình lên, HĐND tỉnh cho rằng chương trình mục tiêu quốc gia không ghi kinh phí cho đề án, trong khi tỉnh phải dành ngân sách cho các chương trình trọng điểm như xây dựng nông thôn mới, phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi… nên không còn nguồn. Chúng tôi đã cố gắng “xoay xở” để được cấp 400 triệu đồng từ nguồn ngân sách phục vụ công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên (GV), còn việc xây dựng mô hình trường điển hình nhằm thực hiện đổi mới toàn diện công tác dạy và học ngoại ngữ thì không làm được do không thuộc tỉnh được BQL đề án cấp kinh phí, vì không có nguồn đối ứng. Hiện chúng tôi rất lo lắng vì qua thanh tra của Bộ GD-ĐT, tỉnh mới đạt gần 20% các chuẩn của ngoại ngữ, đến năm 2020 phải hoàn thành hơn 80% còn lại như mục tiêu đề ra thì rất khó, nếu các điều kiện hoạt động không được cải thiện.

Đây cũng là khó khăn chung của nhiều tỉnh khu vực phía Nam. Ông Nguyễn Hồng Oanh, Giám đốc Sở GD-ĐT tỉnh Tiền Giang, cũng bày tỏ lo ngại: “Đề án được UBND tỉnh phê duyệt 380 tỷ đồng nhưng năm 2014 kế hoạch hoạt động của đề án không được phê duyệt do ngân sách tỉnh phải tập trung cho các chương trình trọng điểm”.

Về đề nghị của Bộ GD-ĐT yêu cầu các trường ĐH, CĐ có đào tạo GV ngoại ngữ phải đảm bảo khi sinh viên ra trường cần đạt trình độ theo quy định của khung tham chiếu châu Âu, để địa phương không tốn kinh phí đào tạo lại. Trên thực tế hiện nay, nhiều nơi bồi dưỡng GV đạt kết quả rất thấp, chẳng hạn Sở GD-ĐT tỉnh Trà Vinh phối hợp Trường ĐH Trà Vinh mở lớp bồi dưỡng cho 30 GV. Kết thúc khóa học chỉ có 3 người đạt trình độ và thi đậu. Ông Nguyễn Hồng Oanh, Giám đốc Sở GD-ĐT tỉnh Tiền Giang, băn khoăn: Chúng tôi đề nghị Bộ GD-ĐT tham mưu cho Bộ Nội vụ quy định về quy chế tuyển dụng GV là chỉ nhận GV ngoại ngữ khi tốt nghiệp ĐH phải đạt trình độ tối thiểu là C1. Hiện nay chúng tôi chưa dám làm vì chưa có quy định của Sở Nội vụ. “Ngoài ra việc đạt được chuẩn theo khung tham chiếu châu Âu phần lớn là do ý thức học tập của GV. Tiền Giang đã tốn nhiều tiền mở các lớp bồi dưỡng nhưng một bộ phận GV không có động cơ học tập. Họ dự nhiều lớp nhưng thi đều không đạt. Chúng tôi đề xuất với Bộ GD-ĐT đến một thời điểm nhất định, những GV nào không đạt chuẩn theo quy định, nên phân công họ nhiệm vụ khác”, ông Oanh đề xuất.

Về phía các trường cũng có những khó khăn riêng, ThS. Hoàng Hữu Lự, Phó hiệu trưởng Trường ĐH Sài Gòn, cho biết: BQL đề án không có văn bản hướng dẫn nên trường không biết sử dụng kinh phí cụ thể ra sao? Bao nhiêu cho đào tạo lại giảng viên? Bao nhiêu để tăng cường trang thiết bị? “Trường chúng tôi đã xây dựng kế hoạch đào tạo sinh viên ra trường phải đạt trình độ theo chuẩn tham chiếu khung năng lực châu Âu do Bộ GD-ĐT đề ra. Để đạt yêu cầu trường đã cử một số giảng viên sang nước ngoài bồi dưỡng ngoại ngữ và tăng cường cơ sở vật chất cho dạy và học. Nhưng hiện nay hoạt động chủ yếu từ vốn kinh phí đối ứng của trường, bởi kinh phí của BQL đề án cấp về UBND tỉnh, thành nhưng trường không trực thuộc Sở GD-ĐT và đề án của địa phương nên gặp khó trong việc được cấp kinh phí hoạt động. Đề nghị BQL nghiên cứu cách làm phù hợp bằng cách phân thẳng kinh phí về các trường ĐH và CĐ nằm trong đề án”, ông Lự đề xuất.

