Giảng văn trong nhà trường: Dễ “ru ngủ” học sinh

Theo đánh giá của nhiều GV có kinh nghiệm dạy văn lâu năm, môn văn ở bậc THCS mặc dù đã được giảm tải nhưng nhìn chung chương trình vẫn còn nặng, hơn nữa rất nhiều HS lười đọc tác phẩm đã ảnh hưởng khá lớn đến không khí của tiết học văn.

Cô Nguyễn Thị Hiền, GV dạy môn văn Trường THCS Nguyễn Du (Q.1, TP.HCM), cho hay: “Chương trình môn văn bậc THCS đã giảm tải nhưng vẫn còn nặng, đặc biệt chương trình lớp 8 dường như không hề giảm. Bên cạnh đó, HS lười đọc nên các em khó cảm nhận hết cái hay của tác phẩm. Đồng thời, lười đọc cũng ảnh hưởng đến tiết học tập làm văn bởi các em thiếu vốn từ, dẫn đến khả năng diễn đạt kém. Do đó, các em thường tìm “phao cứu sinh” bằng việc trông chờ vào văn mẫu”. Đồng tình với ý kiến này, cô Phạm Thị Bích Hường, GV Trường THCS Trần Văn Ơn (Q.1), cho biết: “Mục đích của việc dạy văn là luyện cho các em tập đọc, nghe, viết… tức là rèn luyện khả năng diễn đạt. Tuy nhiên, do HS lười đọc hay đọc không có cảm xúc nên việc đọc và hiểu văn bản còn nhiều hạn chế”.

Lứa tuổi HS THCS đang trong quá trình phát triển tâm sinh lý nên việc thiếu vốn sống là điều khó tránh khỏi. Tuy nhiên, theo ý kiến của nhiều GV, không ít tác phẩm văn học trong chương trình THCS vượt quá vốn hiểu biết của các em. “Vốn sống của HS THCS còn ít, đặc biệt là ở lớp 6 và lớp 7, trong khi đó văn nghị luận cần kiến thức dồi dào, từng trải… nên đây là phần các em khó hiểu nhất”, cô Võ Thị Minh Thanh – GV Trường THCS Lạc Hồng (Q.10) – cho biết.

Trong khi đó, một GV Trường THCS Trần Văn Ơn (Q.1) nhận định: “Chương trình bậc THCS học khá nhiều, quá sức so với sự hiểu biết của các em. Chẳng hạn, ở lớp 7 phần phân tích thơ Đường có nhiều từ cổ trong khi vốn sống của lứa tuổi này còn ít, các em khó hiểu hết những ý nghĩa sâu xa của ngôn từ Hán Việt. Hay khi dạy về cuộc đời của lão Hạc, chị Dậu; do các em sinh ra trong thời bình, tâm lý lứa tuổi cũng khác nên cảm nhận nỗi khổ của lão Hạc, chị Dậu rất khó…”.

Một GV dạy văn lâu năm ở Trường THCS Bình Lợi Trung (Q.Bình Thạnh) chia sẻ: “Nếu GV có cách tổ chức, đầu tư bài giảng, tạo nhiều hoạt động cho học trò thì tiết học sẽ không khô khan, nhàm chán. Những bài học nào làm HS khó hiểu, GV nên tham khảo thêm nhiều tài liệu để đem lại hiệu quả tiếp nhận cao cho các em”.

Thiếu hình ảnh, bản đồ tư duy, cách tổ chức trò chơi trong lớp… sẽ là một trong những nguyên nhân làm giảm hứng thú học tập của HS. Cô Võ Thị Minh Thanh cho hay: “Trước một giờ dạy văn, GV cần phải dành thời gian để đầu tư tiết học như dùng tranh ảnh, vẽ sơ đồ tư duy, tổ chức trò chơi… Khi dạy văn nghị luận, GV cần lý giải và đưa ra những dẫn chứng thiết thực, biết nhấn mạnh các ý trọng tâm, phân tích kỹ tựa đề bởi nội dung bài nằm trong nhan đề…”.

Theo ghi nhận của chúng tôi ở nhiều trường THCS tại TP.HCM, các tiết học văn không thiếu những nụ cười khi các em HS tự biên tập, lên “kịch bản” cho một tiết học bằng cách diễn kịch, làm gameshow truyền hình… Các GV dạy văn Trường THCS Trần Văn Ơn cho biết: “Thỉnh thoảng, chúng tôi cho các em tự tìm hiểu, nghiên cứu bằng cách giao cho mỗi nhóm HS trình bày một vấn đề của bài học thay cho GV hoặc cho các em đóng kịch, làm tiểu phẩm… Ngoài ra, do HS thường thích những điều mới mẻ nên chúng tôi thường xuyên đưa ra những vấn đề mở, gần gũi với cuộc sống của các em để các em phân tích, nói lên suy nghĩ của mình…”.

Dạy học là cả một nghệ thuật, đối với môn văn lại là một yếu tố gắn liền với nghệ thuật hơn hết. Vì thế, giọng điệu, cử chỉ, thái độ của GV cũng là yếu tố ảnh hưởng không ít đến tiết học văn. “Trước hết phải nghĩ cách làm sao để học trò yêu thích môn văn nên khi vừa bước vào lớp, GV cần có thái độ vui vẻ, có thể kể chuyện vui hoặc đọc một bài thơ… cho HS nghe. Điều này mặc dù không liên quan đến bài học nhưng HS thấy hay sẽ cảm thấy yêu tiếng Việt và hứng thú với môn học hơn. GV là người quyết định không khí của lớp học có sôi nổi hay không, vì vậy giọng nói cần nhấn nhá thuyết phục, nên tạo ra những hoạt động tích cực để các em tự bày tỏ ý kiến của mình, thậm chí là phản hồi ý kiến của GV… Ngoài ra, thỉnh thoảng GV nên cho HS tự làm một tờ báo, tự cầm bút phỏng vấn phụ huynh, HS… về các vấn đề thời sự, viết phóng sự xã hội, văn chương… Nhiều sản phẩm các em làm ra vượt ngoài sức tưởng tượng của GV…”, cô Nguyễn Thị Hiền cho biết.

Bài, ảnh: Dương Bình