Giải pháp giảm béo phì ở học sinh

Trong những năm gần đây, tình trạng béo phì trong học đường ở Việt Nam đang ngày càng trở thành một vấn đề đáng báo động, đặc biệt là ở các khu vực thành thị. Điều này không chỉ gây ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ em mà còn đặt ra nhiều thách thức đối với hệ thống giáo dục và y tế.

Tỷ lệ thừa cân, béo phì ở trẻ em từ 5-19 tuổi đã tăng từ 8,5% vào năm 2010 lên 19,0% vào năm 2020, tức là gấp hơn 2 lần chỉ sau 10 năm. Ảnh: Medinet

Con số biết nói

Béo phì ở học sinh Việt Nam đang gia tăng đáng kể. Theo một nghiên cứu được thực hiện trong khuôn khổ Hội thảo quốc tế Dinh dưỡng người Việt lần 2 vừa qua, tỷ lệ thừa cân, béo phì ở trẻ em từ 5-19 tuổi đã tăng từ 8,5% vào năm 2010 lên 19,0% vào năm 2020, tức là gấp hơn 2 lần chỉ sau 10 năm. Đây là một con số cảnh báo, cho thấy mức độ gia tăng nhanh chóng của tình trạng này.

PGS.TS Trần Thanh Dương, Viện trưởng Viện Dinh dưỡng, Bộ Y tế, cũng đã chỉ ra rằng trẻ em Việt Nam đang phải đối mặt với 3 gánh nặng dinh dưỡng đồng thời: Suy dinh dưỡng thể thiếu, thừa cân béo phì và thiếu vi chất dinh dưỡng. Dù tỷ lệ suy dinh dưỡng thể thiếu có giảm dần, nhưng tỷ lệ thừa cân, béo phì lại ngày càng gia tăng ở nhóm trẻ em học đường, đặc biệt là những em sống ở các đô thị lớn.

Một điều đáng chú ý là tình trạng béo phì không chỉ xuất hiện ở các em học sinh tại các TP lớn mà còn lan rộng ra các khu vực khác như miền núi và Tây Nguyên. Mặc dù tỷ lệ thừa cân, béo phì tại các vùng này chưa cao như khu vực thành thị, nhưng với sự thay đổi trong lối sống và chế độ ăn uống, nguy cơ gia tăng tình trạng này trong tương lai là rất lớn.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng béo phì học đường, trong đó chế độ ăn uống và lối sống không lành mạnh là yếu tố chính. Trẻ em ngày nay đang dần thay thế các bữa ăn chính bằng các loại thức ăn nhanh, thức ăn chế biến sẵn có nhiều dầu mỡ, đường và muối. Việc tiêu thụ các thực phẩm không có lợi cho sức khỏe này thường xuyên dẫn đến tình trạng tăng cân quá mức.

Chị T.H. – mẹ của một học sinh tiểu học có cân nặng trên 50kg chia sẻ: “Bé ở nhà được ông bà chiều chuộng cho ăn rất nhiều thức ăn nhanh, đồ ăn vặt, tôi đi làm thường xuyên nên cũng ít có thời gian để quản lý bữa ăn cho con”.

Việc duy trì sức khỏe đường ruột qua chế độ ăn uống lành mạnh không chỉ tốt cho tiêu hóa mà còn hỗ trợ sự phát triển trí tuệ và cảm xúc của trẻ. Ảnh: Trường Tiểu học Văn Yên

Bên cạnh đó, trẻ em hiện nay cũng ít vận động hơn so với trước. Các em dành nhiều thời gian hơn cho việc sử dụng thiết bị điện tử như điện thoại di động, máy tính bảng, và máy tính, thay vì tham gia vào các hoạt động thể chất. Thiếu vận động là một trong những nguyên nhân chính gây ra tình trạng thừa cân, béo phì ở học sinh.

Một nguyên nhân quan trọng không thể không nhắc đến là việc thiếu kiến thức về dinh dưỡng của nhiều bậc phụ huynh. Trong khi một số phụ huynh vẫn tin rằng việc cho con ăn nhiều là cách tốt nhất để đảm bảo sức khỏe, họ lại không nhận thức được rằng chế độ ăn uống không cân đối có thể dẫn đến thừa cân và béo phì.

