Chiều 17-12-2025, tại TP.Cần Thơ, Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam, Campuchia và Lào phối hợp Viện Kinh tế – Xã hội TP.Cần Thơ và VCCI Chi nhánh ĐBSCL tổ chức hội nghị công bố kết quả nghiên cứu: “Ở lại hay di cư: Cuộc sống vùng ĐBSCL ở Việt Nam”.
Theo nhận định của các chuyên gia: Việc công bố báo cáo được kỳ vọng sẽ thúc đẩy thêm các cuộc đối thoại và hành động trên con đường đưa Việt Nam trở thành quốc gia có thu nhập trung bình cao, tiến tới quốc gia có thu nhập cao.
Báo cáo cho thấy, trong nhiều thập kỷ, vùng châu thổ với hơn 18 triệu dân này là một trong những vùng sản xuất nông nghiệp trọng điểm của thế giới; và đóng vai trò trung tâm trong công cuộc giảm nghèo quốc gia. Nhưng những năm gần đây, tỷ lệ hộ nghèo đã tăng trở lại do tác động của biến đổi khí hậu (BĐKH), gây hạn hán, xâm nhập mặn, lũ lụt; sạt lở và nắng nóng cực đoan. Những cú sốc môi trường liên tiếp đã làm suy giảm thu nhập từ nông nghiệp – trụ cột sinh kế của hàng triệu hộ dân trong vùng, đồng thời làm tăng áp lực di cư… Khoảng 10 năm qua, gần 1,7 triệu người dân ĐBSCL di cư để tìm kiếm sinh kế ổn định hơn. Tuy nhiên, di cư không phải lúc nào cũng là “lối thoát” hiệu quả: 14% hộ gia đình trong vùng có thành viên đi làm ăn xa, nhưng chỉ 58% trong số đó nhận được tiền gửi về. Đáng chú ý, gần một nửa số khoản tiền gửi có giá trị dưới 5 triệu đồng/năm, mức không đủ để giúp các hộ gia đình thoát nghèo theo chuẩn quốc gia.
Trong khi Việt Nam đã chuyển đổi cơ cấu nhanh chóng, chuyển lao động từ nông nghiệp sang các ngành có năng suất cao hơn, nhưng tại ĐBSCL, tỷ lệ lao động trong nông nghiệp ở ĐBSCL cao hơn đáng kể so với các khu vực khác của Việt Nam. Ngay cả khi rời khỏi nông nghiệp, thu nhập họ nhận được vẫn thấp hơn so với các vùng khác. Điều này hạn chế tăng trưởng thu nhập chung và khiến các hộ gia đình dễ bị tổn thương hơn trước các cú sốc.
Từ các phân tích về sinh kế, di cư và rủi ro môi trường, Ngân hàng Thế giới xác định 5 lĩnh vực chính sách ưu tiên để ĐBSCL có thể thích ứng, phục hồi và phát triển trong bối cảnh tương lai nhiều bất định: Trước tiên là đầu tư vào giáo dục và phát triển kỹ năng để mở rộng cơ hội thành công cho mọi người, đặc biệt là thanh niên. Hiện đại hóa và chuyển đổi nền nông nghiệp theo hướng giảm sử dụng lao động, tăng khả năng thích ứng và tạo ra lợi nhuận lớn hơn. Đầu tư vào cơ sở hạ tầng địa phương để thu hút doanh nghiệp, tăng cường tính kết nối và giảm chi phí giao dịch. Thúc đẩy di cư an toàn, tự nguyện, coi đó là một chiến lược thích ứng cho những người muốn tìm kiếm cơ hội ngoài vùng ĐBSCL. Xây dựng hệ thống an sinh xã hội thích ứng để hỗ trợ đối tượng bị ảnh hưởng bởi các cú sốc, nhất là người không thể hoặc không muốn di cư.
Phát biểu tại hội nghị, ông Nguyễn Tuấn Anh – Phó Trưởng ban Chính sách, chiến lược Trung ương khẳng định: Nghị quyết số 13-NQ/TW của Bộ Chính trị đặt ra yêu cầu đổi mới tư duy phát triển đối với ĐBSCL: Chuyển cách tiếp cận từ “ứng phó” sang chủ động thích ứng; và nhất quán coi con người là trung tâm của phát triển. Ở phương diện này, có thể thấy những phân tích và khuyến nghị trong báo cáo của Ngân hàng Thế giới rất tương đồng và bổ trợ cho những định hướng lớn của nghị quyết: “Vấn đề của ĐBSCL không phải là việc người dân “ở lại hay di cư”, mà là làm sao để người dân có thể “sống tốt hơn” dù lựa chọn ở đâu. Vấn đề cốt lõi là tạo ra một môi trường phát triển đủ hấp dẫn và an toàn, để người dân có thể yên tâm gắn bó, hoặc chủ động tìm kiếm những cơ hội phát triển mới, mà không rơi vào tình thế dễ bị tổn thương. Tinh thần này cũng được thể hiện trong Dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội XIV của Đảng, khi nhấn mạnh yêu cầu phát triển bao trùm, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và khả năng chống chịu của nền kinh tế – xã hội trước các cú sốc bên ngoài, đặc biệt là BĐKH” – ông Tuấn trình bày.
Tại hội nghị, các đại biểu đã trao đổi những giải pháp cần thiết để khai thác thế mạnh đặc trưng của vùng; nêu những mô hình hiệu quả trong ứng phó với BĐKH, và phát triển kinh tế – xã hội mà nhiều tỉnh, thành của ĐBSCL đã thực hiện; kiến nghị các chính sách, cơ chế để khắc phục những khó khăn, thách thức, giúp phát triển ĐBSCL nói riêng và sự thịnh vượng lâu dài của Việt Nam nói chung.
Đan Phượng
Bình luận (0)