Giải phóng mặt bằng: Sẽ không để người dân phải khiếu nại

Thời gian qua, các cấp chính quyền TP.HCM đã có nhiều sự nỗ lực trong thực hiện chỉnh trang, nâng cấp hạ tầng đô thị với sự ủng hộ, đồng hành của người dân. Tuy nhiên, việc triển khai thực hiện vẫn còn nhiều vấn đề cần giải quyết để công tác bồi thường giải phóng mặt bằng, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất hiệu quả hơn, đảm bảo hài hòa quyền và lợi ích chính đáng, hợp pháp của người dân với sự phát triển chung của TP.

Rạch Xuyên Tâm (chạy qua địa bàn Q.Bình Thạnh) là dự án chỉnh trang đô thị đang được TP.HCM nỗ lực giải phóng mặt bằng để sớm triển khai

Người dân cần một chỗ ở mới phù hợp

Theo HĐND TP.HCM, giai đoạn 2016-2020, TP đã thực hiện 1.799 dự án đầu tư công với tổng mức đầu tư 276.116 tỷ đồng, tổng số vốn được giao là 82.142 tỷ đồng, đã giải ngân hơn 77.000 tỷ đồng; có 725 dự án được bồi thường giải phóng mặt bằng.

Trong giai đoạn 2021-2025, tổng số dự án đầu tư công là 1.194 dự án với tổng đầu mức đầu tư 246.931 tỷ đồng, trong số đó có 535 dự án bồi thường giải phóng mặt bằng. Ngoài ra, từ năm 2000 đến nay, toàn TP có hơn 168.000 hộ dân đã tham gia hiến gần 5,4 triệu m2 đất phục vụ cho hàng ngàn công trình mở rộng hẻm, đường đi.

Để thực hiện các công trình, công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất thực hiện dự án là nhiệm vụ rất khó khăn, phức tạp đòi hỏi phải có sự tham gia đồng bộ của cả hệ thống chính trị, quan trọng hơn là sự đồng thuận của người dân chấp nhận nhường mặt bằng, chuyển nơi sinh sống cho dự án đi qua. Tuy nhiên, thực tế triển khai các dự án vẫn còn nhiều vấn đề đặt ra đòi hỏi TP quan tâm giải quyết.

Như dự án đường Vành đai 3 đang triển khai được kỳ vọng mở ra không gian mới, động lực phát triển mới cho TP.HCM. Dự án đi qua địa bàn TP dài 47,5km với 2.377 hộ dân bị ảnh hưởng, trong đó tái định cư khoảng 752 hộ, tổng mức bồi thường tái định cư là 25.610 tỷ đồng.

Ông Đặng Văn Dũng (TP.Thủ Đức) bày tỏ đồng thuận, ủng hộ thực hiện dự án vì đây là chủ trương lớn của Nhà nước, góp phần mở rộng hệ thống giao thông trọng điểm. Tuy nhiên, thuộc diện bị giải tỏa trắng, ông Dũng mong muốn sớm được hỗ trợ tái định để gia đình ổn định cuộc sống.

Gia đình ông Phạm Văn Một (xã Thới Tam Thôn, huyện Hóc Môn) cũng phải chịu ảnh hưởng từ dự án này. Ông Một băn khoăn nếu buộc phải di dời thì gia đình ông được bố trí tái định cư ở đâu vì Hóc Môn chưa có khu tái định cư. Chính sách hỗ trợ cho những gia đình phải di dời như thế nào?

Qua các cuộc giám sát về chấp hành pháp luật đầu tư công trên địa bàn TP, ông Lê Trương Hải Hiếu – Trưởng ban Kinh tế Ngân sách HĐND TP.HCM – cho biết, có nhiều dự án chậm triển khai do công tác bồi thường giải phóng mặt bằng…

Tiến sĩ Nguyễn Thị Anh – Trường Kinh tế, Luật và quản lý Nhà nước – băn khăn: TP có giải pháp gì để giải quyết tình trạng thừa, thiếu căn hộ và nền đất tái định cư. Bởi hiện nay có những địa bàn không có khu tái định cư; ngược lại có địa bàn nhiều khu tái định cư nhưng người dân không đồng ý đến ở do vị trí xa, không hài lòng về chất lượng căn hộ hoặc không đủ tiền mua…

Bà Trần Kim Yến – Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TP.HCM – cho rằng, trong điều kiện TP có nhiều dự án trọng điểm đang và sẽ triển khai, theo đó phải giải phóng mặt bằng. Vì vậy rất cần đảm bảo quyền và lợi ích chính đáng cho người dân có đất bị thu hồi, đó là “bằng hoặc tốt hơn” nơi ở cũ theo quy định của Nhà nước.

