Thương mại toàn cầu đang bước vào một chu kỳ phát triển mới, trong đó phát thải carbon thấp, tiêu chuẩn ESG (môi trường – xã hội – quản trị) và khả năng truy xuất minh bạch không còn là lựa chọn mà trở thành điều kiện bắt buộc để tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu. Tuy nhiên, doanh nghiệp (DN) còn gặp nhiều khó khăn trong vận hành sản xuất xanh, đòi hỏi phải có sự nỗ lực, quyết tâm của các bên, đặc biệt vai trò của Nhà nước.
Mong được hỗ trợ từ nhiều phía
Bà Lâm Thúy Ái – Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân Sài Gòn – nhìn nhận, DN đầu tư theo tiêu chuẩn ESG rất khó vì phải đầu tư nhiều chi phí nhưng chưa chắc sản phẩm bán ra được giá. Chẳng hạn trang trại chăn nuôi gà đẻ trứng, DN đầu tư hàng trăm tỷ đồng thì tiền xử lý nước thải lên tới hàng chục tỷ đồng. Nhưng không phải đầu tư như vậy là thành công, có lúc DN rơi vào điệp khúc “được mùa mất giá” trong khi đầu vào quá lớn.
“Thực tế nhiều DN nhận thức mình phải chuyển đổi xanh, vận hành theo tiêu chuẩn ESG nhưng họ không có khả năng đầu tư, thậm chí đã đầu tư nhưng không thu hồi được vốn vì theo đuổi sản xuất xanh và sạch rất tốn kém. DN rất mong được hỗ trợ vốn, hỗ trợ quảng bá sản phẩm bằng nhiều hình thức để quá trình vận hành sản xuất thuận lợi, thành công”, bà Ái bày tỏ.
Ông Lương Nguyễn Xuân Vũ – Chủ tịch Câu lạc bộ Doanh nhân Sài Gòn – chia sẻ, quá trình chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, các doanh nhân đã nhận thức đầy đủ xu thế này, dù mức độ nhận thức tầm quan trọng có khác nhau nhưng việc thực hiện cũng gặp một số khó khăn. Việc đầu tư sản xuất xanh có thể là một gánh nặng với DN bởi phải gánh thêm các chi phí. Nhân lực vận hành sản xuất xanh cũng còn thiếu. Với thị trường xuất khẩu, DN sản xuất theo tiêu chuẩn Việt Nam nhưng khi ra nước ngoài thì không đáp ứng được tiêu chuẩn, do tiêu chuẩn Việt Nam chưa đồng bộ với tiêu chuẩn thế giới. Khó khăn nữa là áp lực trong chuỗi cung ứng, các nhà cung ứng cũng phải “xanh”, tức là bị cạnh tranh đầu vào.
“Từ những khó khăn cơ bản mà chủ DN quan tâm, Nhà nước cần đẩy mạnh liên kết với ngân hàng, chỉ đạo các ngân hàng dành một tỷ lệ nhất định cho sản xuất xanh, ưu đãi về thuế cho DN. Trong đầu tư công, Nhà nước nên quan tâm ưu tiên mua sản phẩm của các DN sản xuất xanh. Phải có chương trình đào tạo liên tục cho chủ DN để hiểu và ứng dụng chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, ứng dụng thương mại điện tử”, ông Vũ đề xuất.
Về xúc tiến thương mại trong và ngoài nước, ông Vũ cho rằng Nhà nước cần tăng cường hỗ trợ để DN tiếp cận các tiêu chuẩn quốc tế. Về kênh phân phối, tăng cường hỗ trợ cho DN, các đơn vị bán lẻ. Đặc biệt là DN vừa và nhỏ, siêu nhỏ cần được hỗ trợ về công nghệ sản xuất xanh, với các giải pháp phù hợp túi tiền và tình hình sản xuất của đơn vị.
Cần lộ trình từng bước
Theo PGS.TS Nguyễn Hồng Quân – Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế tuần hoàn, ĐH Quốc gia TP.HCM, kết quả khảo sát từ các DN niêm yết cho thấy có 73% trả lời việc thiếu quy định minh bạch là thách thức chính của họ trong việc thực hành ESG. Cùng với đó là thiếu sự lãnh đạo cấp cao để thúc đẩy các cam kết ESG.
