Giải pháp bảo vệ sức khỏe người dân trước bệnh tăng huyết áp

Tăng huyết áp được xem là “kẻ giết người thầm lặng” trong các bệnh lý không lây nhiễm, bởi thường không có triệu chứng rõ ràng nhưng lại là nguyên nhân hàng đầu gây ra đột quỵ, suy tim, suy thận và tử vong sớm. Nhận thức rõ điều đó, ngành y tế TP.HCM đã và đang triển khai hàng loạt giải pháp tại tuyến y tế cơ sở để chủ động sàng lọc, điều trị và quản lý bệnh tăng huyết áp ngay từ cộng đồng.

Nhân viên y tế thực hiện đo huyết áp cho bệnh nhân tại trạm y tế

Người dân ủng hộ, hài lòng

Từ cuối năm 2022, TP.HCM bắt đầu thí điểm chương trình WHO PEN (gói can thiệp thiết yếu phòng chống bệnh không lây nhiễm của Tổ chức Y tế Thế giới) kết hợp cải tiến chất lượng dịch vụ (QI) tại 43 trạm y tế phường, xã. Đến năm 2024, chương trình đã được mở rộng đến 181 trạm y tế trên toàn thành phố, trở thành một mắt xích quan trọng trong hệ thống chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân. Với sự hỗ trợ chuyên môn từ Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM (HCDC) và các trung tâm y tế quận, huyện, các trạm y tế được nâng cao năng lực chuyên môn, tăng cường cơ sở vật chất và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý bệnh.

Các hoạt động trọng tâm của chương trình bao gồm: sàng lọc người trên 40 tuổi nhằm phát hiện sớm tăng huyết áp; tư vấn thay đổi lối sống như giảm muối, tăng vận động, bỏ thuốc lá; hướng dẫn sử dụng thuốc đúng cách; áp dụng phác đồ điều trị đơn giản theo Quyết định 5904 của Bộ Y tế; theo dõi huyết áp thường xuyên và cung ứng thuốc tại chỗ. Với những bệnh nhân có biểu hiện nặng, trạm y tế phối hợp chuyển tuyến điều trị phù hợp, đồng thời tiếp tục quản lý sau điều trị để duy trì hiệu quả chăm sóc.

Điểm nổi bật của chương trình là việc ứng dụng phần mềm quản lý bệnh không lây nhiễm tại 100% trạm y tế, giúp lưu trữ hồ sơ bệnh nhân điện tử, nhắc lịch tái khám tự động, thống kê hiệu quả điều trị và báo cáo định kỳ cho tuyến trên. Nhờ phần mềm này, bác sĩ có thể dễ dàng theo dõi tiến triển điều trị, nhận biết những trường hợp cần can thiệp thêm, và xây dựng kế hoạch chăm sóc phù hợp cho từng bệnh nhân. Theo đại diện HCDC, hệ thống dữ liệu thống nhất này là nền tảng để cải thiện chất lượng quản lý bệnh mạn tính trong cộng đồng.

Bà Trần Kim Hằng (quận 12) chia sẻ: “Tôi được khám miễn phí tại trạm y tế và phát hiện bị cao huyết áp. Nhờ bác sĩ tư vấn kỹ lưỡng và cấp thuốc đều đặn, giờ huyết áp tôi ổn định hơn nhiều. Không cần phải lên bệnh viện tuyến trên mà vẫn yên tâm điều trị gần nhà”.

Không chỉ dừng lại ở việc phát hiện và điều trị, TP.HCM còn đẩy mạnh hoạt động truyền thông và khám sức khỏe định kỳ miễn phí cho người cao tuổi. Trong năm 2024, chiến dịch này đã giúp phát hiện khoảng 15% người lớn tuổi lần đầu được chẩn đoán tăng huyết áp. Cùng với đó, Sở Y tế đã tổ chức đấu thầu thuốc tập trung, đảm bảo thuốc điều trị bệnh mạn tính được cung ứng đầy đủ và thanh toán qua bảo hiểm y tế tại các trạm y tế.

