Để nói và viết đúng tiếng Việt

Đó là những giải pháp cơ bản được các chuyên gia giáo dục, thầy cô giáo nêu ra tại hội thảo khoa học “Biện pháp giáo dục HS nói đúng tiếng Việt, viết đúng chữ Việt trong trường phổ thông”, do Hội Khoa học tâm lý và giáo dục Tiền Giang tổ chức.

Hiện nay, kỹ năng nghe, đọc nhất là nói và viết của HS tiểu học, THCS còn nhiều điều mà các nhà quản lý giáo dục, giáo viên và phụ huynh phải băn khoăn, lo lắng. Theo báo cáo từ Phòng GD-ĐT huyện Cai Lậy, qua khảo sát 25/40 trường tiểu học trong huyện có 1.419 em nói sai, 874 em viết sai âm R/G; 1.320 em nói sai, 653 em viết sai âm T/Tr. Trong khi đó ở 29/29 trường THCS, số HS nói sai, viết sai các âm trên lại cao hơn. Cụ thể: Âm R/G nói sai 2.160 em, viết sai 971 em; âm T/Tr nói sai 2.041 em, viết sai 1.448 em. Ngoài ra còn có không ít HS nói sai, nói ngọng, viết chữ chưa đúng mẫu các chữ cái. Bên cạnh đó, việc viết sai chính tả của HS ngày càng trở nên phổ biến hơn. Qua khảo sát của thầy Võ Văn Sơn (Trường ĐH Tiền Giang) ở 200 HS các trường THCS Bảo Định, Xuân Diệu và THPT Nguyễn Đình Chiểu (TP.Mỹ Tho), phần đông các HS thỉnh thoảng, thường xuyên và rất thường xuyên mắc các lỗi về chính tả (64,5%). Đây là mức độ khá phổ biến, chưa kể những trường hợp mà các em đã nhận ra.

Ở một góc độ khác, hiện nay lớp trẻ, đặc biệt là giới tuổi teen và cộng đồng mạng internet đang sử dụng tiếng Việt một cách vô lối, cẩu thả, thậm chí tối nghĩa và khó hiểu, đã và đang xâm hại nghiêm trọng đến sự trong sáng và vẻ đẹp của tiếng Việt. Chỉ cần lướt vào một số diễn đàn của giới trẻ, chúng ta sẽ cảm thấy lạc lõng và như sa vào “ma trận ngôn ngữ khó hiểu” của các em. Thầy Nguyễn Thành Liêm (Khoa Sư phạm, Trường ĐH Tiền Giang) đã dẫn ra hàng loạt ví dụ: “Thía” thay cho “thế”, “hok” thay cho “không”, bít – biết, lèm – làm, j – gì, kug – cũng…”. Hầu hết các em dùng ký hiệu tràn lan, “Tây – ta” lẫn lộn khiến cho cả các nhà ngôn ngữ học cũng phải “bó tay”. Việc nói ngọng chữ l, n do tính chất phương ngữ, thói quen của các vùng miền, trong nhà trường và cộng đồng đều không chú ý đến việc phát âm, viết sai và không có ý thức sửa sai.

Theo cô Trương Thị Châu Minh (giáo viên Trường THPT tư thục Ấp Bắc, TP.Mỹ Tho), có 5 nguyên nhân dẫn đến tình trạng nói sai tiếng Việt, viết chữ cẩu thả, dùng từ tùy tiện đó là: Khả năng vận dụng tiếng mẹ đẻ của HS vốn yếu kém, lại thêm tính lười biếng, ít dành thời gian cho việc học; thầy cô ngay từ bậc tiểu học đã có sự tắc trách trong giáo dục; chất lượng yếu kém của việc dạy, học văn và tiếng Việt từ cấp phổ thông mà chủ yếu là lỗi phát âm của nhiều giáo viên; HS bị cuốn hút vào internet với các trò chơi điện tử, các hình thức giải trí trực tuyến; ý chí học tập của HS chưa cao, chưa có quyết tâm và ý chí tiến thủ, nhất là không nhận được sự quan tâm đúng mức của gia đình.

