Việc đẩy mạnh đổi mới dạy học môn địa lý đang được nhiều trường THPT tại TP.HCM triển khai không chỉ làm mới môn học, đưa môn học vào thực tiễn mà còn gắn trách nhiệm bảo vệ môi trường, phát triển bền vững vào môn học.
“Trái Đất Bling – Hành tinh xanh trong kỷ nguyên số” là chủ đề tiết học địa lý diễn ra mới đây tại lớp 10A1 Trường THPT Nguyễn Chí Thanh (phường Tân Bình). Lấy bối cảnh Trái Đất đối mặt với nóng lên toàn cầu, thiên tai cực đoan và suy giảm đa dạng sinh học, tiết học được triển khai nhằm nâng cao nhận thức của học sinh về biến đổi khí hậu, song song đó đáp ứng yêu cầu phát triển năng lực số của giáo dục Việt Nam trong kỷ nguyên 4.0.
Xuyên suốt tiết học, học sinh lớp 10A1 sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để thực hiện các nhiệm vụ đặt ra trong bài học. Tiết học được mở đầu bằng tiết mục văn nghệ “Trái Đất Bling” do chính học sinh viết lời bằng AI. Cạnh đó, các em khai thác dữ liệu khí nhà kính từ nền tảng AI Climate TRACE, học sinh truy tìm nguyên nhân biến đổi khí hậu như “nhà điều tra môi trường”; thiết kế phim hoạt hình truyền thông số bằng Canva, ChatGPT, Powtoon… lan tỏa thông điệp bảo vệ hành tinh qua góc nhìn thế hệ Gen Z. Đặc biệt, trải nghiệm đóng vai công dân trẻ từ các quốc gia khác nhau tranh luận tại Global Climate Forum, các em cùng nhau đưa ra tuyên bố hành động xanh trước bạn bè quốc tế.
Cô Nguyễn Thị Bảo Linh (Tổ trưởng Tổ địa lý nhà trường) cho hay, “Trái Đất Bling – Hành tinh xanh trong kỷ nguyên số” là tiết học liên môn địa lý với các môn học giáo dục địa phương, tin học và tiếng Anh, giúp học sinh hiểu rõ vai trò của con người trong việc bảo vệ môi trường, rèn năng lực ứng dụng công nghệ, sáng tạo sản phẩm nghệ thuật – truyền thông số và nuôi dưỡng tinh thần trách nhiệm với hành tinh. Thông điệp trung tâm là “sống xanh – sống số – sống trách nhiệm”.
“Khi biến đổi khí hậu đang dần trở thành một mối đe dọa toàn cầu thì giáo dục không chỉ là dạy chữ mà còn là khơi gợi tinh thần hành động có trách nhiệm. Từ thực tiễn đó, chủ đề học tập tích hợp các môn địa lý – tin học – ngoại ngữ – giáo dục địa phương đã được thực hiện với một thông điệp rất mới, gắn với trách nhiệm phát triển bền vững. Các em học sinh không chỉ học kiến thức môn học mà còn được trang bị kiến thức bảo vệ môi trường, từ đó thay đổi ý thức, hành vi bản thân, gia đình và cộng đồng. Cạnh đó, các em còn được học cách sử dụng AI, công nghệ số phục vụ hữu ích cho việc học”, cô Linh chia sẻ.
“Gen Z ứng phó với biến đổi khí hậu” – hoạt động học tập gắn kết giữa thời sự toàn cầu và công nghệ hiện đại vừa được tổ chức trong tiết học địa lý tại lớp 10C7 và 10C8 Trường THPT Lê Trọng Tấn (phường Tân Sơn Nhì). Điểm nhấn của chuyên đề chính là sự kết nối linh hoạt giữa biến đổi khí hậu – vấn đề toàn cầu cấp thiết, với thực tiễn địa phương vùng đồng bằng sông Cửu Long; đồng thời tích hợp mạnh mẽ công nghệ AI và công nghệ số vào quá trình học tập.