Bệnh nhân được bác sĩ chẩn đoán và điều trị theo phác đồ chuẩn của Bộ Y tế theo Quyết định 5904/QĐ-BYT

Chị Nguyễn Hữu Bảo Trâm (quận Bình Tân) cho biết: “Mẹ tôi 65 tuổi, đi khám sức khỏe ở phường thì phát hiện tăng huyết áp. Trạm y tế giữ liên lạc rất đều đặn, mỗi lần tới tái khám đều được đo huyết áp, lấy thuốc miễn phí. Tụi tôi cũng đỡ lo hơn khi có nơi chăm sóc sức khỏe sát nhà”.

Anh Lê Văn Dũng (phường Tân Kiểng, quận 7), người từng có chỉ số huyết áp lên đến 180/100 mmHg nhưng không hay biết, chia sẻ: “Hôm đó đi ngang trạm y tế thấy có đo miễn phí, tôi ghé vào thử. Bác sĩ phát hiện huyết áp cao, giữ lại tư vấn gần nửa tiếng rồi cho thuốc về uống. Giờ tôi biết cách ăn uống, tập thể dục và mỗi tháng đều đến kiểm tra. Nhờ vậy mà mới ba tháng mà huyết áp đã về mức bình thường”.

Kiểm soát hiệu quả bệnh tăng huyết áp

Thống kê từ ngành y tế TP cho thấy, đến cuối năm 2024, tỷ lệ bệnh nhân tăng huyết áp được kiểm soát tại trạm y tế đã đạt 78,6%, một con số đáng khích lệ so với mức trung bình toàn quốc. Đây là kết quả của việc kiên trì lồng ghép chương trình WHO PEN với mô hình cải tiến chất lượng tại các cơ sở y tế địa phương.

Hướng đến năm 2025, ngành y tế TP.HCM đặt mục tiêu: ít nhất 90% trạm y tế thực hiện khám chữa bệnh bảo hiểm y tế ban đầu; 100% trạm y tế triển khai chương trình WHO PEN; đảm bảo đủ thuốc điều trị tăng huyết áp và đái tháo đường; 50% bệnh nhân mới phát hiện được quản lý tại trạm; 80% người bệnh đang điều trị đạt mục tiêu; và 70% tiếp tục đến trạm khám sau 3 tháng điều trị. Ngoài ra, thành phố cũng hướng đến việc tổ chức các buổi đào tạo thường xuyên cho nhân viên y tế cơ sở để cập nhật kiến thức chuyên môn, kỹ năng tư vấn và sử dụng công nghệ mới trong quản lý bệnh mạn tính.

Bên cạnh nỗ lực từ ngành y tế, mỗi người dân cũng cần chủ động hơn trong việc kiểm tra sức khỏe định kỳ, nhất là khi bước qua độ tuổi trung niên. Theo Khảo sát STEPS 2021, có đến 26,2% người trưởng thành tại Việt Nam bị tăng huyết áp, nhưng chỉ 40,2% biết tình trạng của mình và chưa đến 25% được điều trị. Tỷ lệ người tự theo dõi huyết áp tại nhà vẫn còn rất thấp, trong khi đây là một công cụ quan trọng giúp kiểm soát bệnh hiệu quả.

TP.HCM kêu gọi người dân tham gia chiến dịch truyền thông cộng đồng với thông điệp: “Ăn uống lành mạnh – Vận động đều – Kiểm soát huyết áp tốt”. Đồng thời, khuyến khích đến trạm y tế gần nhất để được đo huyết áp miễn phí, nhận tư vấn và chăm sóc liên tục.

Tuyến y tế cơ sở – nơi gần gũi nhất với người dân – đang dần chứng minh vai trò là điểm tựa quan trọng trong việc kiểm soát hiệu quả bệnh tăng huyết áp. Sự vào cuộc đồng bộ của hệ thống y tế cùng sự chủ động của người dân chính là chìa khóa để xây dựng cộng đồng khỏe mạnh và bền vững. Khi mỗi phường, xã đều có thể điều trị và theo dõi bệnh mạn tính một cách bài bản, hệ thống y tế không chỉ giảm tải cho bệnh viện tuyến trên, mà còn nâng cao chất lượng sống cho hàng triệu người dân thành phố.

Thủy Phạm