Những giải pháp

Để giải quyết tình trạng béo phì học đường, Chính phủ Việt Nam đã triển khai nhiều chiến lược quốc gia, trong đó có Chiến lược quốc gia về dinh dưỡng giai đoạn 2021-2030. Mục tiêu của chiến lược này là giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng thể thấp còi và kiểm soát tỷ lệ thừa cân, béo phì, đặc biệt là ở trẻ em từ 5-18 tuổi. Mục tiêu cụ thể là giảm tỷ lệ thừa cân, béo phì ở nhóm trẻ em này xuống dưới 19% vào năm 2030.

Việc nâng cao chất lượng bữa ăn học đường cũng đang được chú trọng. Các trường học sẽ tổ chức bữa ăn dinh dưỡng đảm bảo theo khuyến nghị, với mục tiêu đến năm 2025, 60% trường học ở khu vực thành thị và 40% ở khu vực nông thôn sẽ có thực đơn hợp lý. Thậm chí, đến năm 2030, tỷ lệ này sẽ được nâng lên 90% và 80% tương ứng.

Tuy nhiên, để đạt được các mục tiêu này, không chỉ có sự nỗ lực của các nhà trường mà còn cần sự phối hợp chặt chẽ từ gia đình, doanh nghiệp và cộng đồng. Phụ huynh cần được trang bị kiến thức về dinh dưỡng để giúp trẻ duy trì thói quen ăn uống lành mạnh. Ngoài ra, các doanh nghiệp thực phẩm cũng cần chủ động cung cấp những sản phẩm dinh dưỡng lành mạnh cho trẻ em.

Béo phì trong học đường đang trở thành một vấn đề sức khỏe đáng lo ngại tại Việt Nam. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất của trẻ em mà còn có thể gây ra các vấn đề tâm lý và học tập. Để giảm thiểu tỷ lệ thừa cân béo phì, cần có sự hợp tác giữa các cơ quan chức năng, nhà trường, gia đình và cộng đồng. Những chính sách và chiến lược về dinh dưỡng học đường cần được thực hiện hiệu quả, và phụ huynh cũng cần thay đổi nhận thức để giúp trẻ em xây dựng thói quen ăn uống và lối sống lành mạnh ngay từ khi còn nhỏ.

PGS.TS Nguyễn Phương Mai, chuyên gia về khoa học não bộ ứng dụng, đã nhấn mạnh mối liên hệ quan trọng giữa dinh dưỡng và sự phát triển não bộ. Bà cho biết rằng hệ đường ruột – nơi chứa đến 100 triệu nơ-ron thần kinh – đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất serotonin, loại hormone ảnh hưởng đến cảm xúc.

Việc duy trì sức khỏe đường ruột qua chế độ ăn uống lành mạnh không chỉ tốt cho tiêu hóa mà còn hỗ trợ sự phát triển trí tuệ và cảm xúc của trẻ. PGS.TS Phương Mai cũng cảnh báo rằng ăn quá nhiều thực phẩm chế biến sẵn, nhiều đường và chất béo có thể gây tổn thương não bộ, làm giảm khả năng học tập và gây ra các vấn đề về cảm xúc như căng thẳng, trầm cảm.

Việc cung cấp một chế độ ăn uống đầy đủ dưỡng chất nhưng không dư thừa năng lượng là điều các bậc phụ huynh cần lưu ý. Việc bổ sung các vitamin, khoáng chất, chất xơ từ trái cây, rau củ và thực phẩm giàu protein là rất quan trọng để duy trì sức khỏe và sự phát triển toàn diện cho trẻ. Các bậc phụ huynh cũng cần kiên nhẫn và thường xuyên giám sát để đảm bảo rằng trẻ em duy trì lối sống lành mạnh.

Chị T.H. chia sẻ thêm: “Thời gian gần đây vì phát hiện cân nặng của con cứ tăng mà không giảm, tôi cũng đã dành thời gian sau khi bé đi học về để cho bé đi tập thể dục cùng mẹ, tuy thời gian đầu bé có không thích nhưng gần đây cũng đã tạo được thói quen cho bé”.

Hoàng Sang