Thu hẹp khoảng cách giữa giá thị trường và đền bù

Nói về công tác bồi thường giải phóng mặt bằng, hỗ trợ tái định cư, ông Phan Văn Mãi – Chủ tịch UBND TP.HCM – cho biết, thời gian qua đã có rất nhiều công trình, dự án thực hiện nhờ sự đồng tình ủng hộ của các tổ chức, gia đình trong việc giao lại mặt bằng thực hiện các công trình dự án y tế, giáo dục, đô thị, giao thông. Chính những công trình này đã thúc đẩy sự phát triển kinh tế, xã hội của TP, góp phần xây dựng TP xứng tầm là khu vực trung tâm. Tuy nhiên, quá trình thực hiện cũng bộc lộ những hạn chế. Có những hạn chế chưa được giải quyết dứt điểm khiến dự án kéo dài, dẫn đến kiến nghị, khiếu nại của người dân.

Trong đó nổi lên vấn đề giá bồi thường và giá thị trường còn bất cập. Mặc dù Ban Thường vụ Thành ủy đã có chỉ thị, trong đó quan điểm xuyên suốt là làm sao sau giải phóng mặt bằng đời sống người dân phải “bằng hoặc tốt hơn”; tuy nhiên việc thực hiện bồi thường, hỗ trợ vẫn phải dựa trên nền pháp lý chung. Mặc dù một số chính sách có thể linh hoạt, phù hợp với TP nhưng không thể có một chính sách riêng cho TP.

Bên cạnh đó là bất cập trong bố trí quỹ đất, quỹ nhà tái định cư có lúc không đáp ứng được nguyện vọng của người dân; công tác phối hợp trong định giá, giải phóng mặt bằng, bố trí vốn chưa kịp thời dẫn đến kéo dài bồi thường đền bù, thời gian thực hiện dự án. Một số dự án làm chưa tốt công tác thông tin nên không ít người dân chưa nhận đủ thông tin dẫn đến thắc mắc.

Theo ông Mãi, UBND TP cùng các sở ngành đã nhìn ra và cố gắng làm tốt công tác bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng trong thời gian tới để làm sao hài hòa được lợi ích chung và lợi ích của từng tổ chức, cá nhân. Sắp tới, TP sẽ tập trung góp ý sửa đổi Luật Đất đai; cụ thể hóa thực hiện Nghị quyết 18 của Ban Chấp hành Trung ương. Khi TP xây dựng chương trình hành động thực hiện sẽ đề xuất những cơ chế đặc thù cho TP, gắn tổng kết Nghị quyết 54 của Quốc hội để làm sao thu hẹp khoảng cách giữa giá đất thị trường và giá đền bù.

TP cũng sẽ rút kinh nghiệm làm tốt hơn công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng tái định cư sao cho đúng luật nhưng đảm bảo được mục tiêu, nguyên tắc “bằng hoặc tốt hơn” đối với trường hợp phải tái định cư. Bên cạnh đó, chú ý thực hiện điều tra xã hội học trước khi thực hiện triển khai các dự án.

“Vừa rồi, trước khi triển khai thực hiện dự án đường Vành đai 3, TP đã tiến hành điều tra xã hội học để có những chính sách phù hợp trong bố trí tái định cư. TP mong muốn việc bồi thường, hỗ trợ tái định cư giải phóng mặt bằng đường Vành đai 3 sẽ tạo ra một kiểu mẫu để tiến hành các dự án khác trong thời gian tới”, ông Mãi nói.

Ngoài ra, TP sẽ làm tốt hơn trong công tác phối hợp định giá giải phóng mặt bằng, đặc biệt bố trí đủ nguồn vốn để công tác bồi thường hỗ trợ không kéo dài dẫn đến chậm tiến độ dự án. Tập trung xem xét những vấn đề cụ thể, giải quyết dứt điểm tồn đọng để người dân ổn định và phát triển cuộc sống.

Phú Cát