Địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống cho học sinh

Mỗi lần đặt chân đến di tích lịch sử Chứng tích tội ác chiến tranh Trường cấp 2 Hương Phúc (thuộc xã Hương Trạch, huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh) thì bất kỳ ai cũng lặng đi vì xúc động. Nỗi đau của 33 em học sinh bị bom Mỹ giết hại và 24 em nhỏ bị thương dù đã hơn nửa thế kỷ trôi qua nhưng vẫn còn in trong tâm trí của người dân vùng đất này.

Phần mộ 33 học sinh trong khu di tích

Chứng tích tội ác chiến tranh Trường cấp 2 Hương Phúc này đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận di tích lịch sử cấp quốc gia vào năm 2001.

Thương xót những tuổi thơ

Năm 1966, huyện Hương Khê có một sự kiện làm chấn động cả thế giới. Theo tư liệu ghi chép lại, vào lúc 6 giờ 30 ngày 9-2-1966, lực lượng không quân Mỹ đã ném trên 50 quả bom xuống khu vực dân cư, trong đó 6 quả ném trúng khuôn viên trường và rơi vào lán học lớp 5A. Vụ ném bom đã khiến 33 em học sinh chết tại chỗ, 24 học sinh và thầy cô giáo bị thương nặng, những em học sinh bị bom Mỹ sát hại đều ở độ tuổi 12-13. Thi thể 33 nạn nhân được chôn cất tại làng Tân Phúc xã Hương Trạch. Chính quyền địa phương khắc tên các em lên bia mộ, khoanh vùng đất này làm khu tưởng niệm. Để tố cáo tội ác của đế quốc Mỹ và thể hiện niềm thương xót, chính quyền và người dân lúc bấy giờ đã để tang các em học sinh trong thời gian 3 tháng.

Tấm bảng chỉ đường vào khu di tích

Hiện nay, trong khu di tích có 2 hố bom, cách nhau 8m. Có 33 ngôi mộ được xây dựng lên trong khuôn viên di tích, được ghi tên tuổi đầy đủ. Hàng năm, cứ vào ngày 9-2, địa phương tổ chức lễ giỗ cho những học sinh đã tử nạn tại đây.

Chúng tôi bước chân vào khu di tích mà trước đây là những lớp học rộn vang tiếng cười đùa của bầy trẻ nhỏ. Những hố bom sâu hoắm dù không còn màu đất đỏ nhưng vẫn khoét sâu vào lòng người một nỗi đau cắt thịt cắt da. Màu xanh của cỏ non không thể xoa dịu được nỗi mất mát quá lớn khi 33 trái tim non bỗng nhiên ngừng nhịp đập. Một chiếc án hương lớn nằm giữa khu di tích đã trở thành chiếc bàn thờ chung cho 33 con người đã khuất. Thắp nén nhang chúng tôi khấn vái càng nhớ tới những lời thơ đau xé trong bài “Hương bưởi” của Xuân Diệu: “Mẹ ơi đừng khóc con thêm xót/ Răng cắn môi con đã tím bầm/ Em nhỏ Hương Khê chân nhảy nhót/ Vạ gì giặc Mỹ, chúng quăng bom?”.

Hố bom do máy bay Mỹ ném xuống tại Trường cấp 2 Hương Phúc

Ông Đinh Văn Hưng, người địa phương cho chúng tôi biết, hầu hết các em họ Đinh vì đây là dòng họ lớn của 2 xã Hương Phúc và Hương Trạch trước đây như Đinh Văn Dần, Đinh Văn Thìn… Nhìn những ngôi mộ này, ai cũng có thể hình dung được nỗi đau xé nát con tim của những người cha người mẹ chỉ trong một buổi sáng đã mất đi núm ruột yêu quý của mình, đúng như lời thơ: “Giặc Mỹ bắn trúng con/ mà nhắm vào tim mẹ” (Văn Lê).

Nếu không có trận bom hôm đó thì bây giờ họ đã lên chức ông chức bà, có người biết đâu đã trở thành nhà khoa học, nhà thơ sống tử tế với đời.

Di tích cần được trùng tu

Nỗi buồn của chúng tôi không chỉ trào dâng khi thắp những nén hương cho người nằm dưới mộ mà còn một nỗi buồn khác. Được kỳ vọng là một địa chỉ giáo dục truyền thống cách mạng, song di tích này rất ít du khách biết đến. Hàng năm, vào ngày giỗ Tết, Ngày Thương binh Liệt sĩ, chỉ bạn bè, người thân học sinh, lãnh đạo tỉnh, huyện đến dâng hương. Thỉnh thoảng có một số đoàn khách thập phương đi trên quốc lộ 15A thấy biển báo di tích nên dừng lại ghé thăm. Những lối đi cỏ mọc um tùm không thấy nhiều dấu chân để lại. Di tích có ý nghĩa này được quy hoạch xây dựng, trùng tu tôn tạo nhằm nhắc nhở các thế hệ sau không quên lịch sử đau thương. Tuy nhiên, gần đây một số hạng mục đã bị xuống cấp, chưa trùng tu sửa chữa kịp thời. Khu di tích còn thiếu nhà trưng bày hình ảnh, tư liệu quý, một căn nhà nhỏ để khách ghé chân vào nghỉ cũng không. Đó cũng là nguyện vọng thường trực của cấp ủy, chính quyền huyện và địa phương xã Hương Trạch.

Phần mộ học sinh Đinh Văn Thìn

Thiết nghĩ, di tích Trường cấp 2 Hương Phúc là nơi giáo dục truyền thống lịch sử cho các thế hệ mai sau. Việc trùng tu, tôn tạo khi di tích đã xuống cấp đang là vấn đề cần thiết, cấp bách để nhắc nhở và giáo dục truyền thống văn hóa, lịch sử của quê hương, đất nước.

Trong những năm 2003-2006, di tích lịch sử “Chứng tích tội ác chiến tranh Trường cấp 2 Hương Phúc” được quy hoạch xây dựng, trùng tu, tôn tạo nhằm nhắc nhở các thế hệ sau không bao giờ quên lịch sử đau thương. Thầy giáo Nguyễn Minh Thông, Tổng phụ trách Đội Trường THCS Hương Trạch, cho biết, nhiều năm nay, Liên đội Trường THCS Hương Trạch đã chủ động phối hợp với chính quyền địa phương, Ban quản lý di tích tổ chức các cuộc tham quan, giới thiệu truyền thống, nhận chăm sóc, trồng cây xanh, vệ sinh, tôn tạo và tổ chức các hoạt động Đoàn, Đội tại các di tích như một sự tri ân.

Bước ra khỏi khu di tích mỗi người mang một tâm trạng khác nhau. Một mùi hương thơm bỗng nhiên từ đâu bay về. Đúng rồi, đây là mùa hoa bưởi Phúc Trạch đang nở trắng khắp mọi vườn. Hương thơm, màu trắng của loài hoa cũng thầm nhắc các thế hệ sau đừng quên chăm sóc thế hệ “búp trên cành” như lời Bác Hồ căn dặn. Vì những mầm xanh thiếu niên nhi đồng mai sau sẽ là chủ nhân tương lai làm vẻ vang rạng ngời đất nước.

Phan Ngọc Quang