Năm học mới 2025-2026 là năm đầu tiên ngành giáo dục cả nước đi vào vận hành chính quyền địa phương 2 cấp và thay đổi địa giới hành chính sau khi sáp nhập các tỉnh, thành. Với riêng TP.HCM, sau sáp nhập trở thành địa phương có quy mô giáo dục lớn và đa dạng nhất cả nước, với trên 3.500 cơ sở giáo dục ở các bậc học, gần 2,6 triệu học sinh và trên 110.000 giáo viên.
Giáo dục TP.HCM đã có cuộc trao đổi với Giám đốc Sở GD-ĐT TP.HCM Nguyễn Văn Hiếu về khí thế ngành giáo dục thành phố cùng cả nước bước vào kỷ nguyên vươn mình trong một năm học đặc biệt, nhiều cơ hội nhưng cũng nhiều thách thức.
Thách thức và giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục trong năm học mới
+ Phóng viên: Năm đầu tiên vận hành ngành giáo dục với đặc thù mới, theo ông thách thức của ngành giáo dục thành phố trong năm học 2025-2026 là gì?
– Ông Nguyễn Văn Hiếu: Năm học 2025-2026 là một năm học hết sức đặc biệt khi ngành giáo dục vận hành theo mô hình mới, với chính quyền địa phương 2 cấp và sáp nhập các tỉnh thành, với quy mô lớn, ngành GD-ĐT TP.HCM đã nhận diện ra nhiều thách thức.
Tình hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp tại 168 phường, xã, đặc khu thì đội ngũ cán bộ phụ trách giáo dục tại 168 phường, xã, đặc khu trên địa bàn thành phố không đều nhau. Đa số cán bộ phụ trách giáo dục tại các phường, xã hiện nay thì trước đây chỉ phụ trách một mảng nhỏ trong ngành giáo dục, có thể là mầm non, tiểu học hay THCS. Do đó, rất khó có kinh nghiệm để tham mưu cho UBND phường, xã về quản lý Nhà nước.
Trong khi đó, khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp thì liên quan đến trách nhiệm của cán bộ phụ trách giáo dục của phòng văn hóa xã hội có tới 50-60 điều khoản trong Nghị định 142, 143 và 6 thông tư mới của Bộ GD-ĐT (từ Thông tư 09 – Thông tư 15), rất nhiều nội dung.
Cán bộ phường xã phụ trách mảng giáo dục cần phải nỗ lực rất lớn để có thể tiếp cận được yêu cầu lớn của công việc.
Sở GD-ĐT TP.HCM đã làm việc, giao ban nhiều lần với cán bộ phụ trách giáo dục tại các phường, xã để cùng hỗ trợ, gỡ khó cho địa phương. Riêng ngành giáo dục thành phố đã tổ chức 2 hội nghị giao ban, tập huấn, hỗ trợ nghiệp vụ chuyên môn cho cán bộ phụ trách giáo dục. Quan trọng là cán bộ phụ trách giáo dục phường xã phải xây dựng được kế hoạch, nội dung để thực hiện…
+ Trước những thách thức đó, để đảm bảo chất lượng chuyên môn khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp và vận hành quy mô ngành giáo dục mới sau sáp nhập, trong năm học mới Sở GD-ĐT TP.HCM có những giải pháp gì, thưa ông?
– Khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, Sở GD-ĐT TP.HCM đã chia 168 phường, xã, đặc khu thành 16 cụm chuyên môn và thi đua ở từng bậc học, từ mầm non, tiểu học, THCS, THPT, GDTX. Tức là các cơ sở giáo dục liên phường, xã sẽ được gắn kết xuyên suốt tất cả các hoạt động từ chuyên môn đến thiết bị, cơ sở vật chất, hỗ trợ lẫn nhau.
Các cụm chuyên môn chính là cánh tay nối dài để gắn liền từng cơ sở giáo dục với Sở GD-ĐT khi không còn phòng GD-ĐT. Thông qua cụm chuyên môn giúp Sở GD-ĐT nắm bắt sâu sát, kịp thời tình hình ở mỗi nhà trường, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn thành phố. Định kỳ hàng tháng các cụm sẽ có các hoạt động sinh hoạt cụm về chuyên môn, hàng quý sẽ có các cuộc thi, giao lưu, thao giảng, hoạt động chuyên đề của cụm do Sở GD-ĐT đầu tư về chuyên môn.
Sở GD-ĐT TP sẽ tham mưu xây dựng nghị quyết chế độ chính sách cho thầy cô giáo, cán bộ quản lý tham gia điều hành cụm chuyên môn.