Quá trình chuyển đổi xanh trong DN vẫn còn nhiều thách thức về tài chính, công nghệ, thể chế, đặc biệt trong liên kết các bên. Điều này đòi hỏi phải có sự nỗ lực, quyết tâm của các bên, đặc biệt vai trò của Nhà nước. Đồng thời, tiếp tục xây dựng và cập nhật khung pháp luật, chính sách nhằm khuyến khích, hỗ trợ sự phát triển của kinh tế tuần hoàn. Phát triển các yếu tố cần thiết cho hệ sinh thái kinh tế tuần hoàn (các quỹ đầu tư/tài trợ, mô hình hợp tác kết nối các bên, sự hỗ trợ quốc tế, công nghệ, nhân lực).
“Cần mô hình thí điểm, vai trò “dẫn dắt” của DN đầu ngành, cùng phối hợp với Nhà nước, nhà khoa học, tổ chức quốc tế. Lồng ghép các giải pháp kinh tế tuần hoàn vào các chương trình mục tiêu quốc gia và kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội của các bộ ngành, địa phương. Bên cạnh đó, cần có đề án cụ thể, mô hình thí điểm áp dụng theo hướng mở, có lộ trình từng bước và thực chất, hiệu quả, khả thi, không cầu toàn”, ông Quân đề xuất.
Thứ trưởng Bộ Công thương Phan Thị Thắng cho rằng, để kiến tạo một nền thương mại xanh, bền vững, hiện đại, TP.HCM nói riêng và Việt Nam nói chung cần tập trung thực hiện nhiều nhiệm vụ. Trước mắt, tiếp tục hoàn thiện các thể chế, tăng cường sự phối hợp giữa các bộ, ngành. Tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý và quy định về phát triển thương mại xanh, bền vững trong từng lĩnh vực, tăng cường các chính sách phát triển thuận lợi nhất cho DN chuyển đổi xanh.
| UBND TP.HCM đã quyết định thành lập Tổ công tác tham mưu thực hiện các nhiệm vụ liên quan đến chuyển đổi xanh. Tổ công tác gồm 10 thành viên, do ông Trương Minh Huy Vũ – Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM làm Tổ trưởng.
Theo quyết định của UBND TP.HCM, Tổ công tác có nhiệm vụ tham mưu chiến lược, lộ trình chuyển đổi xanh TP.HCM, hướng tới TP trung hòa carbon vào 2050; tham mưu xây dựng các kế hoạch, đề xuất các giải pháp thực hiện các nội dung kinh tế xanh, chuyển đổi xanh. Tổ công tác cũng được giao nhiệm vụ xây dựng đề án chuyển đổi xanh cho TP.HCM khi sáp nhập với Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu đến năm 2030, tầm nhìn 2050. Cùng với đó, tổ chức các hoạt động tọa đàm, hội thảo, các khóa nâng cao nhận thức, đào tạo gắn với các định hướng, chính sách của TP. |
Song song đó, chúng ta cần tăng cường ứng dụng công nghệ số trong quản lý, sản xuất, áp dụng công nghệ IoT và AI nhằm tối ưu hóa quy trình, giảm phát thải khí nhà kính, sử dụng nguồn năng lượng sạch trong sản xuất và tăng khả năng dự báo, phục vụ phát triển xanh, bền vững.
Các đơn vị liên quan đề xuất các chương trình hỗ trợ cụ thể để DN, đặc biệt là các DN vừa và nhỏ, tham gia các sàn thương mại điện tử B2B xanh. Các hỗ trợ này có thể bao gồm đào tạo kỹ năng số, tích hợp các công cụ quản trị và truy xuất nguồn gốc xanh. Thúc đẩy mạnh mẽ các mô hình liên kết chuỗi cung ứng nội địa, khuyến khích các DN đầu tàu dẫn dắt, hỗ trợ các nhà cung cấp nhỏ hơn trong hệ sinh thái của mình cùng nhau “xanh hóa”, từ đó giảm “dấu chân carbon” một cách đồng bộ và hiệu quả.
Ngoài ra cần ưu tiên nâng cao nhận thức của người dân, cùng nhau xây dựng văn hóa tiêu dùng xanh trong toàn xã hội, nơi người tiêu dùng ý thức được vai trò của mình, ưu tiên và sẵn sàng lựa chọn các sản phẩm xanh. Đây chính là động lực thị trường mạnh mẽ nhất để thúc đẩy các DN chuyển đổi…
Hồ Trinh
Bình luận (0)