Gây tê vô cảm an toàn hơn cho người già

Ngày 2.3 vừa qua bệnh nhân Lê Thị Bỉnh (82 tuổi, Láng Thượng, Đống Đa, Hà Nội) là bệnh nhân cao tuổi thứ năm trong hai tháng gần đây được áp dụng phương pháp vô cảm mới thay thế gây mê và gây tê thông thường trong phẫu thuật thay khớp háng do gãy cổ xương đùi. Trước đó, bốn bệnh nhân cao tuổi (từ hơn 80 đến 95 tuổi) nhờ sự hỗ trợ của phương pháp vô cảm đã được phẫu thuật thành công, không gây biến chứng và đau đớn trong suốt thời gian phẫu thuật và sau mổ. Các bệnh nhân này đều hồi phục, vận động sớm và xuất viện trong một tuần.

PGS.TS Nguyễn Hữu Tú, trưởng khoa gây mê hồi sức và chống đau (bệnh viện đại học Y Hà Nội), cho biết với những chấn thương do gãy xương ở người già thì tuỳ thuộc vào sức khoẻ của bệnh nhân sẽ có hai hướng chữa bệnh là điều trị bảo tồn hoặc phẫu thuật. Với điều trị bảo tồn phải chấp nhận nguy cơ của nhiều biến chứng do nằm bất động lâu như nhiễm khuẩn hô hấp, tiết niệu, loét, tắc mạch… nhưng tỷ lệ thành công không cao. Phẫu thuật cố định chỗ xương gãy hoặc thay khớp háng nếu cho phép được coi là lựa chọn tối ưu vì giúp bệnh nhân sớm vận động trở lại, tránh được các biến chứng do bất động dài ngày. Tuy nhiên bệnh nhân sẽ phải đối mặt với những rủi ro lớn do quá trình gây mê cho bệnh nhân cao tuổi khó và dễ xảy ra tai biến, thậm chí tử vong trên bàn mổ.

Nhờ kỹ thuật gây tê vô cảm tiên tiến, các bệnh nhân cao tuổi đã trải qua ca phẫu thuật an toàn và không đau đớn. Các bác sĩ đã áp dụng phương pháp gây tê vùng phối hợp cùng lúc hai kỹ thuật gồm gây tê tuỷ sống với liều rất nhỏ (minidose) và gây tê ngoài màng cứng chỉ với liều giảm đau (analgesia dose). Việc xác định liều lượng của thuốc tê sử dụng trong phương pháp gây tê vô cảm phải dựa vào đánh giá trên thể trạng, các chức năng sống của từng bệnh nhân cũng như mức độ và yêu cầu của cuộc phẫu thuật. Bác sĩ Tú cho hay sự phối hợp này tránh được tối đa các biến chứng về hô hấp và tim mạch của phương pháp gây tê tuỷ sống hoặc ngoài màng cứng thông thường khi dùng đơn lẻ hoặc phối hợp nhưng với mục đích khác.

Bệnh nhân vẫn tỉnh táo

Đặc biệt, trong quá trình vô cảm bệnh nhân hoàn toàn tỉnh táo, có thể phối hợp cùng các bác sĩ để tránh các tổn thương về thần kinh. Sau mổ, bệnh nhân cũng không cần làm thêm thủ thuật khác mà tác dụng giảm đau có thể kéo dài từ ba đến năm ngày tuỳ yêu cầu, giúp người bệnh vận động và phục hồi sớm. Tuy nhiên, phương pháp này chủ yếu chỉ được áp dụng cho các phẫu thuật ở phần thấp của cơ thể, trong chấn thương – chỉnh hình chi dưới và phẫu thuật ổ bụng ở phần thấp như niệu quản, bàng quang, các phẫu thuật về sản phụ khoa, sinh dục…

PGS.TS Nguyễn Hữu Tú cho biết, những phương pháp gây tê, gây mê kinh điển có nhiều tác dụng phụ và biến chứng đối với bệnh nhân cao tuổi do chức năng của các cơ quan đều suy giảm, từ 30 – 50% khi ngoài 80 tuổi. Ngoài ra, bệnh nhân cao tuổi thường mắc các bệnh mãn tính phối hợp như tâm phế mãn, mạch vành, đái tháo đường, tăng huyết áp, rối loạn chuyển hoá, nên cơ thể rất nhạy cảm với các thuốc dùng trong quá trình gây mê, gây tê dễ dẫn tới các biến chứng nặng, đặc biệt là suy hô hấp, ngừng thở, tụt huyết áp nặng, nhịp chậm và ngừng tim.

Bên cạnh đó, quá trình chuyển hoá, đào thải các thuốc mê ở bệnh nhân cao tuổi chậm và khó dự đoán nhiều hơn so với bệnh nhân trẻ tuổi. Với phương pháp gây mê kinh điển, sau mổ bệnh nhân lớn tuổi có thể gặp nhiều biến chứng do tồn dư thuốc gây mê, thuốc giãn cơ trong cơ thể như quên thở, tắc nghẽn đường thở, ngừng thở, trào ngược dịch dạ dày vào phổi, thiếu oxy, xẹp phổi… Do có quá nhiều bất trắc có thể xảy ra cho bệnh nhân cao tuổi trong quá trình gây mê, gây tê nên không ít bệnh nhân đã không được phẫu thuật.