Để trẻ phát triển toàn diện: Đừng quên chất béo !

Để trẻ phát triển vượt trội cả về thể chất và trí tuệ, điều quan trọng đầu tiên mà các phụ huynh cần chú ý là cung cấp cho con yêu một chế độ ăn uống đầy đủ dưỡng chất. Khoa học chứng minh, chất béo đóng vai trò quan trọng cho sự phát triển của trẻ, tuy vậy không phải ai cũng hiểu rõ tầm quan trọng của nó.

Xây dựng chế độ dinh dưỡng cân đối cho trẻ

Theo Tháp dinh dưỡng của Viện Dinh dưỡng quốc gia, mỗi bữa ăn của trẻ cần đủ 4 nhóm: đường bột (chủ yếu từ các loại ngũ cốc), chất béo, chất đạm và vitamin – khoáng chất. Trong đó, chất béo (bao gồm dầu thực vật và mỡ động vật) thuộc nhóm cung cấp năng lượng cho cơ thể hoạt động và duy trì sự sống. Các vitamin A, D, E có vai trò đặc biệt quan trọng với cơ thể. Trong đó, vitamin A cần thiết cho sự phát triển thị lực ở trẻ, giữ cho da và các niêm mạc (tiêu hóa, hô hấp, mắt…) khỏe mạnh và không bị nhiễm trùng. Vitamin D giúp cơ thể hấp thu tốt can xi và phốt pho để hình thành và duy trì hệ xương vững chắc. Vitamin E giúp bảo vệ tế bào, chống lại sự phá hủy của các gốc tự do, chống lão hóa và một số bệnh lý ung thư.

Trong giai đoạn phát triển nhanh nhất, trẻ em cần năng lượng rất lớn từ chất béo để cung cấp cho nhu cầu cao của cơ thể. Chất béo là nguồn dự trữ năng lượng quan trọng, tham gia vào cấu trúc của tất cả các mô và màng tế bào, giúp hình thành mô mỡ có chức năng điều hòa thân nhiệt. Chất béo còn tham gia vào nhiều phản ứng sinh hóa trong cơ thể người và là thành phần để tạo ra hormone giới tính, a xít mật, là màng lọc của các tế bào.

Cung cấp đủ chất béo cho sự phát triển não bộ

Khoa học cho thấy, chất béo tham gia vào cấu trúc của tất cả mô và tế bào thần kinh, trong đó có những chất béo đặc biệt cần thiết cho não là omega 3 (trong đó DHA và EPA là những chất béo omega 3 quan trọng) và omega 6. DHA là thành phần chính tạo nên não bộ (chiếm khoảng 15 – 20%) và tham gia cấu tạo võng mạc của mắt. Trẻ được cung cấp đầy đủ DHA sẽ phát triển hoàn chỉnh võng mạc sớm và phản ứng tốt hơn với các kích thích từ bên ngoài, do đó tăng chỉ số trí tuệ và thông minh hơn.

Thiếu DHA sẽ ảnh hưởng rất lớn tới sự phát triển trí não và khả năng nhận thức của trẻ, tuy nhiên cơ thể không tự tổng hợp được mà cần bổ sung qua nguồn thức ăn. Omega 3 (DHA) có nhiều trong cá hồi, cá thu, cá trích. Omega 6 có nhiều trong các loại dầu thực vật như: dầu ô liu, dầu gạo, dầu hạt cải, dầu mè…

Quá trình hình thành và phát triển não bộ của trẻ diễn ra ngay trong những ngày đầu của bào thai. Lúc này nguồn DHA duy nhất mà bào thai nhận được là từ máu của mẹ, do đó theo khuyến cáo của WHO, thai phụ nên dùng ít nhất 200 mg DHA/ngày, có thể bổ sung từ nhiều nguồn, trong đó có dầu ăn dinh dưỡng.

TS-BS Phan Bích Nga, Giám đốc Trung tâm khám và tư vấn dinh dưỡng trẻ em, Viện Dinh dưỡng quốc gia, nhận định: “Trong khẩu phần ăn hằng ngày của trẻ nên bổ sung chất béo từ loại dầu ăn phù hợp, dành riêng cho trẻ em, được kết hợp giữa chất béo từ nguồn động vật và thực vật để đảm bảo cung cấp đa dạng các loại a xít béo và vitamin cho trẻ. Chất béo từ động vật có trong các loại dầu cá, đặc biệt là dầu cá hồi. Dầu thực vật nên sử dụng đan xen nhiều loại như: dầu ô liu, dầu gạo, dầu hạt cải, dầu mè…”.

Trong 6 tháng đầu, nên cho trẻ bú mẹ hoàn toàn vì sữa mẹ có rất nhiều chất béo, đủ cho trẻ phát triển. Sau 6 tháng, trẻ bắt đầu bước vào thời kỳ ăn dặm thì cần bổ sung chất béo để đảm bảo cho bé đủ năng lượng, dinh dưỡng và ngon miệng hơn. Nhu cầu của trẻ lúc này là 10 ml dầu ăn/ngày.

Sau 2 tuổi cho đến 8 tuổi, trẻ đã mọc đủ răng và có thể tự nhai thức ăn đặc, tuy nhiên mẹ vẫn cần tiếp tục bổ sung dầu ăn vào khẩu phần của bé để tránh tình trạng thiếu cân, suy dinh dưỡng. Vì bé đã có thể ăn chung thức ăn với người lớn nên mẹ có thể dùng dầu ăn để trộn salad cho cả nhà.