Với TP.HCM mới, trong năm học tới Sở GD-ĐT sẽ tiếp tục duy trì kỳ khảo sát học sinh lớp 3, 7, 9, 11 trên toàn thành phố, giúp giáo viên rút kinh nghiệm trong đổi mới phương pháp dạy học, đáp ứng yêu cầu của Chương trình GDPT 2018. Trong đó, lớp 3, 7 là khảo sát năng lực vận dụng tất cả môn học theo định hướng đổi mới phương pháp dạy học.
Với lớp 9 khảo sát để chuẩn bị cho học sinh tham gia kỳ thi tuyển sinh 10. Với lớp 11 là khảo sát về năng lực tiếng Anh của học sinh để đánh giá đầu ra theo tiêu chí của thành phố là 50% học sinh có năng lực ngôn ngữ đạt chuẩn quốc tế. Đề đánh giá sẽ được chuẩn hóa theo chuẩn quốc tế.
Trong việc đảm bảo chất lượng giáo dục nhà trường, mỗi nhà trường phải phối hợp chặt chẽ với ban đại diện cha mẹ học sinh và xây dựng được nguồn lực trong phụ huynh học sinh, hỗ trợ cho nhà trường các hoạt động nâng cao chất lượng giáo dục cũng như đẩy mạnh trang bị năng lực, kỹ năng cho học sinh, đảm bảo an toàn trường học.
Đảm bảo tuyệt đối an toàn trường học trong năm học mới
+ Sau hợp nhất 3 tỉnh thành, địa giới hành chính của TP.HCM mới được mở rộng, đa dạng nhiều loại hình (nông thôn, thành thị, xã đảo, đặc khu…). Đi cùng với đó là tình trạng cơ sở vật chất trường lớp còn chưa đồng đều ở các địa phương, đặc biệt là các vùng khó khăn, đông dân cư là một trong những thách thức lớn đối với ngành GD-ĐT thành phố, nhất là trước thềm năm học mới 2025-2026. Để đảm bảo trường lớp trong năm học mới, TP.HCM đã có những giải pháp gì, thưa ông?
– Năm học mới, cơ bản TP.HCM đảm bảo 100% con em sinh sống trên địa bàn có đủ chỗ học, đảm bảo các điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị để tổ chức hoạt động tại các cơ sở giáo dục theo yêu cầu Chương trình GDPT 2018.
Toàn thành phố sẽ đưa vào sử dụng 1.287 phòng học mới từ nguồn vốn ngân sách. Trong đó, cấp mầm non: 151 phòng học; tiểu học: 585 phòng học; THCS: 412 phòng học; THPT: 112 phòng học; Khác: 27 phòng học. Ngoài ra dự kiến có khoảng 200 phòng học cấp mầm non và 190 phòng học phổ thông được đầu tư từ nguồn xã hội hóa.
Tuy nhiên, khu vực 2 Bình Dương vẫn còn nhiều khó khăn về cơ sở vật chất, trường lớp. Trong nhiệm kỳ 2020-2025, tỉnh Bình Dương (cũ) đã xây dựng thêm 86 trường học mới các cấp, với hơn 2.000 phòng học được đưa vào sử dụng. Dù vậy, với tốc độ tăng dân số cơ học cao do địa bàn tập trung nhiều khu công nghiệp, khu chế xuất, mỗi năm Bình Dương tăng trung bình 25.000 học sinh, vì thế việc đầu tư cơ sở vật chất chưa đáp ứng được với áp lực tăng dân số. Sĩ số học sinh/lớp, số lớp/trường ở nhiều trường còn cao; việc tổ chức dạy học 2 buổi/ngày ở nhiều trường còn gặp khó khăn.
Để đảm bảo cơ sở vật chất trường lớp cho năm học mới, Sở GD-ĐT TP.HCM đã khảo sát thực tế các trường tại 2 khu vực Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu. Sở GD-ĐT thành phố phối hợp với Sở Tài chính, trình UBND thành phố chủ trương để tăng cường hỗ trợ tài chính cho các nhà trường ở 2 khu vực này trong việc đảm bảo an toàn trường học trong năm học mới, đặc biệt là các công trình chống dột và nhà vệ sinh trường học phải được ưu tiên sửa chữa kịp năm học mới.
Tuyệt đối không để tình trạng “có học sinh, có trường lớp mà không có giáo viên”
+ Theo tiến độ, cuối tháng 9 TP.HCM mới hoàn thành việc tuyển dụng giáo viên đợt 1 cho các trường từ mầm non đến THPT trên toàn thành phố. Như vậy, để đảm bảo đội ngũ giáo viên cho năm học mới sẽ được thực hiện thế nào, thưa ông?
