Đổi mới phương pháp dạy học: Kỳ 1: Để tiết học thực sự sinh động

Theo ý kiến của nhiều GV, muốn có một tiết học sinh động trước hết người dạy phải tạo được không khí học tập hứng khởi cho HS. Có nghĩa là khi vào lớp, các em thấy yêu thích môn học mà mình đã chờ đợi. Ở đó, ngoài sự tiếp nhận kiến thức bài học mới, các em còn tạo cho mình một tinh thần học tập thoải mái, tự nguyện và không hề thấy gò bó, ép buộc. Vậy làm thế nào để có được những giờ học đạt được yêu cầu này?

Người trả lời được câu hỏi này chính là GV bộ môn chứ không phải ai khác. Giống như một số trung tâm khác, tại Trung tâm GDTX Thủ Đức vẫn có những học viên chưa chịu gắn kết với môn ngữ văn. Lý do rất đơn giản vì đây là môn học đòi hỏi người học có thiên hướng sâu về tư duy hình tượng. Nhưng như thế vẫn chưa đủ nếu còn thiếu vốn từ, cách viết rõ ràng, diễn đạt trôi chảy… Yêu cầu cao hơn nữa là phải có một trái tim nồng cháy, giàu cảm xúc để cảm nhận sâu sắc các văn bản trong chương trình sách giáo khoa. Tuy nhiên, nếu không được bồi dưỡng và rèn luyện thường xuyên thì các em khó mà đạt được những tiêu chí cần thiết trên. Rõ ràng vai trò và trách nhiệm luôn được đặt lên vai người thầy dạy môn ngữ văn.

Nhìn thấy được thực tế đáng buồn đó, cô Nguyễn Thị Ngọc Oanh – GV môn văn Trung tâm GDTX Thủ Đức – luôn băn khoăn và đặt câu hỏi: “Làm sao để các em hứng thú với bộ môn mình đang dạy?”. Đã có không ít phương pháp cô Oanh đem ra thử nghiệm, tuy nhiên chưa đạt hiệu quả nhiều. Cô Oanh tâm sự: “Không như học sinh ở trường phổ thông, học viên ở trung tâm vẫn còn sức ỳ lớn trong chuyện học hành, trong đó không loại trừ môn ngữ văn. Do đó tôi yêu cầu các em phải ghi chép đầy đủ, không cần ghi nhiều nhưng đủ ý, nhất là các nội dung trọng tâm”.

Còn theo cô Lê Minh Hà – GV môn giáo dục công dân Trường THPT Phan Đăng Lưu: “Trước hết người dạy phải tạo được không khí hào hứng cho cả lớp. Không khí đó không chỉ được khơi dậy ở cuối tiết học mà phải được “làm nóng” ngay từ những lời giảng đầu tiên. Cụ thể là cách dẫn dắt vào bài phải gây ấn tượng, lời giới thiệu nội dung mới lạ sẽ tăng thêm sức hút từ phía HS”. Cô Minh Hà cho biết thêm, nhiều khi GV phải biết tùy cơ ứng biến chứ không thể đi theo một “kịch bản” có sẵn trong giáo án. “Dạy học cũng giống như biểu diễn trên sân khấu, kịch bản tốt chưa hẳn đã đem đến thành công cho vở diễn mà điều quan trọng hơn là cách diễn ngẫu hứng của người nghệ sĩ và bản lĩnh vững vàng của một đạo diễn có nghề”, cô Minh Hà nói.

Trong các tiết dạy, cô Ngọc Oanh luôn biết tạo những tình huống bất ngờ ngoài dự đoán của học viên bằng các câu chuyện kể gắn bó với bài học. Ngoài ra lời giảng của cô không phải lúc nào cũng được thể hiện bằng văn xuôi mà có khi kết hợp với thơ ca, văn vần. Theo cô, GV dạy văn phải biết “xuất khẩu thành thơ” không chỉ thể hiện bề dày kiến thức mà còn đem đến sự hứng khởi cho người nghe và làm cho bài học thi vị hơn dù bài học có khô khan và nhạt nhẽo. Có thể nói năng lực “tùy cơ ứng biến” của người GV còn thể hiện qua cách ứng xử với những tình huống trong thực tiễn đứng lớp mà không có giáo án nào in sẵn. “Người GV cần mở rộng tầm nhìn của văn bản, liên hệ với cuộc đời tác giả và cuộc sống đương đại thì tiết học sẽ biến hóa hơn” – cô Ngọc Oanh đúc kết.

Tuy nhiên, nếu GV có tố chất hài hước mà biết vận dụng đúng lúc và vừa phải thì đó cũng là một thứ gia vị làm cho món ăn tri thức thêm đậm đà. Đây cũng là cách mà cô Minh Hà thường hay vận dụng trong các tiết dạy giáo dục công dân của mình.

Phan Ngọc Quang