Đề văn tốt nghiệp THPT năm 2014: Chấm thế nào không “thiệt” cho HS

Tuy nhiên, đứng ở góc độ một giáo viên dạy môn ngữ văn, tôi thấy đề thi năm nay có một câu hỏi tạo ra nhiều tranh cãi, và có thể đưa tới nhiều đáp án, gây “lúng túng” cho cả học sinh và người chấm.

Đó là câu 2 của phần đọc – hiểu: “Xác định phong cách ngôn ngữ văn bản của một đoạn văn:

Những ngày qua, chúng ta lại một lần nữa chứng kiến tinh thần yêu nước trong mỗi một người dân Việt Nam, kiều bào ta ở nước ngoài, thể hiện sự đoàn kết trong quyết tâm bảo vệ vùng biển, đảo, chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc, lên án mạnh mẽ những hành động sai trái, phi lý của Trung Quốc. Tuy nhiên, trước tình hình hiện nay chúng ta phải bình tĩnh, sáng suốt nhận định những sự kiện đang diễn ra trên biển Đông để có hành động phù hợp”. (Bình tĩnh, sáng suốt thể hiện lòng yêu nước – Nguyễn Thế Hanh, Báo Giáo dục & Thời đại số 116 ra ngày 15-5-2014)”.

Đa số thí sinh xác định đây là phong cách ngôn ngữ báo chí. Các thầy cô trực tiếp đứng lớp cũng cho rằng đáp án này đúng vì: Ngôn ngữ báo chí là ngôn ngữ dùng để thông báo tin tức thời sự trong nước và quốc tế, phản ánh chính kiến của tờ báo và dư luận quần chúng, nhằm thúc đẩy sự tiến bộ xã hội. Từ đó chúng ta thấy bài báo trên đây đáp ứng được những yếu tố đó: Cung cấp thông tin về hành động của Trung Quốc và tấm lòng yêu nước của đồng bào ta, bày tỏ chính kiến: Bất bình, phản đối hành động đó!

Trong các thể loại văn bản báo chí, có thể loại bình luận thời sự, ở đây ngôn ngữ mang màu sắc chính luận có được sử dụng trong phong cách báo chí. Đoạn văn trên rõ ràng thuộc thể loại này! Bởi mỗi thể loại văn bản báo chí có một lớp từ ngữ chuyên dùng. Vì là thể bình luận thời sự nên có dùng một số từ ngữ mang màu sắc chính luận là bình thường.

Đoạn văn trên có đủ 3 đặc trưng của phong cách ngôn ngữ báo chí là: Tính ngắn gọn, tính thông tin thời sự, tính sinh động hấp dẫn.

Vậy thì rõ là phong cách ngôn ngữ báo chí. Tuy nhiên, có một số ý kiến cho rằng: Đây là phong cách ngôn ngữ chính luận vì ngôn ngữ chính luận  dùng trong phạm vi liên quan đến việc trình bày một quan điểm chính trị đối với một vấn đề nào đó thuộc lĩnh vực chính trị. Suy ra, ở đây là trình bày quan điểm về vấn đề bảo vệ chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ. Đoạn văn trên dùng nhiều từ ngữ chính trị, vốn là các phương tiện diễn đạt quen thuộc của phong cách ngôn ngữ chính luận. Đoạn văn trên thể hiện được các đặc trưng của phong cách chính luận là: Tính công khai về quan điểm chính trị (bất bình, phản đối), tính chặt chẽ trong diễn đạt suy luận (quy nạp), tính truyền cảm và thuyết phục. Có thể xem đây là một văn bản chính luận được đăng báo (cũng như một bài thơ được đăng báo thì vẫn là một văn bản nghệ thuật).

Sự tranh cãi này vẫn đang diễn ra, và chờ đợi đáp án chính thức của Bộ GD-ĐT.

Với quan điểm của một giáo viên, tôi nghĩ nên đảm bảo quyền lợi của thí sinh bằng cách xác định: Đây là phong cách ngôn ngữ báo chí có màu sắc chính luận. Và các em trả lời có ý đúng thì cho điểm. Nếu không sẽ vướng vào tình huống khiên cưỡng, gượng ép, tựa như buộc thí sinh phải công nhận một đáp án mà các em cho rằng chưa thỏa đáng!

Phạm Thị Thúy Nhài

(giáo viên môn ngữ văn Trường THPT Ngôi Sao, TP.HCM)