Đoàn Thanh niên trường học

Đại hội Đoàn trường thường diễn ra mỗi đầu năm học. Để hiểu rõ hơn về hoạt động này, Giáo dục TP.HCM đã có cuộc trao đổi với TS. Huỳnh Công Minh – nguyên Giám đốc Sở GD-ĐT TP.HCM, nguyên Bí thư Đoàn Sở GD-ĐT những năm 1981-1987.

Một hoạt động ngoại khóa do Đoàn Thanh niên tổ chức nhằm tạo sân chơi gắn kết các đối tượng học sinh (ảnh minh họa). Ảnh: N.Anh

– TS. Huỳnh Công Minh cho biết: Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh (gọi tắt là Đoàn Thanh niên) là tổ chức chính trị của thanh niên Việt Nam. Đoàn là cánh tay đắc lực và là đội hậu bị của Đảng. Ở góc độ giáo dục học, Đoàn Thanh niên là một giải pháp giáo dục hiện đại, hiệu quả và khả thi với những đặc điểm ưu việt cơ bản về tính nêu gương, về tinh thần đồng đội và sự trải nghiệm cần thiết mà các giải pháp giáo dục khác của nhà trường ít có điều kiện thực hiện.

PV: Xin ông nói cụ thể hơn về vấn đề này?

– Nội dung giáo dục của Đoàn Thanh niên chủ yếu là lý tưởng thanh niên và tổ chức cho thanh niên rèn luyện kỹ năng sống. Đây là đỉnh cao của giá trị giáo dục, đào tạo con người có hoài bão, có kỹ năng và có bản lĩnh trong cuộc sống. Về phương thức giáo dục ngày nay, các nhà giáo dục quan tâm nhiều đến giáo dục trải nghiệm, tổ chức cho người học tiếp cận, thâm nhập, hoạt động và cảm nhận thực tế theo quan điểm “Có vận động thì có phát triển”. Đoàn tổ chức cho thanh niên hoạt động để trưởng thành, người ta thường nói phong trào thanh niên của Đoàn không phải chỉ có được việc mà quan trọng hơn là được người.

Về phương thức giáo dục tập thể đồng đội, bên cạnh sự tôn vinh người thầy trong giáo dục “Không thầy đố mày làm nên”, các nhà giáo dục rất quan tâm tổ chức, tạo sự tương tác với bạn bè, ảnh hưởng xung quanh của những người cùng trang lứa “Học thầy không bằng học bạn”; hoạt động tập thể của Đoàn phát huy tốt tính cách, tinh thần tập thể và tính sáng tạo của thanh niên. Và, đặc biệt là giáo dục nêu gương, nêu cao những giá trị truyền thống cho người học…Là những phương thức giáo dục mà Đoàn Thanh niên có thế mạnh trong quá trình tổ chức hoạt động so với các hình thức giáo dục khác trong nhà trường.

Có ý kiến cho rằng Đoàn Thanh niên trong trường học hiện nay không mạnh bằng thời ông làm công tác Đoàn. Ý kiến của ông thế nào?

– Mỗi giai đoạn thời gian, yêu cầu nhiệm vụ công tác Đoàn có khác nhau, điều kiện hoạt động cũng khác nhau nên khó so sánh. Khó khăn gặp phải trong giai đoạn trước đây của công tác Đoàn là điều kiện hoạt động; khó khăn ngày nay là sự đầu tư thời gian và công sức của cán bộ Đoàn, của đoàn viên và thanh niên cho tổ chức Đoàn. Cách khắc phục khó khăn trước đây của cán bộ Đoàn là sáng tạo vượt khó để tổ chức hoạt động Đoàn hiệu quả trong điều kiện eo hẹp về thời gian, kinh phí và phương tiện. Cách khắc phục khó khăn hiện nay là sự nhận thức và tổ chức hài hòa giữa cuộc sống cá nhân và tập thể của Đoàn để cùng nhau phát triển. Tâm huyết, sự toàn tâm toàn ý cho công tác Đoàn của người cán bộ Đoàn giữ vai trò rất quan trọng mang tính quyết định cho sự thành công của hoạt động Đoàn.

Tại sao ông đề cao tâm huyết của người cán bộ Đoàn?

– Đoàn Thanh niên là tổ chức tập hợp những người thanh niên ưu tú, có lý tưởng và tự nguyện gia nhập. Nên tính ưu tú, tiên phong, tự nguyện là những đặc điểm ưu việt của Đoàn. Cán bộ Đoàn là những người tiêu biểu nhất về tính ưu việt ấy nên phải tâm huyết, phải hết lòng vì sự tiến bộ và phát triển của Đoàn, cán bộ Đoàn tốt luôn coi tổ chức Đoàn là phần máu thịt của mình. Tâm huyết người cán bộ Đoàn là một yêu cầu bức thiết cần có tạo nên khả năng thuyết phục có tính lan tỏa thu hút đoàn viên thanh niên đến với tổ chức, đến với lý tưởng. Tâm huyết người cán bộ Đoàn còn là một nhu cầu để người cán bộ Đoàn sáng tạo, thăng hoa trong quá trình tổ chức hoạt động, phát huy đúng mức thuộc tính của hoạt động Đoàn.

Ngoài tâm huyết, theo ông, người cán bộ Đoàn còn cần có những năng lực gì?