Năm nay, trước những thay đổi khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, lần đầu tiên Sở GD-ĐT TP.HCM đảm nhận việc tuyển dụng giáo viên cho các cấp học từ mầm non đến THPT. Do đó, thời gian tuyển dụng cũng chậm hơn so với mọi năm, theo tiến độ đến cuối tháng 9 công tác tuyển dụng mới hoàn thành và cuối tháng 10 giáo viên trúng tuyển mới nhận nhiệm sở.
Để chuẩn bị cho công tác giảng dạy trong năm học mới, Sở GD-ĐT đề nghị hiệu trưởng, thủ trưởng các cơ sở giáo dục phải chủ động hợp đồng, thỉnh giảng giáo viên, tham mưu cho UBND phường xã có các phương án để đảm bảo nhà trường tổ chức tốt, ổn định kế hoạch giảng dạy ngay từ đầu năm học. Tuyệt đối không để tình trạng “có học sinh, có trường lớp mà không có giáo viên” ngay từ đầu năm học mới.
Năm học 2025-2026, TP.HCM thiếu hơn 6.000 học sinh và vẫn thiếu chủ yếu ở các bộ môn khó tuyển như mỹ thuật, âm nhạc, tiếng Anh, tin học và giáo viên nhiều môn ở bậc tiểu học.
Năm nay, khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, thực hiện theo phân cấp quản lý, lần đầu tiên Sở GD-ĐT TP.HCM sẽ tuyển dụng giáo viên ở các bậc học, từ mầm non đến THPT.
Mỗi ứng viên được chọn 2 nguyện vọng trường theo khu vực để đăng ký dự tuyển (khu vực 1 – TP.HCM cũ; khu vực 2 – Bình Dương cũ; khu vực 3 – Bà Rịa – Vũng Tàu cũ).
Công tác tuyển dụng được triển khai theo hình thức “vừa chạy vừa xếp hàng”, thực hiện 2 vòng: vòng 1 – xét hồ sơ; vòng 2 thực hành. Ứng viên trúng tuyển được xét từ nguyện vọng 1 đến nguyện vọng 2. Sau khi đã xét hết cả 2 nguyện vọng, Sở GD-ĐT thành phố tiếp tục rà soát, công bố danh sách các trường còn thiếu chỉ tiêu tuyển dụng. Nếu ứng viên không trúng tuyển cả 2 nguyện vọng nhưng đạt từ 50 điểm trở lên (trên thang điểm 100) sẽ tiếp tục được chọn dự tuyển vào các trường này. Sở GD-ĐT sẽ tiếp tục lấy từ trên xuống, đảm bảo lựa chọn được ứng viên phù hợp cho nhà trường.
Những cơ hội mới cho học sinh thành phố
+ Theo chúng tôi được biết ngành giáo dục thành phố đang đẩy mạnh 2 trụ cột chính về trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số và hội nhập toàn cầu?
-Trong năm học 2025-2026, ngành giáo dục TP.HCM quyết tâm tiếp tục thực hiện hiệu quả Chương trình GDPT 2018 với những kinh nghiệm mà thành phố đã triển khai trong 1 chu kỳ từ năm học 2024-2025.
Sở GD-ĐT đặt hàng Trường ĐH Sài Gòn, ĐH Sư phạm TP.HCM để có nguồn sinh viên mới ra trường ở các môn khoa học tự nhiên, lịch sử địa lý, công nghệ, tin học ở tiểu học… Khi có đủ nguồn lực giáo viên và kinh nghiệm, các cơ sở giáo dục sẽ có điều kiện tốt hơn để thực hiện Chương trình GDPT 2018 năm học 2025-2026.
Các mô hình nhà trường năm học mới tiếp tục triển khai các chương trình, đề án, kế hoạch của thành phố. TP.HCM đang tập trung xây dựng Đề án xây dựng xã hội học tập, học tập suốt đời; duy trì TP.HCM là thành phố trong mạng lưới học tập toàn cầu của UNESCO.
Với 168 phường, xã và đặc khu, để được tiếp tục duy trì và công nhận là thành phố học tập toàn cầu thì có rất nhiều khó khăn. Sở GD-ĐT sẽ có kế hoạch phối hợp với UBND 168 phường, xã, đặc khu thúc đẩy học tập suốt đời, đáp ứng các tiêu chí của thành phố học tập toàn cầu, tạo điều kiện cho mọi công dân thành phố đều có điều kiện học tập và học tập suốt đời.
Đặc biệt, trong năm học mới, ngành GD-ĐT thành phố sẽ thúc đẩy triển khai mạnh mẽ 2 trụ cột lớn về trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số và hội nhập toàn cầu.