Dưới sự hướng dẫn của cô Nguyễn Thị Thanh Loan và cô Nguyễn Thị Thu Diễm (giáo viên môn địa lý nhà trường), học sinh lớp 10C7 và lớp 10C8 đã mang đến những sản phẩm học tập đậm tính sáng tạo, ứng dụng công nghệ số và AI: Tiểu phẩm “Gia đình miền Tây ứng phó với biến đổi khí hậu”; tích hợp bản đồ AI về nhiệt độ – lượng mưa đến năm 2030; mô hình nhà chống lũ bằng nhà phao nổi thiết kế bằng AI; ngôi nhà thông minh sử dụng năng lượng tái tạo; thiết kế website mini tuyên truyền ứng phó biến đổi khí hậu; phim ngắn AI truyền thông bảo vệ môi trường.
Tương tự, với bài học “Thiên tai và biện pháp phòng chống”, tiết học địa lý tại lớp 12A18 Trường THPT Lê Minh Xuân (xã Bình Lợi) đã trở thành một buổi học đầy ý nghĩa, khơi lên trách nhiệm bảo vệ môi trường của mỗi học sinh.
Áp dụng mô hình nghiên cứu bài học, cô Nguyễn Thị Ngọc Diệp (Tổ trưởng Tổ địa lý nhà trường, thành viên Hội đồng bộ môn Địa lý TP.HCM) đã tổ chức tiết học với chuỗi hoạt động học tập tích cực: Khởi động bằng trò chơi giải mã dấu hiệu thiên tai; tìm hiểu các loại thiên tai thông qua phiếu học tập, bản đồ, số liệu và hình ảnh thực tế; trình bày bằng nhiều hình thức sáng tạo: sơ đồ tư duy, infographic, thuyết trình nhóm; luyện tập và vận dụng bằng các tình huống thực tiễn, gắn sát bối cảnh thiên tai ở Việt Nam.
Đặc biệt, điều làm nên ý nghĩa và xúc động của tiết học đó là chuyên đề diễn ra ngay thời điểm miền Trung đang chịu ảnh hưởng nặng nề do thiên tai. Học về thiên tai trong lúc đồng bào miền Trung đang chống chọi với bão lũ khiến bài học trở nên rất thật, rất gần và đầy tính cảnh tỉnh, giáo dục học sinh về tình yêu thương, chia sẻ, trách nhiệm với cộng đồng.
Từ chính giá trị bài học mang lại, ngay sau tiết học, hoạt động quyên góp hỗ trợ đồng bào vùng lũ đã được học sinh lớp 12A18 thực hiện. Các em tự chuẩn bị thùng quyên góp, mỗi học sinh ủng hộ theo khả năng của mình, với mong muốn hướng về bạn bè miền Trung đang chịu nhiều mất mát, thiệt thòi, phải nghỉ học vì nước lũ.
Theo cô Diệp, giá trị lớn nhất mà tiết học mang lại đó là gắn thực tiễn vào bài học, học sinh hiểu kiến thức và vận dụng vào thực tiễn, khơi lên trách nhiệm cá nhân của các em trong việc bảo vệ môi trường, san sẻ với cộng đồng. Bằng cách làm mới tiết học, chuyên đề hướng đến mục tiêu đổi mới thiết kế bài học, phát triển năng lực học sinh và tạo môi trường học tập, nơi học sinh thực sự trở thành trung tâm.
“Trong suốt tiết học, giáo viên chỉ giữ vai trò dẫn dắt, thiết kế lộ trình rõ ràng để học sinh phát triển toàn diện các năng lực: tư duy phân tích – so sánh – tổng hợp; giao tiếp – hợp tác – phản biện; nhận thức trách nhiệm cộng đồng trước thiên nhiên. Khi được giáo viên trao quyền và khuyến khích để sáng tạo, các em đã dẫn dắt bài học bằng chính năng lực của mình, đưa kiến thức thực tế vào chính bài học. Đó cũng là lúc bài học địa lý không còn nằm trên trang sách, mà được chuyển hóa thành hành động đẹp, thành nghĩa cử của công dân trẻ”, cô Diệp bày tỏ.
Bài, ảnh: Yến Hoa
Bình luận (0)