NGƯT.TS Phạm Văn Khanh – Phó giám đốc Sở GD-ĐT Tiền Giang – chia sẻ: “Hiện nay, khá nhiều HS thường viết sai chính tả, nhất là lỗi dấu thanh, lỗi phụ âm đầu phụ âm cuối, giáo viên vẫn còn lúng túng trước thực trạng này nên suốt thời gian dài vẫn chưa khắc phục tốt. Hậu quả là HS lên đến bậc trung học, thậm chí học CĐ, ĐH vẫn còn viết sai chính tả, nhất là lỗi phụ âm đầu và phụ âm cuối. Nguyên nhân là do phương pháp dạy học chưa sát, giáo viên chưa thực sự quan tâm đúng mức đến việc khắc phục lỗi chính tả cho HS”. Thực tế cũng cho thấy chỉ có giáo viên ngữ văn mới sửa lỗi phát âm, chính tả cho HS. Các môn học khác hầu như giáo viên bỏ qua, thậm chí chỉ yêu cầu HS tính toán đúng, viết đúng ý. Ngoài ra một yếu tố cũng khá quan trọng tác động đến cách phát âm là do ảnh hưởng gia đình, môi trường sống có cách phát âm theo phương ngữ Nam bộ các phụ âm đầu như tr thành ch, r thành g hay v, gi thành d…

Các đại biểu tham dự hội thảo đã chia sẻ nhiều kinh nghiệm và cách làm hay, cũng như đề xuất nhiều biện pháp để giúp học sinh nói đúng tiếng Việt, viết đúng chữ Việt.

Theo cô Nguyễn Thị Kim Hưng (giáo viên Trường THCS Nguyễn Tuấn Việt, huyện Cai Lậy): “Thầy cô trong nhà trường cần sửa lỗi chính tả cho HS một cách nghiêm túc với tinh thần trách nhiệm cao. Biểu dương HS luôn viết đúng, viết tốt, không sai chính tả, đồng thời nhắc nhở các em thường xuyên trau dồi chữ viết của mình”. Song song với việc sửa lỗi chính tả thì việc giúp HS không “nói ngọng”, “nói đớt” cũng được các đại biểu thảo luận sôi nổi và thống nhất việc “chữa ngọng” được xem là nhiệm vụ của giáo viên. Cụ thể, Trường THCS Mai Thị Út (Cai Lậy) có biện pháp giúp HS kiên trì rèn luyện, tập nói nhiều lần, khuyến khích các em phát hiện âm sai và điều chỉnh lẫn nhau. Khi HS đã nhận thức được sự “thiệt thòi” của việc nói và viết ngọng thì các em sẽ tự rèn cho mình thói quen “nói chuẩn”. Bên cạnh đó, việc rèn luyện cho các em nói đúng tiếng Việt, viết đúng chữ Việt không chỉ dừng lại ở nhà trường mà còn có sự hỗ trợ tích cực từ phía gia đình, các tổ chức đoàn thể trong xã hội. Đại diện Trường Tiểu học Tam Bình 1 (huyện Cai Lậy) gợi ý: “Giáo viên định hướng cho phụ huynh thấy rõ tầm quan trọng của việc rèn nói đúng – viết đúng tiến tới nói đẹp – viết đẹp trong nhà trường, thường xuyên tạo điều kiện để con em mình viết – nói ngày càng đúng, đẹp và hoàn hảo”. Các cơ quan chức năng như thông tin, xuất bản, báo chí… cần chấn chỉnh và rà soát lại nội dung, chương trình trước khi đưa ra công chúng. Ngôn ngữ sử dụng phải hết sức trong sáng, tránh dùng từ ngữ dung tục, lạ tai, nội dung luôn có định hướng và mang tính giáo dục cao.

Dưới góc độ quản lý chuyên môn, thầy Nguyễn Thanh Hải (cán bộ Phòng GD-ĐT Cái Bè) chia sẻ kinh nghiệm: “Trong hội nghị công nhân viên chức của từng nhà trường, từ lãnh đạo, giáo viên tới các bộ phận liên quan đến hoạt động rèn HS viết đúng – viết đẹp đều phải ký cam kết đăng ký chỉ tiêu thi đua cho hoạt động này. Theo đó, các trường có thể tổ chức các hình thức sinh động để tạo môi trường phát âm, viết chuẩn tiếng Việt…”. Riêng ở huyện Cai Lậy, thầy Phạm Văn Hiên (cán bộ Phòng GD-ĐT) cho biết: “Trong năm học 2012-2013, thực hiện phong trào rèn luyện nói đúng, viết đúng chính tả cho HS tiểu học và THCS, trước mắt các trường giúp HS phân biệt, nói đúng phụ âm đầu R (với G), T (phân biệt với Tr) và viết đúng cùng 2 cặp phụ âm đầu trên. Từ đó Phòng GD-ĐT huyện sẽ thống kê, rút kinh nghiệm và có sẽ hướng chỉ đạo nói đúng, viết đúng cho năm sau”.

Lê Quang Huy

(GV Trường THCS Trừ Văn Thố, huyện Cai Lậy, Tiền Giang)