– Từ chức năng tập hợp, tổ chức và giáo dục thanh niên của Đoàn, người cán bộ Đoàn không ngừng học tập và rèn luyện để thể hiện tốt nhiệm vụ của mình như sự cảm thông, năng lực hỗ trợ và hòa đồng. Đó cũng chính là những phẩm chất cao cả của mỗi người trong cuộc sống.

Cảm thông là năng lực lắng nghe, cảm xúc được hoàn cảnh, tâm tư nguyện vọng của thanh niên về mọi lãnh vực để chia sẻ, tổ chức hoạt động đáp ứng. Một người chỉ biết lo cho mình không quan tâm đến người khác thì không thể làm cán bộ Đoàn tốt được. Hỗ trợ được người khác chỉ có khi người cán bộ Đoàn có kinh nghiệm sống, có năng lực tư vấn giải quyết được những khó khăn nên sự dấn thân, trải nghiệm đối với người cán bộ Đoàn vô cùng cần thiết. Là học sinh, phải học giỏi để có uy tín và điều kiện hỗ trợ học tập cho thanh niên.

Người cán bộ Đoàn còn cần có những kỹ năng sinh hoạt tập thể như văn nghệ, thể dục thể thao, báo chí… để tự tin gần gũi với mọi người, lôi cuốn thanh niên đến với tổ chức.

Ông có lời khuyên gì với tổ chức Đoàn trong trường học hiện nay, nhất là trong năm học mới 2017-2018?

Ông có nhận xét gì về lực lượng đoàn viên thanh niên trong trường học hiện nay?

– Chúng ta đều biết rằng chất lượng đoàn viên gắn liền với chất lượng phong trào của Đoàn và ngược lại, nên chúng ta thường đánh giá đoàn viên qua phong trào của Đoàn; đặc biệt là phong trào Đoàn của lớp, lớp nào có hoạt động khởi sắc là lớp đó sinh hoạt Chi Đoàn mạnh và đoàn viên chất lượng.

Đoàn viên chất lượng là những học sinh có năng lực thu hút thanh niên, làm nòng cốt trong phong trào học tập và rèn luyện, tự giác thực hiện tốt nội quy nhà trường, chấp hành tốt pháp luật, học tập có động cơ, thái độ và phương pháp tốt, đặc biệt là sống có lý tưởng, có tinh thần tập thể và đấu tranh hiệu quả mọi biểu hiện sai trái về nhận thức và hành vi trong lớp, trong nhà trường.

Với tiêu chí ấy, ngày nay có nhiều đoàn viên rất xuất sắc, nhưng chưa đồng đều, một bộ phận không nhỏ đoàn viên không sinh hoạt Đoàn, không gắn bó với tập thể, thậm chí không thể hiện được vai trò người đoàn viên.

– Sinh hoạt Đoàn là một hình thức giáo dục cần thiết mà mọi Đoàn viên phải tham dự. Cán bộ Chi Đoàn phải đảm bảo chế độ sinh hoạt định kỳ để góp phần củng cố, nâng cao chất lượng đoàn viên, giúp cho từng đoàn viên nhận thức được những vấn đề của tổ chức Đoàn và những vấn đề cần thiết trong đời sống xã hội. Cuộc sinh hoạt phải có kế hoạch để các thành viên chủ động tham gia, nội dung phải súc tích thiết thực đáp ứng được nhu cầu thực tế của đoàn viên trong đời sống học đường, để không lãng phí thời gian và nhàm chán. Những nhược điểm chính của Đoàn cần khắc phục là chưa nhận thức đúng về yêu cầu và ý nghĩa sinh hoạt Đoàn; tổ chức sinh hoạt tùy tiện, thiếu tính kế hoạch và nội dung không thiết thực, mất thời gian. Đoàn viên cần nhận thức sự khác biệt về tính chất của giờ sinh hoạt Đoàn và giờ học để sắp xếp tham gia phù hợp, nếu sinh hoạt Đoàn tốt nó sẽ bổ sung cho nhau mà không làm mất thời gian của nhau.

Ở tuổi học trò với áp lực thi cử hiện nay, thời gian trong ngày của học sinh vô cùng quý giá. Chúng ta phải sử dụng thời gian một cách tốt nhất bằng cách sắp xếp các loại hình lao động và giải trí phù hợp, hài hòa và có thời gian biểu hàng ngày một cách khoa học. Phải xem các hoạt động giải trí, thể thao, sinh hoạt Đoàn là những việc không thể thiếu bên cạnh hoạt động học tập một cách tập trung và chất lượng.

Phải giúp nhau nhận thức đầy đủ về chức năng giáo dục của Đoàn, hoạt động Đoàn sẽ hỗ trợ tích cực và hiệu quả cho quá trình trưởng thành và kết quả học tập trong nhà trường, đặc biệt là trong giai đoạn hiện nay với công cuộc đổi mới giáo dục mạnh mẽ. Nội dung và phương thức thi cử không còn phải đối phó với cách học vẹt mà tập trung kiểm tra năng lực nhận thức, suy luận và sự hiểu biết xã hội. Đến với Đoàn là một cơ hội chúng ta phải tận dụng, phát huy, không đối phó hình thức, để rồi “không được việc và cả không được người”!

Xin cảm ơn ông!

Phan Ngọc Quang
(thực hiện)