Theo kế hoạch, đến năm 2020 đề án sẽ triển khai đại trà nhưng hiện nay, số GV đạt chuẩn theo khung tham chiếu châu Âu của Bộ GD-ĐT, và tỷ lệ HS theo học chương trình thí điểm tiếng Anh tại các tỉnh phía Nam rất thấp. Tỉnh Bến Tre, sau nhiều lớp tập huấn, bồi dưỡng cũng chỉ khoảng 10% GV ngoại ngữ đạt chuẩn. Ông Nguyễn Văn Huấn, Phó giám đốc Sở GD-ĐT tỉnh Bến Tre băn khoăn: “Không biết tỉnh có đạt được lộ trình đến năm 2020 triển khai đại trà? Nhiều lớp bồi dưỡng GV từ bậc A1 lên B1, sau khóa tập huấn 3 tháng, không ai đạt được chuẩn!”. Tỉnh Trà Vinh chưa đến 10% học sinh học chương trình thí điểm của bộ. Năm học 2013-2014, qua khảo sát 4.000 học sinh hoàn thành chương trình THCS, chỉ 22 em đủ điều kiện học chương trình thí điểm ở lớp 10… Khó khăn hơn là những chính sách chưa đồng bộ với mục tiêu đổi mới việc dạy và học ngoại ngữ trong trường phổ thông, như thông tư 32 không coi ngoại ngữ là môn học bắt buộc; thông tư 35 không có biên chế GV ngoại ngữ ở bậc tiểu học; rồi kỳ thi tốt nghiệp THPT năm học 2013-2014 đưa ngoại ngữ thành môn tự chọn, ảnh hưởng lớn đến động cơ học tập của học sinh… Đồng quan điểm, ông Trần Trọng Khiếm, Giám đốc Sở GD-ĐT TP.Cần Thơ, nêu thực tế: Chương trình tiếng Anh thí điểm ở bậc tiểu học dạy 4 tiết/ tuần nên chúng tôi chỉ triển khai tại những trường dạy 2 buổi/ ngày, phần lớn bắt đầu từ lớp 3. Do không có định mức biên chế GV ngoại ngữ nên việc triển khai đề án ở bậc tiểu học không chính danh, GV dạy như làm lén. “Ngoài ra trong khi các nước trong khu vực như Singapore, Philippines, Indonesia… coi tiếng Anh là ngôn ngữ thứ hai nên việc dạy và học rất thuận lợi, đạt hiệu quả cao, thì ở nước ta, các chủ trương chính sách về dạy và học ngoại ngữ trong nhà trường lại đi ngược nhau? Rất khó cho việc động viên học sinh học môn này”, ông Khiếm cho biết thêm.

Đại diện Bộ GD-ĐT và BQL đề án ghi nhận những đóng góp của các đại biểu và sẽ trình với Bộ GD-ĐT. Bà Trần Thị Thắm, Phó vụ trưởng Vụ Giáo dục tiểu học, Bộ GD-ĐT, cho biết: “Trong giai đoạn hiện nay, các địa phương, đơn vị cần tập trung ưu tiên việc đào tạo lại và bồi dưỡng đội ngũ GV về năng lực ngoại ngữ, phương pháp dạy học. Vụ Tiểu học và Vụ Trung học sẽ phối hợp tìm phương pháp kiểm tra đầu vào lớp 6 chương trình thí điểm tiếng Anh. Chúng tôi cũng đã soạn nội dung thay đổi thông tư 32 để coi tiếng Anh là môn học bắt buộc, và thay đổi thông tư 35. Những điều chỉnh này sẽ đưa lên mạng để xã hội và các thầy cô giáo góp ý”.

Bài, ảnh: Đan Phượng