Tinh thần NQ57, NQ59 của Bộ Chính trị được đưa vào giảng dạy trong chương trình nhà trường các nội dung, như: giảng dạy trí tuệ nhân tạo, STEM, STEAM các hoạt động bổ trợ khác về hội nhập quốc tế, từng bước đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ 2 trong trường học.
Trong năm học 2025-2026, TP.HCM sẽ đẩy mạnh triển khai Đề án từng bước đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ 2 trong trường học với nhiều giải pháp, loại hình giảng dạy. Các lớp tăng cường tiếng Anh sẽ được tăng thêm từ 2-4 tiết/tuần với giáo viên bản ngữ; Các lớp dạy toán khoa học bằng tiếng Anh; tiếp tục duy trì chương trình tiếng Anh tích hợp…
Trong năm học, thành phố sẽ tăng cường năng lực tự học tiếng Anh cho học sinh, giáo viên qua ứng dụng công nghệ, đưa các phần mềm học tiếng Anh vào nhà trường, giúp học sinh, giáo viên tự học, tự ôn luyện, nâng cao năng lực ngoại ngữ, tạo cuộc thi đua trong toàn ngành.
Khi triển khai Đề án từng bước đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ 2, Sở GD-ĐT thành phố khuyến khích nhà trường tổ chức dạy một số giờ các môn học khác bằng tiếng Anh khi có nguồn lực giáo viên đảm bảo năng lực, trình độ, điều kiện tiếng Anh để giảng dạy. Sở GD-ĐT trao quyền chủ động cho hiệu trưởng nhà trường trong việc tạo điều kiện nâng cao năng lực tiếng Anh cho đội ngũ.
Cũng trong năm học, TP.HCM sẽ phổ cập giảng dạy AI vào nhà trường bằng ngân sách thành phố. Sở GD-ĐT đã đặt hàng Trường ĐH Sài Gòn xây dựng chương trình giảng dạy AI, trong năm học tới sẽ đưa AI vào giảng dạy từ lớp 3 – lớp 12; Đẩy mạnh trường học số, lớp học số. Với riêng lớp học số hướng tới nhân rộng, chia sẻ các giờ dạy hay, kinh nghiệm dạy tốt của giáo viên tiếng Anh, âm nhạc, mỹ thuật… cho toàn thành phố, làm cho việc giảng dạy các môn học đó hiệu quả, chất lượng, đặc biệt ở những vùng khó khăn của thành phố.
Xây dựng văn hóa học đường với 3 trụ cột chính
Năm học 2025-2026, song song tiếp tục triển khai hiệu quả Chương trình GDPT 2018, TP.HCM sẽ đẩy mạnh triển khai, xây dựng văn hóa học đường tại mỗi cơ sở giáo dục, thể hiện qua 3 trụ cột chính: Không gian văn hóa Hồ Chí Minh; Trường học hạnh phúc; Chiến lược phát triển giáo dục nhà trường, hướng tới tạo môi trường, văn hóa học đường thân thiện, lành mạnh, an toàn và thỏa sức sáng tạo cho học sinh. Học sinh đến trường không chỉ được học về kiến thức mà còn được trang bị kỹ năng hình thành nhân cách.
Đặc biệt, đẩy mạnh tập trung triển khai phủ rộng Không gian văn hóa Hồ Chí Minh và trường học hạnh phúc tại 2 khu vực là Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu.
Sau khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược phát triển giáo dục Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2045 bằng Quyết định 1705 ngày 31-12-2024 thì TP.HCM cũng đang điều chỉnh chiến lược phát triển giáo dục của thành phố, trong đó cập nhật chiến lược phát triển giáo dục của Chính phủ và phù hợp với quy mô phát triển ngành giáo dục thành phố sau hợp nhất.
Do đó, các nhà trường trên địa bàn thành phố cần coi đây là một lần điều chỉnh và cập nhật chiến lược phát triển giáo dục của nhà trường, dựa trên chiến lược quốc gia, chiến lược thành phố và các mục tiêu riêng của nhà trường để xây dựng chiến lược. Đây là điều rất quan trọng. Bởi chiến lược phát triển giáo dục nhà trường sẽ định hướng văn hóa nhà trường, xây dựng trường học với những bản sắc riêng hướng tới giáo dục toàn diện học sinh. Chiến lược phát triển giáo dục nhà trường phải có tính ổn định theo thời gian, có tầm nhìn, sứ mạng, văn hóa nhà trường, để làm căn cứ ban hành kế hoạch giáo dục hàng năm của trường. Và chính từ kế hoạch giáo dục hàng năm của trường thì nhà trường mới có các kế hoạch khác để thực hiện mục tiêu chiến lược phát triển giáo dục nhà trường.
+ Xin cảm ơn ông!
Đỗ Yến Hoa (thực hiện)
Bình luận (0)