Doanh nghiệp miền Trung – Tây Nguyên: Nỗ lực chuyển đổi xanh để không bị bỏ lại phía sau

Giữa làn sóng chuyển mình hướng đến một tương lai xanh hơn, doanh nghiệp (DN) khu vực miền Trung – Tây Nguyên cũng đang học cách thích nghi để không bị bỏ lại phía sau. Trên hành trình ấy, nhất là với các DN vừa và nhỏ không hề dễ dàng. Từ bài toán vốn liếng, nhân lực đến công nghệ và thị trường, mỗi bước đi đều đòi hỏi sự tính toán và tầm nhìn xa…

Sở Khoa học và Công nghệ Đà Nẵng ký kết hợp tác với doanh nghiệp trong lĩnh vực chuyển đổi xanh

Nhiều thách thức trong chuyển đổi xanh

Tại Hội nghị DN khu vực miền Trung – Tây Nguyên năm 2025 diễn ra vừa qua, cụm từ chuyển đổi xanh (CĐX) được nhắc đến như một định hướng chiến lược với cộng đồng DN trong bối cảnh biến đổi khí hậu và yêu cầu phát triển bền vững ngày càng cấp bách.

Các chuyên gia cho rằng, trong xu thế phát triển ngày nay, CĐX không còn là lựa chọn mà là sự tuân thủ, định vị năng lực cạnh tranh và định hình, kiến tạo cho phát triển bền vững của DN.

Ông Võ Minh Vương – Giám đốc VCCI Chi nhánh miền Trung – Tây Nguyên – cho biết, khảo sát của VCCI đối với các DN sản xuất tại miền Trung cho thấy 62% DN đã có hành động hướng đến CĐX. Tuy nhiên, con số này chưa phản ánh được chiều sâu. 70% DN được khảo sát cho biết họ thiếu nhân sự có khả năng đánh giá tiềm năng tiết kiệm năng lượng, 68% không biết cách xây dựng hoặc phân tích hiệu quả tài chính của các dự án tiết kiệm năng lượng.

Những rào cản phổ biến bao gồm: thiếu kinh phí đầu tư (26%), sản xuất kinh doanh không ổn định (33%), phần lớn DN vẫn phải tự xoay sở bằng vốn của mình để thực hiện các giải pháp xanh. Đáng chú ý, một phần không nhỏ DN vẫn tiếp cận CĐX một cách thụ động, chủ yếu do áp lực từ khách hàng hoặc cơ quan quản lý, chứ chưa phải từ chiến lược dài hạn hoặc nhận thức chủ động về phát triển bền vững.

Khu công nghiệp Hòa Khánh (Đà Nẵng) đang thực hiện mô hình khu công nghiệp sinh thái

Theo bà Nguyễn Hồng Loan – Giám đốc Công ty TNHH Kiến tạo Khí hậu Xanh (GreenCIC), CĐX mang lại nhiều thách thức cho DN. Cụ thể như chi phí đầu tư ban đầu cho CĐX có thể cao, đặc biệt đối với các DN nhỏ và vừa (SMEs); Rào cản thông tin và thiếu nhân lực chuyên môn xanh là những yếu tố cản trở quá trình CĐX của DN. Bên cạnh đó, DN còn gặp khó khăn do thiếu kiến thức kỹ thuật, công cụ kiểm kê và đo lường phát thải. DN cần có lộ trình rõ ràng và hỗ trợ cụ thể từ chính sách để thúc đẩy quá trình CĐX. Việc thay đổi chính sách liên tục cũng ảnh hưởng đến việc chủ động thích ứng của DN…

Cơ hội từ chuyển đổi xanh

Bà Loan khẳng định: “CĐX không chỉ là giải pháp giảm phát thải mà còn là nền tảng tăng trưởng dài hạn, giúp DN cải thiện uy tín, tiếp cận vốn đầu tư xanh và gia nhập chuỗi cung ứng toàn cầu”.

Thực tế, khi thị trường thế giới ngày càng đặt nặng các tiêu chí về ESG (Môi trường – Xã hội – Quản trị), DN chậm thích ứng sẽ đối mặt với nguy cơ bị loại khỏi chuỗi giá trị, mất đơn hàng và giảm năng lực cạnh tranh. Chính vì thế, đầu tư vào tiết kiệm năng lượng, sử dụng công nghệ sạch, cải tiến quy trình sản xuất… không còn là chi phí mà là đầu tư sinh lời.

“DN có thể tham gia thị trường các-bon trong nước và quốc tế thông qua việc thực hiện các dự án giảm phát thải khí nhà kính, từ đó thu hút thêm tài chính”, bà Loan chia sẻ.

Bên cạnh đó, những thay đổi chính sách mạnh mẽ của Chính phủ như: Nghị định 06/2022/NĐ-CP; Quyết định 232/QĐ-TTg năm 2025 về phát triển thị trường các-bon; chương trình chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP) trị giá 15,5 tỷ USD… là cơ hội để DN Việt tiếp cận vốn, công nghệ và thị trường toàn cầu.

Ông Phạm Tấn Công – Chủ tịch VCCI – khẳng định, VCCI luôn đặt mục tiêu hỗ trợ DN CĐX là một trong những trọng tâm hành động, thông qua xây dựng bộ chỉ số DN bền vững (CSI), kết nối DN với các quỹ đầu tư xanh, tư vấn kỹ thuật và tham gia đối thoại chính sách với Chính phủ.

Đồng quan điểm, ông Vương cho rằng, một trong những kỳ vọng lớn của DN hiện nay là có cơ chế tiếp cận thông tin minh bạch về công nghệ môi trường, cùng với các ưu đãi thuế, tín dụng xanh và đào tạo nhân lực chuyên môn phù hợp.

Về vấn đề này, đại diện các DN chia sẻ, sự hỗ trợ cần đi vào thực chất, từ rút gọn thủ tục vay vốn ưu đãi đến đào tạo kỹ thuật thực hành tiết kiệm năng lượng.

Với kinh nghiệm hỗ trợ nhiều DN vừa và nhỏ CĐX, bà Loan khuyến nghị, không cần bắt đầu từ dự án lớn, DN có thể chọn các giải pháp đơn giản như tiết kiệm điện, phân loại rác, tối ưu quy trình… để tạo đà tâm lý và xây dựng văn hóa nội bộ hướng đến phát triển bền vững. Bên cạnh đó, vai trò của hợp tác và học hỏi lẫn nhau giữa các DN rất quan trọng. Các liên minh DN xanh, các mô hình thử nghiệm kinh tế tuần hoàn tại địa phương là nguồn cảm hứng và thực tiễn quý báu cho tiến trình chung.

Ông Công nhìn nhận, việc thực hiện cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 không chỉ là nghĩa vụ quốc tế mà còn là cơ hội để chúng ta tái cấu trúc nền kinh tế. Để biến cam kết thành hành động, từ hành động đi đến thành công thì cần một hệ sinh thái đồng hành giữa Nhà nước, DN, các tổ chức tài chính, cơ quan nghiên cứu và cả cộng đồng tiêu dùng.

“CĐX là một hành trình dài và không dễ dàng. Nhưng nếu có sự đồng hành và tinh thần tiên phong, chúng ta hoàn toàn có thể biến thách thức hiện nay thành cơ hội phát triển bền vững trong tương lai”, ông Công nói.

Hiền Lương