Đổi mới dạy học: Chuyển từ “đọc chép” sang “nhìn chép”

Việc lạm dụng máy chiếu vô tình đã chuyển dạy học từ "đọc chép" thành "nhìn chép". Có giáo viên (GV) hiểu đổi mới là liên tục "hỏi – trả lời" khiến giờ học càng nặng nề hơn.

Đây là những "mặt trái" của quá trình áp dụng các phương pháp dạy học (PPDH) tích cực được đưa ra tại hội thảo “chỉ đạo, quản lý hoạt động đổi mới PPDH ở các trường phổ thông” do Bộ GD-ĐT tổ chức ở Nghệ An ngày 3/1.

Dự một giờ học tiếng Anh tại lớp 9G (Trường THCS Đặng Thai Mai, thành phố Vinh, Nghệ An) Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Nguyễn Thiện Nhân nhận xét, HS vận động có lúc hơi nhiều, giờ ngoại ngữ nhưng cô ít sửa phát âm. Ảnh: Bảo Anh

Theo ông Lê Quán Tần, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học ( Bộ GD-ĐT), không ít GV "toát mồ hôi về máy tính, chưa làm chủ được thiết bị", lúng túng khi dùng máy chiếu. Kết quả là chuyển việc dạy từ "đọc chép" sang nhìn màn hình chép.

Ông Nguyễn Thiều Quang, Hiệu trưởng Trường THCS Hương Sơn (Lạng Giang, Bắc Giang) cho rằng, không phải GV nào khi đổi mới PPDH cũng xác định được mục tiêu bài học. Sử dụng máy chiếu cũng có mặt trái là HS không nhớ bài lâu nếu trình chiếu đi nhanh.

Phó Giám đốc Sở GD-ĐT Thanh Hóa Phạm Ngọc Quang nhìn nhận, nhiều GV còn quan niệm chưa đúng về đổi mới PPDH như phủ nhận hoàn toàn ưu điểm của phương pháp truyền thống hoặc quá đề cao một phương pháp tích cực nào đó. Chẳng hạn, hiểu đổi mới là phải nói thật nhiều, HS trả lời thật lắm,GV đã biến giờ học thành liên tục "hỏi – trả lời" khiến tiết học nặng nề hơn.

Nhược điểm lớn nhất của GV tiểu học mà Hiệu trưởng Đinh Thị Tú, Trường Tiểu học Phạm Hồng Thái (thành phố Nam Định) nhìn thấy là "không tin tưởng vào khả năng tiếp thu của HS, luôn gò HS làm theo ý thầy".

Quan trọng hơn, đại bộ phận GV còn nghi ngờ không biết đổi mới bắt đầu từ đâu. Lâu nay, trong GV tồn tại tư duy dựa dẫm, chờ đợi chỉ đạo và cả sự làm mẫu từ cấp trên.

Ông Tần cũng cho rằng, nhiều GV sử dụng SGK không hợp lý. Phần lớn chưa nghiên cứu nắm vững chuẩn kiến thức, kỹ năng chương trình. Khi giảng, thường trình bày hết toàn bài trong SGK, kể cả phần HS có thể tự học; ít liên hệ thực tế hoặc liên hệ một cách khiên cưỡng.

Sẽ có tiếp một phong trào "nói không"?

"GV không khát khao đổi mới thì không có cách nào thay đổi được. Làm sao để đổi mới thành cái tâm của mỗi nhà giáo" – Phó Giám đốc Sở GD-ĐT Đà Nẵng Vũ Đình Chuẩn nhấn mạnh.

"Giờ giảng phải thổi lửa cho HS. Sau bài giảng, phải rút ra vấn đề gì?", Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục Phạm Mạnh Hùng nhận xét sau khi dự giờ tiết Văn (bài "Ai đã đặt tên cho dòng sông") tại Trường THPT Cửa Lò.

Ông Hùng ví dụ, bài giảng nói về vẻ đẹp của dòng sông Hương, nhưng GV có thể để HS sáng tạo và liên tưởng đến dòng sông Lam quê mình. "Đáng tiếc là GV chưa tạo được chiều sâu khiến bài giảng chưa hấp dẫn”.

Không hoàn toàn đỗ lỗi cho GV, ông Hùng nói rõ, một nguyên nhân đổi mới chưa tốt là công tác bồi dưỡng GV.

"Yêu cầu GV phải sử dụng PPDH lấy người học làm trung tâm nhưng khi đi học bồi dưỡng đổi mới, họ lại không được làm trung tâm mà phải ngồi nghe đọc – chép", Thứ trưởng Hiển nói.

"Không để GV phải tự bơi khi đổi mới. Bộ, Sở phải có hướng dẫn, đồng thời có sự hỗ trợ tại chỗ", Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Nguyễn Thiện Nhân khẳng định. Tuy nhiên, phải tạo áp lực đổi mới từ quá trình tự học và "cưỡng bức" thông qua góp ý phê phán của đồng nghiệp. Về phía Bộ, đang giao Cục Nhà giáo "nghĩ cách" khen thưởng các cá nhân chịu khó tìm tòi đổi mới PPDH.

Quan trọng hơn, hiệu trưởng phải tiên phong, không cản trở và chịu trách nhiệm trực tiếp để hướng dẫn tất cả GV đổi mới. Bên cạnh đó, chăm lo, hỗ trợ các điều kiện, phương tiện cần thiết.

Cuối cùng, "cũng đã đến lúc thực hiện cuộc vận động "nói không với đọc chép" – Bộ trưởng gợi ý.

Về đổi mới PPDH, GV phải biết 6 nội dung:

– Nguyên tắc đổi mới PPDH

– Nguyên tắc hướng dẫn HS học và tự học

– Điển hình của trường, địa phương mình

– Các điều kiện ở trường để có thể khai thác cho đổi mới (máy chiếu, phòng thư viện, phòng tiếng…)

– Ai có thể giúp mình, ai là điển hình trong trường (nếu không có điển hình, hiệu trưởng phải "mượn" giáo viên trường khác đến trình diễn).

– Cách lấy ý kiến của HS về bài giảng.

(Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Nguyễn Thiện Nhân)

Bảo Anh (Vietnamnet)